هەرێمی کوردستان
نێچیرڤان بارزانی: دەبێ پەرلەمان پڕۆژه یاسای چاكسازی په‌سه‌ند بكات
دوای كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 17/4/2018ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران، له كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، باسی ناوه‌رۆكی كۆبوونه‌وه و چه‌ند بابه‌تێكی په‌یوه‌ست به ڕه‌وشی ناوچه‌كه و عێراق و هه‌رێمی كوردستانی كرد.
سه‌ره‌تا به‌ڕێزیان به‌بۆنه‌ی جه‌ژنی (چارشه‌مبوا سۆر)ی ئێزدییانه‌وه جه‌ژنه پیرۆزه‌ی له ئێزدیانی كوردستان و هه‌موو جیهان كرد و گوتی "هه‌روه‌ك هون دزانن سبه جه‌ژنا هه‌ڤوه‌لاتیێن یێن مه یێن ئێزدییه، جه‌ژنا چارشه‌مبیا سۆر، ئه‌ز ب ڤێ هه‌لكه‌تنێ لێره‌ڤه ب ناڤێ حكوومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و ئه‌نجومه‌نێ وه‌زیران گه‌رمترین پیرۆزباهیێ ل هه‌می هه‌ڤوه‌لاتیێن مه یێن ئێزدی ل كوردستانێ و ده‌ره‌ڤه‌ی كوردستانێ و سه‌رتاسه‌ری جیهانێ دكه‌م و جه‌ژنا وان پیرۆز دكه‌ین، هیڤیدارین جه‌ژنا وان ب خێر و خۆشی و سه‌رفه‌رازی بۆ وان ڤه‌گه‌ڕیت و پیرۆزباهیێ لێ دكه‌ین".
دواتر له‌باره‌ی ناوه‌ڕۆكی كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌وه، به‌ڕێزیان ڕایگه‌یاند "كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ئاسایی بوو، ئه‌و بابه‌تانه‌ی تیایدا باس كران زیاتر له‌سه‌ر پرسی چۆنیه‌تیی چاره‌سه‌ركردنی زیاده‌ڕۆیی به شێوه‌یه‌كی گشتی له‌سه‌ر موڵك و ماڵی حكوومه‌ت بوو كه ئه‌مه‌ش پێویستی به پڕۆژه‌یاسایه‌ك هه‌یه و هیوادارین له‌م نزیكانه‌دا بتوانین بۆ په‌رله‌مانی بنێرین بۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌م بابه‌ته، ئه‌مه یه‌كێك له ته‌وه‌ره‌كانی كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆمان بوو. له ته‌ورێكی دیكه‌دا هه‌روه‌ك ئاگادارن بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق ده‌ستی پێكردووه، له‌مباره‌یه‌وه جه‌ختمان له‌سه‌ر ئه‌وه كردۆته‌وه كه هیوادارین بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن به شێوه‌یه‌كی ئارام و ڕێكوپێك و دوور له توندوتیژی له هه‌رێمی كوردستان به‌ڕێوه بچێت. ئه‌وه‌ی بۆ ئێمه گرنگه پاراستنی ئه‌من و ئاسایش و ئارامیی هاووڵاتیانی هه‌رێمی كوردستانه، بانگه‌شه له شوێنی خۆی ئه‌نجام ده‌درێت، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا زۆر زۆر گرنگه ئاسایش و ئارامیی هاووڵاتیانی كوردستان پارێزراو بێت، له كۆبوونه‌وه‌دا جه‌ختمان له‌سه‌ر ئه‌م خاڵه كرده‌وه و هیوادارین هه‌ڵبژاردنێكی سه‌ركه‌وتوو بۆ هه‌موو عێراق دوور له توندوتیژی به‌ڕێوه‌بچێت و هه‌مووشی مانگێكه و ده‌بێ چاوه‌ڕێی ئه‌وه بكه‌ین بزانین دوای هه‌ڵبژاردن چی ده‌بێت".
