هەرێمی کوردستان
نازم دەباغ: تورکیا هێرشکردنی پ.ک.ک بۆ ناوچە سنوورییەکانی کردۆتە ئامرازێک بۆ بڵاوەپێکردنی هێزەکانی لە ناو خاکی عێراقدا
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران گوتی: سوپای تورکیا لە ڕێکەوتنەکانی سەردەمی حکوومەتی سەدام بۆ دەستدرێژی کردنە سەر خاکی عێراق بە شێوەیەکی خراپ کەڵک وەردەگرێت.
گرووپی نێودەوڵەتی ئاژانسی ئانا ـ ناوچە سنوورییەکانی هەرێمی کوردستانی عێراق بۆتە گۆڕەپانی نێوان هێزی پ.ک.ک و سوپای تورکیا. دوای جمووجۆڵەکانی سوپای تورکیا لە ناو خاکی سووریا و کۆنترۆڵکردنی ناوچە گرینگەکان لە باکووری ئەم وڵاتە، بەرپرسە نیزامی و سیاسییەکانی ئەنکارا هەوکات لەگەڵ پرۆپاگاندای هەڵبژاردنەکان، لە تەپڵی درێژە پێدان بە شەڕ لەگەڵ پ.ک.ک و ئەم ڕێکخراوەیەیاندا لە دەرەوە سنوورەکانی خۆیان بە تایبەت لە عێراق و لەم پێناوەدا راپۆڕتەکانی دەزگاکانی راگەیاندن و وتەی بەرپرسانی تورک هەواڵیان لە چوونەناوەی سوپای تورکیا بە درێژایی 30 کیلۆمەتر بۆ ناو خاکی هەرێمی کوردستاندا.
نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لە وتووێژ لەگەڵ گرووپی نێودەوڵەتی ئاژانسی "ئانا" لەمبارەیەوە گوتی: بوونی سوپای تورکیا لە هەرێمی کوردستان و لە ناو خاکی عێراق بابەتێکی نوێی نییە. لە سەردەمی حکوومەتی سەدامدا ڕێکەوتنەکان بوونی هەبوو کە لە هەر باروودۆخێکدا ئەگەر تورکیا پێویستی بەوە هەبوو تاکوو سوپای خۆی ڕەوانەی خاکی عێراق بکات، ئەم کردەوەیە ئەنجامبدات. بەداخەوە سوپای عێراق لەم بوارەدا هیچ کردەوەیەکی ئەنجامنەداوە و تەنیا هەنگاوەکانی سوپای تورکیای بۆ ناو خاکی عێراقی مەحکووم کردووە.
گوتیشی: بەگشتیی، بوونی سوپای تورکیا بە هۆی رێگەگرتن لە چالاکییەکانی پارتی کریکارانی کوردستان (پ.ک.ک) بووە، بەڵام لە مێژوودا تا ئێستا زیاتر لە 28 یا 29 جار سوپای تورکیا لە ڕێگای ئەو پایەگایانەی کە لە هەرێمی کوردستان هەیەتی هێرشی کردۆتە سەر پ.ک.ک کە لە زۆربەیاندا سوپای تورکیا شکستی خواردووە و پاشەکشێی کردووە و نەیتوانیوە دەسەڵاتی خۆی بەسەر هەرێمی کوردستان و ناوچەکانی دیکەی خاک عێراقدا بسەپێنێت.
نازم دەباغ" سەبارەت بەوەی کە "ئایا تورکیا مەبەستی ئەنجامدانی ئۆپڕاسیۆنی سەربازی بەربڵاوی لە ناوچەکەدا نییە؟" گوتی: تورکیا نایەتە ناوچەیەکە بە بێ دەسەڵاتدارییەوە کە بیەوێت مانۆڕی تێدابدات. ئەوان لە چوارچێوەی ئەو ڕێکەوتنانەی کە لە ڕابردوودا بوویانە دەیان جار لەو هەلوومەرجەی کە بۆیان ڕەخساوە بە شێوەیەکی خراپ کەڵکیان وەرگرتووە و هاتوونەتە ناو خاکی هەرێمی کوردستانەوە و چەند ناوچەیەکیان بۆ ماوەیەک داگیرکردووە.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران سەبارەت بە باروودۆخی سەقامگیری و ئارامی لە هەرێمی کوردستاندا گوتی: بە پێی وتەی هەندێک لە سەرچاوەکان سەبارەت بەوەی کە هەرێمی کوردستان ئاسایش و ئارامی تێدا سەقامگیرنییە، بە پێچەوانەوە ناوچەکە زۆر ئارام و سەقامگیرە، بەڵام لە هەندێک ناوچەی سنووری بە هۆی بوونی هێزەکانی پ.ک.ک و بۆردوومانی ئەم ناوچانە لە لایەن تورکیاوە، ئێمە کوژرا و بریندارمان داوە و باغ و زەوی و زاری کوردەکان سووتاون و ئاژەڵ و مەڕووماڵاتیش لەناوچوون. وادیارە کە ئۆپڕاسیۆنی سوپای تورکیا لە هەرێمی کوردستان بە بێ ئاگاداریی حکوومەتی عێراق ئەنجامدەدرێت و تەنانەت بەرپرسانی هەرێمی کوردستانیش لە بوونی ئەم جۆرە ئۆپڕاسیۆنانە ئاگادارنین. تا ئێستا جمووجۆڵ و هێرشەکانی سوپای تورکیا لە چوارچێوەی ڕێکەوتنەکانی ئەوان لەگەڵ حکوومەتی سەردەمی سەدامدا بووە.
گوتیشی: حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە چوارچێوەی پاراستنی بەرژەوەندییەکانی خۆیدا چەندین جار بە توندی ناڕەزایەتیی خۆی سەبارەت بەم جۆرە ڕێکەوتنانە دەربڕیوە. و گوتوویەتی کە نابێت هێچ هێزێک لە هەرێمەوە دژی وڵاتانی دراوسێ ببێتە مایەی نائارامی و ئەم جۆرە هێرشانە ئەنجامبدرێت، بەڵام تورکیا بە هێرشکردنی هێزەکانی پ.ک.ک بۆ سەر ناوچە سنوورییەکان ناڕازییە و ئەوەی کردۆتە ئامرازێک بۆ بڵاوەپێکردنی هێزەکانی خۆی لە ناو خاکی هەرێمی کوردستاندا.
لینکی هەواڵ:
http://www.ana.ir/news/400736
نێچیرڤان بارزانى جه‌خت له یه‌كڕیزیى لایه‌نه كوردستانییه‌كان ده‌كاته‌وه
سه‌رله‌به‌یانیی ئه‌مڕۆ شه‌ممه 12/5/2018 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، له هه‌ولێر، به‌شداری له پرۆسه‌ی ده‌نگدان بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق كرد.