له وه‌ڵامی پرسیارێكدا سهبارهت به تاپۆكردنی خانووه بێتاپۆكان و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی زێده‌ڕۆییه‌كان، به‌ڕێزیان ئاشكرای كرد "ئه‌و یاسایه‌ی ئه‌مڕۆ بڕیاری له‌سه‌ر درا و ده‌چێته په‌رله‌مان، ڕێكاری بۆ چاره‌سه‌ركردنی هه‌موو ئه‌و كێشانه داناوه. مه‌سه‌له‌ی زیاده‌ڕۆییه‌كان دوو سێ به‌شه كه له ناوه‌وه و ده‌ره‌وه‌ی سنووری شاره‌وانی و زه‌وییه كشتوكاڵییه‌كان و سه‌خه‌رییه‌كان پێكدێت، پڕۆژه یاسای حكوومه‌ت ڕێگه‌چاره‌ی بۆ ئه‌مانه داناوه و له‌وانه‌ش چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی ئه‌و خانووانه‌ی به زێده‌ڕۆیی له ناوه‌وه‌ی سنووری شاره‌وانی دروستكراون و ڕێكاریان بۆ دیاری كراوه تاكو تاپۆ بكرێن، به‌ڵام له هه‌مان كاتدا ڕێكارێك دانراوه تاكو سنوورێك بۆ ئه‌و زێده‌ڕۆییانه دابنرێت كه له‌مه‌ودوا ده‌كرێن و بێگومان حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان جدییه كه ڕێگه به‌و زێده‌ڕۆییانه نادات".
سهبارهت به ده‌نگۆی سه‌ردانی شاندێكی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ به‌غدا و ئاستی په‌یوه‌ندییه‌كانی هه‌ولێر ـ به‌غدا، به‌ڕێزیان گوتی "هه‌ر له ڕاگه‌یاندن گوێم لێ بووه كه شاندێكی هه‌رێمی كوردستان ده‌چێته به‌غدا و هیچ شتێكی فه‌رمی له‌نێوان ئێمه و به‌غدا تاكو شاندێكمان سه‌ردانی به‌غدا بكات نییه، ئه‌و دانوستانه‌ى له‌نێوان ئێمه و به‌غدا هه‌یه به‌رده‌وام ده‌بێت له هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه، بۆیه زۆر ئاسایییه شاندی ئێمه بڕوات و شاندی ئه‌وان بێته ئێره، به‌ڵام ئێستا هیچ واده‌یه‌ك نییه بۆ ناردنی شاندێك به‌ره‌و به‌غدا".
ده‌رباره‌ی به‌رده‌وامیی هاتنی ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ی له به‌غداوه بۆ هه‌رێمی كوردستان ده‌نێردرێت و ده‌نگۆی ئه‌وه‌ی گوایه ئه‌و بڕه پاره‌یه ده‌بڕدرێت، به‌ڕێزیان ڕایگه‌یاند "ئه‌وه‌ی ئێمه ده‌یزانین ئه‌وه‌یه كه به‌غدا پابه‌ند ده‌بێت به ناردنی ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ی بۆ مووچه‌خۆرانی هه‌رێمی كوردستان ناردوویه‌تی، به‌رده‌وام ده‌بێت و پێمان وانییه كێشه له‌م بابه‌ته‌دا دروست ببێت".
دواتر سهبارهت به كێشه‌ی مووچه‌ی پاسه‌وانانی وه‌زاره‌تی ناوه‌خۆ و ده‌نگۆی ئه‌وه‌ی پڕۆژه یاسای چاكسازی حكوومه‌ت كه له په‌رله‌مانی كوردستانه، تا دوای هه‌ڵبژاردن په‌سه‌ند ناكرێت، به‌رێزیان ڕایگه‌یاند "كێشه‌یه‌ك هه‌بوو له‌سه‌ر مووچه‌ی پاسه‌وانه‌كان، وه‌زاره‌تی ناوه‌خۆ له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی دارایی خه‌ریكی چاره‌سه‌ركردنی بابه‌ته‌كه‌ن و چاره‌سه‌ر ده‌كرێت. ده‌رباره‌ی پرسیاری دووه‌میش ئێمه یاسای چاكسازیمان ناردۆته په‌رله‌مان تاكو په‌سه‌ند بكرێت، یاساكه هه‌نگاوێكی یه‌كجار زۆر گرنگه بۆ چاكسازی له وڵاتی ئێمه له هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه، بۆیه ئه‌وه‌ی ئێمه وه‌ك حكوومه‌ت داوا ده‌كه‌ین له په‌رله‌مان، ئه‌وه‌یه كه ئه‌و یاسایه به زووترین كات ده‌نگی له‌سه‌ر بدرێت و له په‌رله‌مان تێپه‌ڕێنرێت و تا ئێستاش به‌و هیوایه‌ین كه ئه‌م یاسایه جێبه‌جێ ده‌كرێت، واته له په‌رله‌مان ده‌رده‌چێت و ده‌بێته یاسا".