دوای ده‌نگدان، به‌ڕێزیان له كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا باسی له گرنگیی پرۆسه‌ی ده‌نگدان بۆ عێراق و هه‌رێمی كوردستان كرد و ڕایگه‌یاند "پرۆسه‌ی ده‌نگدان بۆ هه‌موو گه‌لی عێراق و گه‌لی كوردستان له عێراق و هه‌موو گه‌لانی عێراق، مێژووییه و پرۆسه‌یه‌كی دیموكراتییه كه له ڕێگه‌ی سندووقه‌كانی ده‌نگدانه‌وه هاووڵاتیانی عێراق به‌گشتی نوێنه‌رانی خۆیان بۆ په‌رله‌مانی عێراق ده‌ستنیشان ده‌كه‌ن.
هیوادارین خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستان زۆر به جددی هه‌موویان بچنه سه‌ر سندووقه‌كانی ده‌نگدان و ده‌نگ بده‌ن كه ئه‌مه بۆ ئێمه زۆر زۆر گرنگه. بۆ هه‌رێمی كوردستان و عێراق گرنگه و هیوادارم له‌م ڕۆژه‌دا هه‌رچه‌نده له هه‌ولێر ئێستا بارانیشه، به‌ڵام من هیوادارم ئه‌مه نه‌بێته هۆكاری ئه‌وه‌ی هیچ لایه‌ن نه‌یێته ده‌نگدان و هیوادارم هه‌موولایه‌ك بچنه سه‌ر سه‌ندووقه‌كانی ده‌نگدان، چونكه بۆ ئاینده‌ی وڵاته‌كه‌مان به‌شێوه‌یه‌كی گشتی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه هه‌ڵبژاردنی گرنگن. هیوادارم بۆ هه‌موو عێراق به خێر و خۆشی بگه‌ڕێته‌وه.
دواتر له وه‌ڵامی پرسیارێكدا سه‌باره‌ت به قۆناغی دوای هه‌ڵبژاردنه‌كان، به‌ڕێزیان گوتی: سه‌ره‌تا ده‌بێ بزانین قه‌واره سیاسییه‌كان له عێراق چه‌ند كورسی ده‌هێنن كه ئه‌مه قۆناغی یه‌كه‌مه و هه‌ر لایه‌نێك له عێراق به‌بێ هاوپه‌یمانی ناتوانێت حكوومه‌ت پێكبهێنێت. ئه‌مه ڕوونه و پێمان وا نییه پێكهێنانی حكوومه‌تی زۆرینه له به‌رژه‌وه‌ندیی عێراقدا بێت، چونكه عێراق له‌سه‌ر بنه‌مای ته‌وافق دروست بووه و به‌تایبه‌تی له‌گه‌ڵ پێكهاته‌یه‌كی وه‌كو نه‌ته‌وه‌ی كورد پێویسته ڕه‌چاوی پرسی ته‌وافق بكرێت و به بڕوای ئێمه بێ ته‌وافق ئه‌سته‌مه حكوومه‌تی داهاتوو بتوانێت سه‌ركه‌وتوو بێت.
ده‌رباره‌ی ئه‌و كێشانه‌ی كه تا ئێستا هه‌ن، به‌ڕێزیان ئئاشكرای كرد "ئه‌و ماوه‌یه‌ی ڕابردوو هه‌م بۆ به‌غدا و هه‌م بۆ ئێمه ئه‌زموونێك بوو، هیوادارم ئه‌م ئه‌زموونه بووبێته هۆكار هه‌ردوولا به ڕێگه‌ی گفتوگۆ و له‌سه‌ر مێزی دانوستان ئه‌و كێشانه‌ی كه هه‌ن و ماوه‌ی 12 ساڵه بێ چاره‌سه‌ر ماونه‌ته‌وه، له ساڵی 2005ه‌وه تا ئێستا چاره‌سه‌ر بكرێن.
دوای ئه‌م قۆناغه كه قۆناغێكی ته‌واو نوێیه له عێراقدا و دوای تێشكشانی تیرۆرستانی داعشه، پێویسته زیاتر گرنگی به پرسی خزمه‌تگوزاری بۆ هه‌موو عێراق به هه‌رێمی كوردستانیشه‌وه بدرێت و گرنگی به پرسی ئابووری له‌م وڵاته‌دا بدرێت كه چۆن به‌ره‌و پێشه‌وه بچێت. ئه‌مانه ئه‌و شتانه‌ن كه پێویست ده‌كات سه‌قامگیریه‌كی سیاسی له‌م وڵاته‌دا دروست ببێت.
بێ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا له‌و باوه‌ڕه‌دا نین ئه‌و سه‌قامگیرییه سیاسییه دروست ده‌بێت كه ئه‌وه مه‌رجی یه‌كه‌می هه‌موو پێشكه‌وتنه‌كانی دیكه‌یه، بۆیه هیوادارین ئه‌م چه‌ند ساڵه بۆ هه‌موو لایه‌كمان وانه بێت بۆ ئه‌وه‌ی دابنیشین و كێشه‌كان به گفتوگۆ چاره‌سه‌ر بكه‌ین.
سه‌باره‌ت به‌و سیستمه نوێیه‌ی كه پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی پێ به‌ڕێوه ده‌چێت و خاویی سیسته‌مه‌كه و پێگه‌ی كورد دوای هه‌ڵبژاردنه‌كان له عێراقدا، به‌ڕێزیان ڕایگه‌یاند "ئه‌م سیستمه، سیستمێكی نوێیه و له‌وانه‌یه فێربوونی به‌كارهێنانی ئاسان نه‌بێت و خۆشم یه‌كێك له‌وانه بووم، به‌ڵام به هه‌موو پێوه‌رێك ده‌ڵێن ئه‌و سیستمه وردتره و هیوادارم به‌و شێوه‌یه بێت و یه‌كه‌مجاره له عێراقدا تاقی ده‌كرێته‌وه.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا بینیمان له ده‌نگدانی تایبه‌تدا هه‌موو كه‌سێك نه‌یانتوانی ده‌نگ بده‌ن كه سیستمه‌كه زۆر به هێواشی به‌ڕیوه چووه. هیوا ده‌خوازین كه گرنگییه‌كی ته‌واو به‌و پرسه بدات و مافی هاووڵاتیان كه مافی خۆیانه بچنه ده‌نگدان، هه‌موو ڕێكارێك بگرنه به‌ر تاكو ئه‌و مافه‌ی خه‌ڵك نه‌فه‌وتێت.
كێشه‌ی ئێمه له به‌غدا پۆست نییه، به‌ڵكو كێشه‌ی گه‌لی كوردستانه، ئه‌و كێشانه‌ن كه په‌یوه‌ندییان به هه‌رێمی كوردستانه‌وه هه‌یه. كێشه‌ی ئێمه له به‌غدا كێشه‌ی ماده‌ی 140، چۆنیه‌تیی دابه‌شكردنی داهاته، ئه‌مانه ئه‌و كێشه جددیانه‌ن كه ده‌بێت ئێمه له‌گه‌ڵ به‌غدا یه‌كلایان بكه‌ینه‌وه.