سهبارهت به هه‌وڵه‌كانی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ كردنه‌وه‌ی گه‌شتی ڕاسته‌وخۆی نێوان توركیا و فڕۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تیی سلێمانی و هه‌وڵی هاوبه‌شی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و هاوپه‌یمانان و حكوومه‌تی عێراق بۆ دروستكردنی هێزێكی هاوبه‌ش له‌نێوان هێزی پێشمه‌رگه و هاوپه‌یمانان و سوپای عێراقدا بۆ پاراستنی ئاسایشی كه‌ركووك، به‌ڕێزیان ئاشكرای كرد "بۆ كردنه‌وه‌ی هێڵی ئاسمانیی نێوان توركیا و فڕۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تیی سلێمانی، گفتوگۆ له‌نێوان ئێمه و ئه‌نقه‌ره هه‌یه و به‌و هیوایه‌ین بتوانین ئه‌و بابه‌ته چاره‌سه‌ر بكه‌ین. سهبارهت به پرسیاری دووه‌میش به شێوه‌یه‌كی فه‌رمی هیچ دانوستان و شتێك له‌نێوان ئێمه و ئه‌مه‌ریكا و به‌غدا بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی پێشمه‌رگه بۆ ئه‌و سنوورانه، نییه. بێگومان ئێمه نیگه‌رانین له تێكچوونی ڕه‌وشی ئه‌منی له‌و سنوورانه و زانیاریشمان هه‌یه و پشتگیریش له جێگیربوونی ئه‌من و ئاسایشی ئه‌و ناوچانه ده‌كه‌ین، پشتگیری له هه‌نگاوه‌كانی به‌غدا له دابینكردنی ئه‌من و ئاسایشی هاووڵاتیان له‌و سنوورانه ده‌كه‌ین و له‌مباره‌یه‌وه ئه‌وه‌ی پێویست بێت حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ئاماده‌یه بۆ جێبه‌جێكردنی".
بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەبارەت بە پڕۆسەی هەڵبژاردن لە ناوچە جێناکۆکەکان و مەترسیی لەدەستدانی دەنگەکان لە کەرکووک و ناوچەکانی دیکە، گوتی: "لە هەڵبژاردن هەموو شتێک قابیلە، ئەوە نییە کە بڵێین لەسەدا سەد هەموو کورسییەکان بەدەست دێنینەوە یان نا، دیار نییە. ئەو بەشەی کە پەیوەندی بە پارتی دیموکراتی کوردستانەوە هەیە، حزبەکانی دیکە بارەگایان هەیە لە کەرکووک و شوێنەکانی دیکە، بەڵام ئەو ده‌رفه‌ته بە پارتی نەدراوە نە بانگەشەی هەڵبژاردن لەو شوێنانە بکات و نە بارەگاشیان هەبێت، یەکێک لەو هۆکارانەی کە زۆر بەداخەوە بووە هۆی ئەوەی پارتی بایکۆتی هەڵبژاردنەکان لە کەرکووکیش بکات، مەسەلەی ئەمنی بوو. ئەوە هەڵبژاردن مەعلوومی دەکات، بۆیە هێشتا زووە قسە لەسەر ئەو بابەتە بکەین."
بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان، هەڵوێستی حکوومەتی هەرێمی کوردستانی دەربارەی بەکارهێنانی چەکی کیمیایی لە سووریا و هێرشی ئەمه‌ریکا و هاوپەیمانانی بۆ سەر چەند ئامانجێکی سەربازی لە سووریا ڕوون کردەوە و لەوبارەیەوە ڕایگەیاند "هەڵوێستی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و هەرێمی کوردستان بەگشتی لەو بابەتەدا ڕوونە، هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان گەورەترین قوربانیی بەکارهێنانی چەکی کیمیایین، دوێنێ یادی کیمیابارانکردنی شێخ وەسانان بووە، پێشتریش هەڵەبجە و بادینان و شوێنەکانی دیکە بووە. ئێمە میللەتێکین باشتر لە هەموو میللەتێک لە بەکارهێنانی چەکی کیمیایی تێدەگەین، هەر هەنگاوێک ببێتە هۆکاری ئەوەی وڵاتان چەکی کیمیایی بەکار نەهێنن، یان هەر لایەنێک، ئێمە وەکوو حکوومەتی هەرێمی کوردستان پشتگیری دەکەین و بەو هیوایەین کە سنوورێک دابنرێت و بە هیچ شێوەیەک چەکی کیمیایی لە ناوچەکە بەکار نەهێنرێت، چونکە وەکوو باسم كرد گەورەترین قوربانیی بەکارهێنانی چەکی کیمیایی، گەلی کوردستانی عێراقە."