وه‌ك به‌شێك له عێراق و هاوبه‌شێكی سه‌ره‌كی له عێراقدا، بێگومان مافی خۆمانه هه‌ندێك پۆستمان هه‌بێت، له‌مانه‌ش پۆستی سیادی كه سه‌ركۆمار یه‌كێك له‌و پۆستانه‌یه. به بۆچوونی ئێمه یه‌كێك له‌و پۆستانه ده‌بێت به كورد بدرێت. ئه‌وه‌ی گرنگه ئه‌وه‌یه هیوادارم له ناوخۆماندا یه‌كگرتوو بین بۆ هه‌موو شتێك و ئه‌مه مه‌رجی سه‌ركه‌وتنمانه، ئه‌گه‌رنا زۆر ئه‌سته‌م ده‌بێت.
له وه‌ڵامی پرسیارێكدا سه‌باره‌ت به له‌ده‌ستدانی ده‌نگه‌كانی ناوچه دابڕێنراوه‌كان، به‌ڕێزیان گوتی: به ڕاستی ئه‌وه هه‌ڵبژاردن دیاری ده‌كات و ئێستا زووه بڵێین كه به چ شێوه‌یه‌ك ده‌بێت و دوای پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن دیار ده‌بێت. ئێمه كورسی له‌و ناوچانه بهێنین یان نا، ئه‌و ناوچانه ناوچه‌ی كێشه‌له‌سه‌رن و ناوه‌كه‌یان دیاره كه كێشه‌یان له‌سه‌ره. نه ئێمه ده‌توانین ده‌سه‌ڵاتی ته‌واومان له‌و شوێنانه‌دا هه‌بێت و نه به‌غدا. ئه‌مه پێویسی به‌وه‌یه دابنیشین و به‌پێی ده‌ستوور به شێوه‌یه‌كی ئاشتیانه له‌سه‌ر مێزی گفتوگۆ له‌گه‌ڵ به‌غدا چاره‌سه‌ریان بۆ بدۆزینه‌وه.
ده‌رباره‌ی دروستكردنی هاوپه‌یمانیه‌تییه‌كی كوردی له به‌غدا، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی ئاشكرای كرد: ئێمه پشتئه‌ستوورین به‌و ده‌نگانه‌ی گه‌لی كوردستان كه نوێنه‌ره‌كانی خۆیان پێی دیاره‌ی ده‌كه‌ن بۆ په‌رله‌مانی عێراق. تا ئێمه له‌و وڵاته‌دا بین كه پێی ده‌ڵێن عێراق، پێویست ده‌كات به‌شدارییه‌كی كارا و جددیمان هه‌بێت له به‌غدا بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان.
سه‌باره‌ت به‌و هێرشانه‌ی له بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردندا لایه‌نه‌كان كردیانه سه‌ر یه‌كتری، دوای ئه‌مڕۆ قۆناغێكی نوێ ده‌ستیپێكردووه، ئه‌م قۆناغه به‌تایبه‌تی له كوردستاندا وا ده‌خوازێت به‌په‌له هه‌موو لایه‌نه‌كان بێ جیاوازی دابنیشین و ستراتیژیه‌تێك دابڕێژین بۆ چۆنیه‌تیی كاركردنمان له‌گه‌ڵ به‌غدا، ئه‌گه‌ر نا به په‌رته‌وازه‌یی بچینه به‌غدا و هه‌ریه‌ك به دوو كورسی، یان چوار كورسی، یان چه‌ند كورسیه‌ك بێت، ناتوانین ئه‌وه‌ی پێویسته ئه‌نجامی بده‌ین.
ژماره‌ی كورسییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان په‌نجا تا شه‌ست و شه‌ست و پێنج كه‌متر یان زیاتر بێت، ئه‌گه‌ر ئه‌م ژماره‌یه یه‌كگرتوو بن ده‌توانن كاریگه‌رییه‌كی یه‌كجار زۆریان هه‌بێت له به‌غدا، ئه‌گه‌ر یه‌كگرتوو نه‌بن وه‌ك كوتله‌یه‌ك له‌وێ، بێگومان ناتوانن هیچ شێتك له‌سه‌ر ئه‌و شتانه زیاد بكه‌ن كه تا ئیستا له به‌غدا هه‌بووه. من له قسه‌كانی خۆم له بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنیش جه‌ختم له‌سه‌ر ئه‌وه كرده‌وه كه ئێمه ئاماده‌ین به‌په‌له ئه‌و دانیشتنه ئه‌نجام بده‌ین بێ ئه‌وه‌ی ده‌فته‌ری كۆن هه‌ڵده‌ینه‌وه كه چی كراوه و كێ چی كردووه، ئاماده‌ین به‌و شێوه‌یه ده‌ستپێبكه‌ین و هه‌ر ده‌بێت به‌و شێوه‌یه‌ش بگه‌ڕێینه‌وه به‌غدا.
هەر لە کۆنگرە ڕۆژنامەوانییەکەیدا دوای بەشداریکردن لە پرۆسەی دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان باسی لە بەشداریی کورد لە پرۆسەی سیاسی لە عێراقی تازەی دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس کرد، بەو هیوایەی بتوانن بەشدار بن لە بنیادنانەوەی وڵات، لەکاتێکدا کورد خاوەنی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بوو و هەموو شتێکی خۆیان هەبوو، هەرچەند ئەندام نەبوون لە یووئێن.
لەوبارەیەوە گوتی: بەو هیوایە گەڕاینەوە بۆ عێراق کە عێراقێکی نوێیە. دوای نووسینەوەی دەستوور پێمان وابوو قۆناغێکی نوێ لەم وڵاتە دەستپێدەکاتەوە بۆ هەموو پێکهاتەکان، نەک تەنیا بۆ کورد.
به‌ڕێز سەرۆک وەزیران نیگەران بوو لەوەی ڕەوشەکە وادەرنەچوو کە خەڵکی کوردستان دەیویست. دەربارەی نووسینەوەی دەستووری هەمیشەیی عێراقیش، ئاماژەی بەو کەسانە کرد کە لە پرۆسەکەدا بەشدار بوون و بەڵێنی جێبەجێکردنیان بە کورد دابوو لەگەڵ جەختکردنەوەی وڵاتانی دەرەوە لە جێبەجێکردنی بڕگەکانی دەستوور.
به‌ڕێزیان خواستی کوردستانی دووپات کردەوە کە لە ساڵی ٢٠٠٥ەوە تا ئێستا داوای خەڵکی کوردستان جێبەجێکردنی دەستوور بووە وەک ئەوەی کە هەیە. بەڕێزیان ئەوەی بە ئەزموونێک بۆ هەولێر و بەغدا لەقەڵەم دا بۆ ئەوەی هەردوولا سوود لەو ئەزمەوونە ببینن و بە عەقڵێکی کراوە باس لەوە بکەن کە کێشەکان لە چوارچێوەی عێراق و لەسەر بنەمای دەستوور چارەسەر بکرێن. هه‌روه‌ها گوتى: ئێمە بەو هیوایە بەشداریمان کردووە و دەمانەوێ زۆر بە جددی بەشدار بین لە حکوومەتی داهاتووی عێراقدا و بتوانین کێشەکانمان بە پێی دەستوور چارەسەر بکەین.