سەبارەت بە دابەشکردنی پارچە زەویی نیشتەجێبوون بەسەر هاووڵاتییاندا، بەڕێز سەرۆک وەزیران، گوتی "نازانم بە دیاریکراوی ئەم مانگە دابەشکردنەکە دەکرێت یان نا، بەڵام ئێمە پلانمان هه‌یه پارچە زەویی نیشته‌جێبوون دابەش بکەین، بەڵام هێشتا ڕێکنەکەوتووین لەسەر میكانیزم، بۆ کێ و بە چ شێوەیەک ئەوانە دابەش بکرێت؟."
لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بەو کاندیدە کوردانەی کە لەسەر لیستەکانی دیکەی عێراق خۆیان بۆ ئەندامێتیی ئەنجومەنی نوێنەران پاڵاوتووە و کاریگەرییان لەسەر گۆڕینی هاوکێشە سیاسییەکان و دەنگەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی گوتی "هەڵبژاردنەکان، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقە، هەر قەوارەیەکی سیاسی و هەر حزبێکی سیاسیی عێراقی دەتوانێ کاندیدی هەبێت لە کوردستان و حزبە کوردستانییەکانیش بێگومان دەتوانن لیستیان هەبێت لە بەسرە و بەغدا و شوێنەکانی دیکەی عێراقیش، بەڵام ئەگەر مەبەست ئەوەیە کە ئەو بابەتە جێی نیگەرانیی ئێمەیە، نەخێر جێی نیگەرانیی ئێمە نییە."
بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان بە بەراورد لەگەڵ چەند مانگ پێشتر، بارودۆخی ئابووریی هەرێمی کوردستانی بە باشتر وەسف کرد و ڕایگەیاند "ڕەوشەکە بە شێوەیەکی گشتی باشترە، دەبێ قیاسی دۆخى ئێستا بکەین لەگەڵ دوو مانگ و سێ مانگ بەر لەئێستا، ئەگەر بە شێوەیەکی گشتی سەیری بکەین، ئێمە هەنگاوەکانمان بەرەو پێشەوەیە نەک بەرەو دواوە. هەموو شتێک بە دڵی ئێمە نییە، بەڵام پێمان وایە، لەسەر هێڵێكى ڕاست بەرەو پێشەوە دەچین، نەک بەرەو پاشەوە."
سەبارەت بە هەواڵێک لەسەر دەستپێکردنەوەی گەشتە ئاسمانییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامیی ئێران، بەڕێز سه‌رۆك وه‌زیران گوتی "خۆشحاڵین بە دەستپێکردنەوەی گەشتی ئاسمانیی نێوان تاران و هەولێر و سلێمانی، ئەوە شتێکی باشە و خۆشحاڵین بەو هەنگاوە. پەیوەندیی لەنێوان ئێمە و تاران باشە، بە شێوەیەکی گشتی، پەیوەندیمان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ باشە."
دەربارەی سەردانی شاندی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بۆ ئەنقەرە و دیداریان لەگەڵ به‌ڕێز سەرکۆماری توركیا، بەڕێز سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان گوتی: "چوونی وەزیری پلاندانان لە چوارچێوەی ئەو بانگهێشته‌دا هات کە وەزیری ئابووریی تورکیا بۆ وەزیری پلاندانانی هەرێمی کوردستانی ناردبوو. لە پەراوێزی ئەو کۆنفرانسەشدا دیارە دەرفەتێک هەبووە لەگەڵ جەنابی سەرۆک کۆمار قسەیەکیان کردووە، ئێمە خۆشحاڵین بەوە، بێگومان چاوەڕێی هەنگاوی دیکەشین بۆ ئەوەی پەیوەندیی نێوان هەولێر و ئەنقەرە ئاسایی ببێتەوە کە تا ئێستاش بەرەو ئاساییبوونەوە دەڕوات. تورکیا وڵاتێکی گرنگە بۆ ئێمە و هەمیشە هەرێمی کوردستان خوازیاری ئەوە بووە پەیوەندییەکی باشی لەگەڵ تورکیا هەبێت."
ئەنجامی بەدواداچوونی پەرلەمان بۆ پڕۆژە یاسای چاکسازیی حکوومەت، دوایین بەشی کۆنگرە ڕۆژنامەوانییەکەی ئەمڕۆی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆک وەزیرانی هەریمی کوردستان بوو، بەڕێزیان لەو بارەیەوە دووپاتی کردەوە "پیشتر زۆرێک لەو شتانە بە یاسا ڕێکخراون، بۆیە ئێستاش به‌دڵنیاییه‌وه دەبێ پەرلەمان بڕیاریان لەسەر بدات، پلانی (ئەی) و (بی) نییە، پلانەکە ئەوەیە کە دەبێ پەرلەمان بڕیاری لەسەر بدات، ئەمە پڕۆژەیەکی چاکسازییە و لە خزمەتی هەرێمی کوردستاندایە، ئێمە وای بۆدەچین. له‌وانه‌یه هەندێ خەڵک زەرەرمەند بن، بەڵام به دڵنیایییه‌وه، لە قازانجی هەرێمی کوردستان و هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستاندایە و پێم وایە پەرلەمانتارە بەڕێزەکانیش هەر بەو چاوە سەیری ئەو یاسایە دەکەن و هیوادارین ئەوە بە زووترین کات جێبەجێ بکرێت."
پەیامی حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له یادى ئه‌نفالدا
ئەمڕۆ سی ساڵ بەسەر پرۆسەی جینۆسایدی گەلی کوردستان (شاڵاوی به‌دناوى ئەنفالەکان)دا لەسەر دەستی ڕژێمی پێشووی عێراق تێدەپەڕێت. شاڵاوێك کە بۆ سڕینەوەی بوون و ناسنامەی نەتەوەییى كورد، مرۆڤ و خاک و ژینگەی کوردستانی پێکەوە کردە ئامانج و جگە لە بێسەروشوێنکردن و کۆمەڵکوژکردنی نزیکەی ١٨٢ هەزار مرۆڤی بێ تاوان و سڤیل، بووە هۆی خاپوورکردنی هەزاران گوند و شێواندنی ژینگە و بەسووتماککردنی خاکی کوردستانیش.
لە کاتێکدا یادی قوربانیانی شاڵاوی ئەنفالەکان، بەرز ڕاگرتن و ڕێزلێنانە لەو خوێن و قوربانیەی کە بە درێژاییی مێژووی بزاڤی ڕزگاریخوازیی ئەم گەلە پێشکەشی کردووە، هاوکات بۆ پەند و وانە وەرگرتنە لە مێژوو بە جۆرێک کە بە بیر و کردار هەمیشە لە هەوڵی ئەوەدا بین وێڕای ڕێگری لەهەر شاڵاوێكى هاوشێوەی ئەنفالە بەدناوەکان، شوێنه‌واره دەروونی و ئابووری و سیاسی و کۆمەڵایەتییە نەرێنییەکانی ئەو شاڵاوه نامرۆڤانەیەش بسڕینەوە.
ئەم ئەرکانە لەمێژە خەمێکی سەرەکیی حکوومەتی هەرێمی کوردستانە و جگە لە هەوڵی بەردەوامی بۆ گێڕانەوەی ڕوفاتی پیرۆزی قوربانیانی ئەنفالەکان، ئاوەدانکردنەوەی گوند و ژینگە خاپوورکراو و شێوێندراوەکانی کوردستان و هاوکاریکردن و باشترکردنی گوزەرانی کەسوکاری سەربەرزی ئەنفالکراوان، هەمیشە لە کارە لەپێشینەکانی حکوومەت بووە و لەم پێناوەدا ئەوەی لە توانادا بووبێت کاری بۆ کراوە و هەڵبەتە کاری زۆریش ماوە کە دەبێ بکرێت و حکوومەتی هەرێم بە ئەرک و بەرپرسیارێتیی خۆی دەزانێت و کەمتەرخەم نابێت.
لە ئاستی دەرەوەدا ناساندنی ئەم شاڵاوە دڕندانەیە بە جینۆساید کارێکی جددیی حکوومەت بووە، له عێراقیش دادگای تاوانەکان بەر لە هەر لایەنێک ئەم شاڵاوه‌ى بە جینۆساید ناسیوە و هیوادارین لە ڕووی قەرەبووکردنەوەی ماددی و مەعنەوەیی کەسوکاری ئەنفالکراوان و گەل و خاکی کوردستانەوە، حکوومەتی عێراق وەک ئەرک و بەرپرسیارێتییەکی یاسایی و ئەخلاقیی خۆی، هەنگاوی جددی و کردەیی بنێت.
کوردستانییانی خۆشەویست..
تاقه گه‌ره‌نتى و ڕێگری لە دووبارەبوونەوەی هەر شاڵاوێکی شەڕانگێزانەی ناحەزانی گەلەکەمان هاوشێوه‌ى ئه‌نفال و ئه‌و كاره‌ساته‌ى به‌سه‌ر خوشك و برایانى ئێزدیماندا هات، یەکڕیزی و یەکێتیی لایەن و پێکهاتەکانی کوردستانە، وه‌ك چۆن یەکڕیزیمان لە پرسە نیشتیمانی و نەتەوەییەکاندا فاکتەری سەرەکیی سەرخستنی دۆزی ڕەوا و هێنانەدیی ئامانجەکانمانە بۆ ئایندەیەکی گەشى نەوەکانمان و کوردستانێکی ئاوەدان و پێشکەوتوو لە سایەی ئاشتی و خۆشگوزەرانیدا.