بەڕێز نێچیرڤان بارزانی ڕوو لە خەڵکی کوردستان بۆ بەشداریی چالاکتر له ده‌نگدان، گوتی: بۆ ئێمە وەک هەرێمی کوردستان زۆر گرنگە بەشدارییەکی کارا بکەن و بچن بەرەو سندووقی دەنگدان و دەنگ بدەن. دەنگدان بۆ پێگەی هەرێمی کوردستان لە بەغدا زۆر گرنگە و نابێ ئەو دەرفەتە بۆ کەس لەدەست بدەین و دوودڵ بین، ئەوە بۆ خۆمانە دەکەین.
بەڕێزیان سەبارەت بە هەڵوێستی کورد لەسەر پێکهاتەی داهاتووی حکوومەتی عێراق، جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کە دەبێ حکوومەتی داهاتووی عێراق لەسەر بنەمای تەوافوق بێت و هەندێ شتی بنەڕەتی هەیە دەبێ ڕەچاو بکرێت. ئەوەشی گوت کە لە دەستووری عێراقدا کورد و عەرەب وەک شەریک و هاوبەش لەم وڵاتەدا پێناسە کراوە، کورد پێکهاتەیەکی سەرەکیی ئەم وڵاتەیە و دەبێ ڕه‌چاو بکرێت و لایەنەکانی دیکەش دەبێ ڕه‌چاو بکرێن. بۆیە بە پێویستی زانی دیسانەوە تەوافوقێک هەبێ لە شێوەی پێکهاتەی حکوومەتی ئایندە لە بەغدا.
ده‌رباره‌ى سەرۆک وەزیرانی داهاتووی عێراقیش، بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان ڕەتیکردەوە هەرێمی کوردستان لەگەڵ شه‌خس مامەڵە بکات، بۆیە گوتی: ئێمە بەپێی بەرنامە لەگەڵیان ڕێکدەکەوین، لەم هەڵبژاردنەشدا کەس ناتوانێ بە تەنیا ئەو ژمارە کورسییانە بهێنێ بۆ پێکهێنانی حکوومەت، بۆیە ناچار دەبێ لەگەڵ لایەنی دیکە ڕێککەوتن بکات.
لەوبارەیەوە گوتى: ئێمە وەک کورد داواکارییەکانمان بخەینە بەر دەستی ئەو کەسەی دەبێتە سەرۆک وەزیرانی عێراق و هاوپەیمانی لەگەڵ بکەین لەسەر بنەمای بەرنامەیەک، نەک لەسەر بنەمای شەخش کە کێ دەبێ، چونکە شەخس دێ و دەڕوا و ئەم وڵاتە دەمێنێ، پێویستە ئەوە بەپێی بەرنامەیەک بێت.
به‌ڕێزیان هیوای خواست ئەمجارەیان کورد بەپێی بەرنامەیەک و وادەیەکی دیاریکراو بتوانێ کێشەکانی خۆی چارەسەر بکات و ئەوەی بە قازانجی هەموو عێراق دانا و پێداگری لەسەر ئەوە کرد کە بەبێ جێبەجێکردنی داواکارییەکانی کورد و پێکهاتەکانی دیکە، عێراق ناتوانێ سەقامگیری تێدا هەبێت، لەبەر ئەوە لە جیاتی ئەوەی شەڕ لەگەڵ یەکتر بکەین و سوور بین کە مافی یەکتر نەدەین، باشتر وایە دابنیشین و کێشەکان لەسەر بنەمای دەستوور چارەسەر بکەین.
سەبارەت بەوەی کە ئایا دوای هاتنەسەرکاری حکوومەتی تازە لە عێراق، ڕێککەوتنی هەولێر و بەغدا بەتایبەت لەسەر پرسی ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم وەک خۆی دەمێنێ و بەردەوام دەبێت؟ بەڕێز نێچیرڤان بارزانی گوتی: ئەو ڕێککەوتنە وەک خۆی جێبەجێ دەکرێت، وەک ئەوەی کە هەیە. لەگەڵ سەرۆک وەزیران چۆن ڕێککەوتنمان کردووە، بۆ ناردنی پارە بۆ هەرێمی کوردستان، ئەو ڕێککەوتنە جێبەجێ دەبێت
نێچیرڤان بارزانی: دەبێ پەرلەمان پڕۆژه یاسای چاكسازی په‌سه‌ند بكات
دوای كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 17/4/2018ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران، له كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، باسی ناوه‌رۆكی كۆبوونه‌وه و چه‌ند بابه‌تێكی په‌یوه‌ست به ڕه‌وشی ناوچه‌كه و عێراق و هه‌رێمی كوردستانی كرد.
سه‌ره‌تا به‌ڕێزیان به‌بۆنه‌ی جه‌ژنی (چارشه‌مبوا سۆر)ی ئێزدییانه‌وه جه‌ژنه پیرۆزه‌ی له ئێزدیانی كوردستان و هه‌موو جیهان كرد و گوتی "هه‌روه‌ك هون دزانن سبه جه‌ژنا هه‌ڤوه‌لاتیێن یێن مه یێن ئێزدییه، جه‌ژنا چارشه‌مبیا سۆر، ئه‌ز ب ڤێ هه‌لكه‌تنێ لێره‌ڤه ب ناڤێ حكوومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ئه‌نجومه‌نێ وه‌زیران گه‌رمترین پیرۆزباهیێ ل هه‌می هه‌ڤوه‌لاتیێن مه یێن ئێزدی ل كوردستانێ و ده‌ره‌ڤه‌ی كوردستانێ و سه‌رتاسه‌ری جیهانێ دكه‌م و جه‌ژنا وان پیرۆز دكه‌ین، هیڤیدارین جه‌ژنا وان ب خێر و خۆشی و سه‌رفه‌رازی بۆ وان ڤه‌گه‌ڕیت و پیرۆزباهیێ لێ دكه‌ین".
دواتر له‌باره‌ی ناوه‌ڕۆكی كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌وه، به‌ڕێزیان ڕایگه‌یاند "كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ئاسایی بوو، ئه‌و بابه‌تانه‌ی تیایدا باس كران زیاتر له‌سه‌ر پرسی چۆنیه‌تیی چاره‌سه‌ركردنی زیاده‌ڕۆیی به شێوه‌یه‌كی گشتی له‌سه‌ر موڵك و ماڵی حكوومه‌ت بوو كه ئه‌مه‌ش پێویستی به پڕۆژه‌یاسایه‌ك هه‌یه و هیوادارین له‌م نزیكانه‌دا بتوانین بۆ په‌رله‌مانی بنێرین بۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌م بابه‌ته، ئه‌مه یه‌كێك له ته‌وه‌ره‌كانی كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆمان بوو. له ته‌ورێكی دیكه‌دا هه‌روه‌ك ئاگادارن بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق ده‌ستی پێكردووه، له‌مباره‌یه‌وه جه‌ختمان له‌سه‌ر ئه‌وه كردۆته‌وه كه هیوادارین بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن به شێوه‌یه‌كی ئارام و ڕێكوپێك و دوور له توندوتیژی له هه‌رێمی كوردستان به‌ڕێوه بچێت. ئه‌وه‌ی بۆ ئێمه گرنگه پاراستنی ئه‌من و ئاسایش و ئارامیی هاووڵاتیانی هه‌رێمی كوردستانه، بانگه‌شه له شوێنی خۆی ئه‌نجام ده‌درێت، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا زۆر زۆر گرنگه ئاسایش و ئارامیی هاووڵاتیانی كوردستان پارێزراو بێت، له كۆبوونه‌وه‌دا جه‌ختمان له‌سه‌ر ئه‌م خاڵه كرده‌وه و هیوادارین هه‌ڵبژاردنێكی سه‌ركه‌وتوو بۆ هه‌موو عێراق دوور له توندوتیژی به‌ڕێوه‌بچێت و هه‌مووشی مانگێكه و ده‌بێ چاوه‌ڕێی ئه‌وه بكه‌ین بزانین دوای هه‌ڵبژاردن چی ده‌بێت".
له وه‌ڵامی پرسیارێكدا سه‌باره‌ت به تاپۆكردنی خانووه بێتاپۆكان و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی زێده‌ڕۆییه‌كان، به‌ڕێزیان ئاشكرای كرد "ئه‌و یاسایه‌ی ئه‌مڕۆ بڕیاری له‌سه‌ر درا و ده‌چێته په‌رله‌مان، ڕێكاری بۆ چاره‌سه‌ركردنی هه‌موو ئه‌و كێشانه داناوه. مه‌سه‌له‌ی زیاده‌ڕۆییه‌كان دوو سێ به‌شه كه له ناوه‌وه و ده‌ره‌وه‌ی سنووری شاره‌وانی و زه‌وییه كشتوكاڵییه‌كان و سه‌خه‌رییه‌كان پێكدێت، پڕۆژه یاسای حكوومه‌ت ڕێگه‌چاره‌ی بۆ ئه‌مانه داناوه و له‌وانه‌ش چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی ئه‌و خانووانه‌ی به زێده‌ڕۆیی له ناوه‌وه‌ی سنووری شاره‌وانی دروستكراون و ڕێكاریان بۆ دیاری كراوه تاكو تاپۆ بكرێن، به‌ڵام له هه‌مان كاتدا ڕێكارێك دانراوه تاكو سنوورێك بۆ ئه‌و زێده‌ڕۆییانه دابنرێت كه له‌مه‌ودوا ده‌كرێن و بێگومان حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان جدییه كه ڕێگه به‌و زێده‌ڕۆییانه نادات".
سه‌باره‌ت به ده‌نگۆی سه‌ردانی شاندێكی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ به‌غدا و ئاستی په‌یوه‌ندییه‌كانی هه‌ولێر ـ به‌غدا، به‌ڕێزیان گوتی "هه‌ر له ڕاگه‌یاندن گوێم لێ بووه كه شاندێكی هه‌رێمی كوردستان ده‌چێته به‌غدا و هیچ شتێكی فه‌رمی له‌نێوان ئێمه و به‌غدا تاكو شاندێكمان سه‌ردانی به‌غدا بكات نییه، ئه‌و دانوستانه‌ى له‌نێوان ئێمه و به‌غدا هه‌یه به‌رده‌وام ده‌بێت له هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه، بۆیه زۆر ئاسایییه شاندی ئێمه بڕوات و شاندی ئه‌وان بێته ئێره، به‌ڵام ئێستا هیچ واده‌یه‌ك نییه بۆ ناردنی شاندێك به‌ره‌و به‌غدا".
ده‌رباره‌ی به‌رده‌وامیی هاتنی ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ی له به‌غداوه بۆ هه‌رێمی كوردستان ده‌نێردرێت و ده‌نگۆی ئه‌وه‌ی گوایه ئه‌و بڕه پاره‌یه ده‌بڕدرێت، به‌ڕێزیان ڕایگه‌یاند "ئه‌وه‌ی ئێمه ده‌یزانین ئه‌وه‌یه كه به‌غدا پابه‌ند ده‌بێت به ناردنی ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ی بۆ مووچه‌خۆرانی هه‌رێمی كوردستان ناردوویه‌تی، به‌رده‌وام ده‌بێت و پێمان وانییه كێشه له‌م بابه‌ته‌دا دروست ببێت".
دواتر سه‌باره‌ت به كێشه‌ی مووچه‌ی پاسه‌وانانی وه‌زاره‌تی ناوه‌خۆ و ده‌نگۆی ئه‌وه‌ی پڕۆژه یاسای چاكسازی حكوومه‌ت كه له په‌رله‌مانی كوردستانه، تا دوای هه‌ڵبژاردن په‌سه‌ند ناكرێت، به‌رێزیان ڕایگه‌یاند "كێشه‌یه‌ك هه‌بوو له‌سه‌ر مووچه‌ی پاسه‌وانه‌كان، وه‌زاره‌تی ناوه‌خۆ له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی دارایی خه‌ریكی چاره‌سه‌ركردنی بابه‌ته‌كه‌ن و چاره‌سه‌ر ده‌كرێت. ده‌رباره‌ی پرسیاری دووه‌میش ئێمه یاسای چاكسازیمان ناردۆته په‌رله‌مان تاكو په‌سه‌ند بكرێت، یاساكه هه‌نگاوێكی یه‌كجار زۆر گرنگه بۆ چاكسازی له وڵاتی ئێمه له هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه، بۆیه ئه‌وه‌ی ئێمه وه‌ك حكوومه‌ت داوا ده‌كه‌ین له په‌رله‌مان، ئه‌وه‌یه كه ئه‌و یاسایه به زووترین كات ده‌نگی له‌سه‌ر بدرێت و له په‌رله‌مان تێپه‌ڕێنرێت و تا ئێستاش به‌و هیوایه‌ین كه ئه‌م یاسایه جێبه‌جێ ده‌كرێت، واته له په‌رله‌مان ده‌رده‌چێت و ده‌بێته یاسا".