گەلی کوردستان هەمیشە شانازی بە کولتووری لێبوردەییی خۆیەوە دەکات، بەڵام هەرگیز ئەو زام و ئازارانە لەیاد ناکات کە دەستی غەدری ئەوانی دیكه لە جەستە و ویژدان و یادەوەریی نەتەوەییدا دروستیان کردوون، وەک چۆن هەرگیز ئەو دەستی هاوسۆزی و دڵسۆزانەیەش لە یاد ناکات کە لە لایەن دڵسۆزان و دۆستانی مرۆڤایەتی و ژیانەوە بۆی درێژکراون.
سڵاو بۆ گیانی پاک و بێتاوانی ڕۆڵە ئەنفالکراوەکانی گەلەکەمان.
ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان
١٤/٤/٢٠١٨
به‌رنامه‌ی "ئاڕاسته"ی رادیۆ نەوا تایبه‌ت به مامه‌ڵه‌ى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ هه‌ردوو ده‌وڵه‌تی توركیا و كۆمارى ئیسلامى ئێران
رۆژی پێنجشه‌ممه، به‌رنامه‌ی "ئاڕاسته" تایبه‌ت بوو به مامه‌ڵه‌ى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له‌گه‌ڵ هه‌ردوو ده‌وڵه‌تی توركیا و كۆمارى ئیسلامى ئێران، كه بۆ هه‌ندێكجار بۆ تۆپبارانه‌كانى ئێران به‌یاننامه‌ى ئیدانه ده‌رده‌كات و بۆ تۆپباران و بۆردومانه‌كانى توركیا پاساو دێنێته‌وه. له به‌رنامه‌كه‌دا نازم ده‌باغ نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێم له كۆمارى ئیسلامى ئێران و دلاوه‌ر عوسمان پسپۆڕى زانسته رامیارییه‌كان ئاماده‌بون.
نازم دەباغ: سەردانەکەی بارزانی بۆ تاران زۆر گرنگ و بەکەڵک بوو
جام کوردی:
نوێنەری هەرێمی کوردستان لە کۆماری ئیسلامی ئێران سەبارەت بە سەردانەکەی نێچیرڤان بارزانی و شاندی یاوەری بۆ تاران و وتووێژەکانیان لە گەڵ گەورە بەرپرسانی ئێرانی وتی: ئەم سەردانە، سەردانێکی زۆر گرنگ بووە و بە یەکێک لە سەردانە بەکەڵکەکان بۆ داهاتووی عێراق، هەرێم و ئێران هەژمار دەکرێت.
بە پێی ڕاپۆرتی جام کوردی، نازم دەباغ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران سەبارەت بە سەردانەکەی نێچیرڤان بارزانی بۆ تاران وتی: سەردانەکەی سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان بۆ تاران زۆر گرنگ بوو و بە سەردانێکی گرنگ بۆ داهاتووی عێراق، هەرێم و ئێران هەژمار دەکرێت.
ناوبراو بە ئاماژە بە چاوپێکەوتن و کۆبوونەوەکانی بارزانی لە گەڵ گەروە بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران بە تایبەت سەرۆک کۆمار، سەرۆکی پەرلەمان و ڕاوێژکاری ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی ئەم وڵاتە وتی: لەم چاوپێکەوتنانەدا جەخت لە سەر بەهێزبوونی پەیوەندییەکان و ئامادەیی تاران بۆ نێوەندگێڕی هەولێر و بەغدا کرایەوە و شاندی کوردیش جەختیان لە سەر پێویستی پاراستنی یەکگرتوویی عێراق کردەوە و ئامادەیی خۆیان بۆ چارەسەربوونی سەرجەم کێشەکان ڕاگەیاند.
دەباغ وتی: تاران جەختی لەوە کردووەتەوە کە مافە دەستوورییەکانی گەلی کورد لە عێراق دەبێت پارێزراو بێت.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان بە ئاماژە بە چاوپێکەوتنی نێچیرڤان بارزانی و حەیدەر عەبادی پێش سەردانەکەی تاران وتی: یەکێک لە هۆکارەکانی گرنگی سەردانەکەی تاران بۆ ئەو چاوپێکەوتنەی بەغدا دەگەڕێتەوە. لە سەردانەکەی تاران خاڵێکی ئەرێنی ئەوە بوو کە هەر دوو لا بیریان لە داهاتوو دەکردەوە و کەمتر باس لەوەی دەکرا کە لە ڕابردوودا کراوە.