سه‌باره‌ت به هه‌وڵه‌كانی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ كردنه‌وه‌ی گه‌شتی ڕاسته‌وخۆی نێوان توركیا و فڕۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تیی سلێمانی و هه‌وڵی هاوبه‌شی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و هاوپه‌یمانان و حكوومه‌تی عێراق بۆ دروستكردنی هێزێكی هاوبه‌ش له‌نێوان هێزی پێشمه‌رگه و هاوپه‌یمانان و سوپای عێراقدا بۆ پاراستنی ئاسایشی كه‌ركووك، به‌ڕێزیان ئاشكرای كرد "بۆ كردنه‌وه‌ی هێڵی ئاسمانیی نێوان توركیا و فڕۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تیی سلێمانی، گفتوگۆ له‌نێوان ئێمه و ئه‌نقه‌ره هه‌یه و به‌و هیوایه‌ین بتوانین ئه‌و بابه‌ته چاره‌سه‌ر بكه‌ین. سه‌باره‌ت به پرسیاری دووه‌میش به شێوه‌یه‌كی فه‌رمی هیچ دانوستان و شتێك له‌نێوان ئێمه و ئه‌مه‌ریكا و به‌غدا بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی پێشمه‌رگه بۆ ئه‌و سنوورانه، نییه. بێگومان ئێمه نیگه‌رانین له تێكچوونی ڕه‌وشی ئه‌منی له‌و سنوورانه و زانیاریشمان هه‌یه و پشتگیریش له جێگیربوونی ئه‌من و ئاسایشی ئه‌و ناوچانه ده‌كه‌ین، پشتگیری له هه‌نگاوه‌كانی به‌غدا له دابینكردنی ئه‌من و ئاسایشی هاووڵاتیان له‌و سنوورانه ده‌كه‌ین و له‌مباره‌یه‌وه ئه‌وه‌ی پێویست بێت حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ئاماده‌یه بۆ جێبه‌جێكردنی".
بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەبارەت بە پڕۆسەی هەڵبژاردن لە ناوچە جێناکۆکەکان و مەترسیی لەدەستدانی دەنگەکان لە کەرکووک و ناوچەکانی دیکە، گوتی: "لە هەڵبژاردن هەموو شتێک قابیلە، ئەوە نییە کە بڵێین لەسەدا سەد هەموو کورسییەکان بەدەست دێنینەوە یان نا، دیار نییە. ئەو بەشەی کە پەیوەندی بە پارتی دیموکراتی کوردستانەوە هەیە، حزبەکانی دیکە بارەگایان هەیە لە کەرکووک و شوێنەکانی دیکە، بەڵام ئەو ده‌رفه‌ته بە پارتی نەدراوە نە بانگەشەی هەڵبژاردن لەو شوێنانە بکات و نە بارەگاشیان هەبێت، یەکێک لەو هۆکارانەی کە زۆر بەداخەوە بووە هۆی ئەوەی پارتی بایکۆتی هەڵبژاردنەکان لە کەرکووکیش بکات، مەسەلەی ئەمنی بوو. ئەوە هەڵبژاردن مەعلوومی دەکات، بۆیە هێشتا زووە قسە لەسەر ئەو بابەتە بکەین."
بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان، هەڵوێستی حکوومەتی هەرێمی کوردستانی دەربارەی بەکارهێنانی چەکی کیمیایی لە سووریا و هێرشی ئەمه‌ریکا و هاوپەیمانانی بۆ سەر چەند ئامانجێکی سەربازی لە سووریا ڕوون کردەوە و لەوبارەیەوە ڕایگەیاند "هەڵوێستی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و هەرێمی کوردستان بەگشتی لەو بابەتەدا ڕوونە، هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان گەورەترین قوربانیی بەکارهێنانی چەکی کیمیایین، دوێنێ یادی کیمیابارانکردنی شێخ وەسانان بووە، پێشتریش هەڵەبجە و بادینان و شوێنەکانی دیکە بووە. ئێمە میللەتێکین باشتر لە هەموو میللەتێک لە بەکارهێنانی چەکی کیمیایی تێدەگەین، هەر هەنگاوێک ببێتە هۆکاری ئەوەی وڵاتان چەکی کیمیایی بەکار نەهێنن، یان هەر لایەنێک، ئێمە وەکوو حکوومەتی هەرێمی کوردستان پشتگیری دەکەین و بەو هیوایەین کە سنوورێک دابنرێت و بە هیچ شێوەیەک چەکی کیمیایی لە ناوچەکە بەکار نەهێنرێت، چونکە وەکوو باسم كرد گەورەترین قوربانیی بەکارهێنانی چەکی کیمیایی، گەلی کوردستانی عێراقە."
سەبارەت بە دابەشکردنی پارچە زەویی نیشتەجێبوون بەسەر هاووڵاتییاندا، بەڕێز سەرۆک وەزیران، گوتی "نازانم بە دیاریکراوی ئەم مانگە دابەشکردنەکە دەکرێت یان نا، بەڵام ئێمە پلانمان هه‌یه پارچە زەویی نیشته‌جێبوون دابەش بکەین، بەڵام هێشتا ڕێکنەکەوتووین لەسەر میكانیزم، بۆ کێ و بە چ شێوەیەک ئەوانە دابەش بکرێت؟."
لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بەو کاندیدە کوردانەی کە لەسەر لیستەکانی دیکەی عێراق خۆیان بۆ ئەندامێتیی ئەنجومەنی نوێنەران پاڵاوتووە و کاریگەرییان لەسەر گۆڕینی هاوکێشە سیاسییەکان و دەنگەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی گوتی "هەڵبژاردنەکان، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقە، هەر قەوارەیەکی سیاسی و هەر حزبێکی سیاسیی عێراقی دەتوانێ کاندیدی هەبێت لە کوردستان و حزبە کوردستانییەکانیش بێگومان دەتوانن لیستیان هەبێت لە بەسرە و بەغدا و شوێنەکانی دیکەی عێراقیش، بەڵام ئەگەر مەبەست ئەوەیە کە ئەو بابەتە جێی نیگەرانیی ئێمەیە، نەخێر جێی نیگەرانیی ئێمە نییە."
بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان بە بەراورد لەگەڵ چەند مانگ پێشتر، بارودۆخی ئابووریی هەرێمی کوردستانی بە باشتر وەسف کرد و ڕایگەیاند "ڕەوشەکە بە شێوەیەکی گشتی باشترە، دەبێ قیاسی دۆخى ئێستا بکەین لەگەڵ دوو مانگ و سێ مانگ بەر لەئێستا، ئەگەر بە شێوەیەکی گشتی سەیری بکەین، ئێمە هەنگاوەکانمان بەرەو پێشەوەیە نەک بەرەو دواوە. هەموو شتێک بە دڵی ئێمە نییە، بەڵام پێمان وایە، لەسەر هێڵێكى ڕاست بەرەو پێشەوە دەچین، نەک بەرەو پاشەوە."
سەبارەت بە هەواڵێک لەسەر دەستپێکردنەوەی گەشتە ئاسمانییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامیی ئێران، بەڕێز سه‌رۆك وه‌زیران گوتی "خۆشحاڵین بە دەستپێکردنەوەی گەشتی ئاسمانیی نێوان تاران و هەولێر و سلێمانی، ئەوە شتێکی باشە و خۆشحاڵین بەو هەنگاوە. پەیوەندیی لەنێوان ئێمە و تاران باشە، بە شێوەیەکی گشتی، پەیوەندیمان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ باشە."
دەربارەی سەردانی شاندی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بۆ ئەنقەرە و دیداریان لەگەڵ به‌ڕێز سەرکۆماری توركیا، بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان گوتی: "چوونی وەزیری پلاندانان لە چوارچێوەی ئەو بانگهێشته‌دا هات کە وەزیری ئابووریی تورکیا بۆ وەزیری پلاندانانی هەرێمی کوردستانی ناردبوو. لە پەراوێزی ئەو کۆنفرانسەشدا دیارە دەرفەتێک هەبووە لەگەڵ جەنابی سەرۆک کۆمار قسەیەکیان کردووە، ئێمە خۆشحاڵین بەوە، بێگومان چاوەڕێی هەنگاوی دیکەشین بۆ ئەوەی پەیوەندیی نێوان هەولێر و ئەنقەرە ئاسایی ببێتەوە کە تا ئێستاش بەرەو ئاساییبوونەوە دەڕوات. تورکیا وڵاتێکی گرنگە بۆ ئێمە و هەمیشە هەرێمی کوردستان خوازیاری ئەوە بووە پەیوەندییەکی باشی لەگەڵ تورکیا هەبێت."
ئەنجامی بەدواداچوونی پەرلەمان بۆ پڕۆژە یاسای چاکسازیی حکوومەت، دوایین بەشی کۆنگرە ڕۆژنامەوانییەکەی ئەمڕۆی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆک وەزیرانی هەریمی کوردستان بوو، بەڕێزیان لەو بارەیەوە دووپاتی کردەوە "پیشتر زۆرێک لەو شتانە بە یاسا ڕێکخراون، بۆیە ئێستاش به‌دڵنیاییه‌وه دەبێ پەرلەمان بڕیاریان لەسەر بدات، پلانی (ئەی) و (بی) نییە، پلانەکە ئەوەیە کە دەبێ پەرلەمان بڕیاری لەسەر بدات، ئەمە پڕۆژەیەکی چاکسازییە و لە خزمەتی هەرێمی کوردستاندایە، ئێمە وای بۆدەچین. له‌وانه‌یه هەندێ خەڵک زەرەرمەند بن، بەڵام به دڵنیایییه‌وه، لە قازانجی هەرێمی کوردستان و هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستاندایە و پێم وایە پەرلەمانتارە بەڕێزەکانیش هەر بەو چاوە سەیری ئەو یاسایە دەکەن و هیوادارین ئەوە بە زووترین کات جێبەجێ بکرێت."
پەیامی حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له یادى ئه‌نفالدا
ئەمڕۆ سی ساڵ بەسەر پرۆسەی جینۆسایدی گەلی کوردستان (شاڵاوی به‌دناوى ئەنفالەکان)دا لەسەر دەستی ڕژێمی پێشووی عێراق تێدەپەڕێت. شاڵاوێك کە بۆ سڕینەوەی بوون و ناسنامەی نەتەوەییى كورد، مرۆڤ و خاک و ژینگەی کوردستانی پێکەوە کردە ئامانج و جگە لە بێسەروشوێنکردن و کۆمەڵکوژکردنی نزیکەی ١٨٢ هەزار مرۆڤی بێ تاوان و سڤیل، بووە هۆی خاپوورکردنی هەزاران گوند و شێواندنی ژینگە و بەسووتماککردنی خاکی کوردستانیش.
لە کاتێکدا یادی قوربانیانی شاڵاوی ئەنفالەکان، بەرز ڕاگرتن و ڕێزلێنانە لەو خوێن و قوربانیەی کە بە درێژاییی مێژووی بزاڤی ڕزگاریخوازیی ئەم گەلە پێشکەشی کردووە، هاوکات بۆ پەند و وانە وەرگرتنە لە مێژوو بە جۆرێک کە بە بیر و کردار هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدا بین وێڕای ڕێگری لەهەر شاڵاوێكى هاوشێوەی ئەنفالە بەدناوەکان، شوێنه‌واره دەروونی و ئابووری و سیاسی و کۆمەڵایەتییە نەرێنییەکانی ئەو شاڵاوه نامرۆڤانەیەش بسڕینەوە.
ئەم ئەرکانە لەمێژە خەمێکی سەرەکیی حکوومەتی هەرێمی کوردستانە و جگە لە هەوڵی بەردەوامی بۆ گێڕانەوەی ڕوفاتی پیرۆزی قوربانیانی ئەنفالەکان، ئاوەدانکردنەوەی گوند و ژینگە خاپوورکراو و شێوێندراوەکانی کوردستان و هاوکاریکردن و باشترکردنی گوزەرانی کەسوکاری سەربەرزی ئەنفالکراوان، هەمیشە لە کارە لەپێشینەکانی حکوومەت بووە و لەم پێناوەدا ئەوەی لە توانادا بووبێت کاری بۆ کراوە و هەڵبەتە کاری زۆریش ماوە کە دەبێ بکرێت و حکوومەتی هەرێم بە ئەرک و بەرپرسیارێتیی خۆی دەزانێت و کەمتەرخەم نابێت.
لە ئاستی دەرەوەدا ناساندنی ئەم شاڵاوە دڕندانەیە بە جینۆساید کارێکی جددیی حکوومەت بووە، له عێراقیش دادگای تاوانەکان بەر لە هەر لایەنێک ئەم شاڵاوه‌ى بە جینۆساید ناسیوە و هیوادارین لە ڕووی قەرەبووکردنەوەی ماددی و مەعنەوەیی کەسوکاری ئەنفالکراوان و گەل و خاکی کوردستانەوە، حکوومەتی عێراق وەک ئەرک و بەرپرسیارێتییەکی یاسایی و ئەخلاقیی خۆی، هەنگاوی جددی و کردەیی بنێت.
کوردستانییانی خۆشەویست..
تاقه گه‌ره‌نتى و ڕێگری لە دووبارەبوونەوەی هەر شاڵاوێکی شەڕانگێزانەی ناحەزانی گەلەکەمان هاوشێوه‌ى ئه‌نفال و ئه‌و كاره‌ساته‌ى به‌سه‌ر خوشك و برایانى ئێزدیماندا هات، یەکڕیزی و یەکێتیی لایەن و پێکهاتەکانی کوردستانە، وه‌ك چۆن یەکڕیزیمان لە پرسە نیشتیمانی و نەتەوەییەکاندا فاکتەری سەرەکیی سەرخستنی دۆزی ڕەوا و هێنانەدیی ئامانجەکانمانە بۆ ئایندەیەکی گەشى نەوەکانمان و کوردستانێکی ئاوەدان و پێشکەوتوو لە سایەی ئاشتی و خۆشگوزەرانیدا.
گەلی کوردستان هەمیشە شانازی بە کولتووری لێبوردەییی خۆیەوە دەکات، بەڵام هەرگیز ئەو زام و ئازارانە لەیاد ناکات کە دەستی غەدری ئەوانی دیكه لە جەستە و ویژدان و یادەوەریی نەتەوەییدا دروستیان کردوون، وەک چۆن هەرگیز ئەو دەستی هاوسۆزی و دڵسۆزانەیەش لە یاد ناکات کە لە لایەن دڵسۆزان و دۆستانی مرۆڤایەتی و ژیانەوە بۆی درێژکراون.