ناوبراو سەبارەت بە پێش مەرجی هەڵوەشانەوەی دەرەنجامی ڕیفراندۆم کە لە لایەن سەرۆک وەزیرانی عێراقەوە داوا کراوە وتی: پرسی ڕیفراندۆم کۆتایی هاتووە و بووەتە بەشێک لە مێژوو. کاتێک دەڵێین کە پابەندی دەستوور و پاراستنی یەکگرتوویی عێراقین، بە واتای تەواوبوونی هەو هەوڵێکی پێچەوانەی ئەمە دێت. بەدەر لەمەش دادگای باڵای عێراق ڕایگەیاندووە کە ڕیفراندۆم نادەستوورییە و ئێمەش پابەندی ئەمەین.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان وتی: ئەگەر حکومەتی بەغداش پابەندی دەستوور بێت کێشەکان چارەسەر دەبن بەڵام بە پێچەوانەی ئەمە، دۆخەکە وەک خۆی دەمێنێتەوە.
نازم دەباغ سەبارەت بە دەرەنجامی چاوپێکەوتنەکەی نێچیرڤان بارزانی و حەیدەر عەبادیش وتی: لێژنە تەکنیکییەکان کارەکانیان بەرەوپێشچووە و پێش ئەو چاوپێکەوتنەش ڕێکەوتنێک سەبارەت بە سەرجەم پرسەکانی وەک خاڵە سنورییەکان، مووچەی پێشمەرگە و نەوت، ئامادە و واژۆی لە سەر کراوە بەڵام هۆکاری ئەوەی کە بەغدا ئەم پرسە ئاشکرا ناکات دیار نییە.
نازم ده‌باغ: به پێی رێکه‌وتنه‌کان، ده‌بێت پارێزگاری که‌رکوک کورد بێت
نازم ده‌باغ، نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستان له ئێران، وێڕای هه‌ڵسه‌نگادنی دانوستانه‌کانی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا، سهبارهت به دانانی پارێزگاری که‌رکوک و بابه‌ته په‌یوه‌ندیداره‌کانی ناوچه کێشه له‌سه‌ره‌کان وتی: له نێوان حکومه‌تی هه‌رێم و به‌غدا رێککه‌وتن هه‌یه که ده‌بێت جێبه‌جێ بکرێت. به تایبه‌ت سهبارهت به ناوچه کێشه له‌سه‌ره‌کان که ده‌بێت به شێوه‌ی هاوبه‌ش به‌ڕێوه بچن. به پێی ئه‌م رێکه‌تنانه، پارێزگاری که‌رکوک ده‌بێت کورد بێت. به‌ڵام به‌داخه‌وه تا ئێستا هه‌نگاوه پێویسته‌کان جێبه‌جێ نه‌کراوه.
مامۆستا نازم له وتووێژێکدا له‌گه‌ڵ په‌یامنێری انصاف‌نیوز رایگه‌یاند: بابه‌ته‌که، بابه‌تی یه‌کێتی یان حزبه‌کانی دیکه نییه، به گشتیی رێکه‌وتنێک له نێوان هه‌ولێر و به‌غدا هه‌یه که ده‌بێت جێبه‌جێ بکرێت. به تایبه‌ت سهبارهت به ناوچه کێشه له‌سه‌ره‌کان که ده‌بێت پارێزگاری که‌رکوک کورد بێت. به‌ڵام به‌داخه‌وه تا ئێستا جێبه‌جێ نه‌کراوه. بۆیه خه‌ڵکی که‌رکوک ده‌یانه‌وێت به رێگای ئاشتییانه و رێپێوان، پێداگری له‌سه‌ر جێبه‌جێ‌کردنی ئه‌م رێککه‌وتنه بکه‌ن.
ده‌باغ سهبارهت به ره‌وتی دانوستانه‌کانی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا وتی: تا ئه‌م کاته هه‌رێمی کوردستان پێداگره له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی که رێز له بڕیاری مه‌حکه‌مه‌ی فیدراڵی بگرێت و هه‌روه‌ها ئاماده‌ی دانوستانین به پێی ده‌ستووری عێراق. به‌ڵام تا ئێستا وه‌لامێکی شیاومان له لایه‌ن حکومه‌تی ناوه‌ندییه بۆ ده‌ستپێکردنه‌وه‌ی دانوستانه‌کان پێ نه‌گه‌یشتووه.