سڵاو بۆ گیانی پاک و بێتاوانی ڕۆڵە ئەنفالکراوەکانی گەلەکەمان.
ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان
١٤/٤/٢٠١٨
به‌رنامه‌ی "ئاڕاسته"ی رادیۆ نەوا تایبه‌ت به مامه‌ڵه‌ى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ هه‌ردوو ده‌وڵه‌تی توركیا و كۆمارى ئیسلامى ئێران
رۆژی پێنجشه‌ممه، به‌رنامه‌ی "ئاڕاسته" تایبه‌ت بوو به مامه‌ڵه‌ى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ هه‌ردوو ده‌وڵه‌تی توركیا و كۆمارى ئیسلامى ئێران، كه بۆ هه‌ندێكجار بۆ تۆپبارانه‌كانى ئێران به‌یاننامه‌ى ئیدانه ده‌رده‌كات و بۆ تۆپباران و بۆردومانه‌كانى توركیا پاساو دێنێته‌وه. له به‌رنامه‌كه‌دا نازم ده‌باغ نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێم له كۆمارى ئیسلامى ئێران و دلاوه‌ر عوسمان پسپۆڕى زانسته رامیارییه‌كان ئاماده‌بون.
نازم دەباغ: سەردانەکەی بارزانی بۆ تاران زۆر گرنگ و بەکەڵک بوو
جام کوردی:
نوێنەری هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران سەبارەت بە سەردانەکەی نێچیرڤان بارزانی و شاندی یاوەری بۆ تاران و وتووێژەکانیان لە گەڵ گەورە بەرپرسانی ئێرانی وتی: ئەم سەردانە، سەردانێکی زۆر گرنگ بووە و بە یەکێک لە سەردانە بەکەڵکەکان بۆ داهاتووی عێراق، هەرێم و ئێران هەژمار دەکرێت.
بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، نازم دەباغ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران سەبارەت بە سەردانەکەی نێچیرڤان بارزانی بۆ تاران وتی: سەردانەکەی سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان بۆ تاران زۆر گرنگ بوو و بە سەردانێکی گرنگ بۆ داهاتووی عێراق، هەرێم و ئێران هەژمار دەکرێت.
ناوبراو بە ئاماژە بە چاوپێکەوتن و کۆبوونەوەکانی بارزانی لە گەڵ گەروە بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران بە تایبەت سەرۆک کۆمار، سەرۆکی پەرلەمان و ڕاوێژکاری ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی ئەم وڵاتە وتی: لەم چاوپێکەوتنانەدا جەخت لە سەر بەهێزبوونی پەیوەندییەکان و ئامادەیی تاران بۆ نێوەندگێڕی هەولێر و بەغدا کرایەوە و شاندی کوردیش جەختیان لە سەر پێویستی پاراستنی یەکگرتوویی عێراق کردەوە و ئامادەیی خۆیان بۆ چارەسەربوونی سەرجەم کێشەکان ڕاگەیاند.
دەباغ وتی: تاران جەختی لەوە کردووەتەوە کە مافە دەستوورییەکانی گەلی کورد لە عێراق دەبێت پارێزراو بێت.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان بە ئاماژە بە چاوپێکەوتنی نێچیرڤان بارزانی و حەیدەر عەبادی پێش سەردانەکەی تاران وتی: یەکێک لە هۆکارەکانی گرنگی سەردانەکەی تاران بۆ ئەو چاوپێکەوتنەی بەغدا دەگەڕێتەوە. لە سەردانەکەی تاران خاڵێکی ئەرێنی ئەوە بوو کە هەر دوو لا بیریان لە داهاتوو دەکردەوە و کەمتر باس لەوەی دەکرا کە لە ڕابردوودا کراوە.
ناوبراو سەبارەت بە پێش مەرجی هەڵوەشانەوەی دەرەنجامی ڕیفراندۆم کە لە لایەن سەرۆک وەزیرانی عێراقەوە داوا کراوە وتی: پرسی ڕیفراندۆم کۆتایی هاتووە و بووەتە بەشێک لە مێژوو. کاتێک دەڵێین کە پابەندی دەستوور و پاراستنی یەکگرتوویی عێراقین، بە واتای تەواوبوونی هەو هەوڵێکی پێچەوانەی ئەمە دێت. بەدەر لەمەش دادگای باڵای عێراق ڕایگەیاندووە کە ڕیفراندۆم نادەستوورییە و ئێمەش پابەندی ئەمەین.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان وتی: ئەگەر حکومەتی بەغداش پابەندی دەستوور بێت کێشەکان چارەسەر دەبن بەڵام بە پێچەوانەی ئەمە، دۆخەکە وەک خۆی دەمێنێتەوە.
نازم دەباغ سەبارەت بە دەرەنجامی چاوپێکەوتنەکەی نێچیرڤان بارزانی و حەیدەر عەبادیش وتی: لێژنە تەکنیکییەکان کارەکانیان بەرەوپێشچووە و پێش ئەو چاوپێکەوتنەش ڕێکەوتنێک سەبارەت بە سەرجەم پرسەکانی وەک خاڵە سنورییەکان، مووچەی پێشمەرگە و نەوت، ئامادە و واژۆی لە سەر کراوە بەڵام هۆکاری ئەوەی کە بەغدا ئەم پرسە ئاشکرا ناکات دیار نییە.
دوایین هەواڵەکان
- نازم ده‌باغ له وتووێژی له گهڵ جام کوردی ڕایگه‌یاند: پلانی حکومهتی هه‌رێم / تێڕوانینی هاوبه‌شی سێ سهرۆکایهتییهکهی عێراق / گهشبینی بۆ چارهسهرکردنی کێشهکانی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا
- نازم دەباغ بۆ "ئێن.ئاڕ.تی": حکومەتی هەرێمی کوردستان له پهیوهندییهکی باشدایه له‌گه‌ڵ ئێران
- سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پیرۆزبایی جەژنی قوربان لە موسڵمانانی کوردستان دەکات
- مەسرور بارزانی پێشوازی لە کونسوڵی نوێی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە هەولێر دەکات
- نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بەشداریی له کردنهوهی پێشانگای "هه‌رێمی حهیرانی" کرد
- نێچیرڤان بارزانی: پێویستە بەغدا قهرهبووی كهسوكاری ئهنفالكراوان بكاتهوه
- نازم دەباغ لەگەڵ یون جای چون جێگری بەرپرسی نووسینگەی یونامی له ئێران دیداریی کرد
- سبهی شاندی هه‌رێمی كوردستان به سهرۆكایهتی مهسرور بارزانی دهگاته به‌غدا
- سەرۆک کۆمار پێشوازیکرد لە سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان
- نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بەشداریی له ئاهەنگی رۆژی نیشتیمانی وڵاتی فهڕهنسا کرد