دباغ همچنین درباره‌ی احتمال «سفر نچیروان» بارزانی به ترکبه، گفت: من اطلاع چندانی از این سفر ندارم ولی درکل، کردها و مخصوصا حکومت اقلیم کردستان دنبال این است که ارتباطات با کشورهای همسایه برقرار شود و ایران هم یکی از این کشورها است.
مامۆستا نازم سهبارهت به ئه‌گه‌ری سه‌ردانی نه‌چیرڤان بارزانی بۆ تورکیا ده‌ڵێت: ئاگاداری ئه‌م سه‌ردانه نیم، به‌ڵام به گشتیی، کورده‌کان و به‌تایبه‌ت حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان ده‌یانه‌وێت که په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ وڵاتانی دراوسێ ده‌ست پێبکاته‌وه‌و ئێرانیش یه‌کێکه له‌م وڵاتانه.
دەبێت ئەو راوێژكارانە دادگایی بكرێن كە سەركردایەتی كوردستانیان بۆ ریفراندۆم بە هەڵەدا برد"
خەڵك-بەشی هەواڵ
نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ئێران رایدەگەیەنێت، لە پێش ئەنجامدانی ڕیفراندۆم ئێران هەموو ئەو مەترسیانەی بە كورد راگەیاندووە كە ئێستا خۆمان دەیانبینین.
نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ئێران بە (دەنگی ئەمریكا)ی راگەیاند، لەپێش ئەنجامدانی ڕیفراندۆم كۆماری ئیسلامی ئێرانی چەندین پەیامی بەسەركردایەتی كورد دا چ لە كۆبونەوەكان‌و چ ئەو پەیامانەی لەڕێگای منەوە دەیناردن سەبارەت بە ئەنجامنەدانی ڕیفراندۆم لەهەرێمی كوردستان.
وتیشی "ئێران تایبەت بە شاری كەركوك هۆشداری ئەوەی پێداین كە ئەنجامەكەی خراپ دەبێت".
ئاشكراشیكرد، ئێران لەدەیان كۆبونەوە‌و ناردنی پەیام، بە سەركردایەتی كوردی راگەیاندووە، ڕیفراندۆم مەكەن، "ئەمە بۆیەكەمجارە لەم چاوپێكەوتنەدا دەیڵێم ئێران بە سەركردایەتی كوردستانی راگەیاندووە ئەگەر هەر سورن لەسەر ئەنجامدانی ڕیفراندۆم لەهەرێمی كوردستان و ئەنجامی دەدەن ئەوا خۆتان بپارێزن لە شاری كەركوك‌و ڕیفراندۆم مەكەن، چونكە ئەنجامدانی ڕیفراندۆم لەكەركوك وەكو بەرمیلێكی باروتە بەڕوتاندا دەتەقێتەوە".
دەباغ راشیگەیاند، بەتەنها حكومەتی ئێرانی نەبوو كە لەگەڵ ئەنجامنەدانی ڕیفراندۆم بوو، بەڵكو من هەمیشە دەمپرسی كێ لەگەڵ ئەنجامدانی ڕیفراندۆم بوو؟ تەنانەت من بەزانیاری وردی خۆم‌و هەتا شیكردنەوەش ئەوە دەڵێم كە لەناو پارتی دیموكراتی كوردستانیشدا كەسی بەرپرس‌و باڵا هەبوو لەگەڵ ئەنجامدانی ڕیفراندۆم نەبوو.
رونیشیكردەوە، ئەگەر ڕۆژێك دادگایەكی دادپەروەرانە هەبێت دەبێت سەرجەمی ئەو ڕاوێژكارانە دادگایی بكرێن كە سەركردایەتی سیاسی كوردییان بەهەڵەدا بردو دەیانوت چەندین دەوڵەت پشتیوانی لەكورد دەكەن بۆ ئەنجامدانی ڕیفراندۆم.
نازم دەباغ ئاشكراشیكرد، هەرلایەنێك بڵێت سەبارەت بە رووداوەكانی 16ی مانگی رابردوو ڕێكەوتن هەبووە، ئەوا بۆ داپۆشینی شكستەكانی خۆیەتی‌و هیچ ڕێكەوتنێك نەكراوە جگە لەو ڕێكەوتنەی جەنابی كاك مەسعود بارزانی لەگەڵ ئەمریكییەكان ئەنجامیدا لەبەرامبەر وەرگرتنی بۆ موچەو خەرجیەكانی هێزەكانی پێشمەرگە هەروەها لەگەڵ حكومەتی عیراقی بۆ بەشداریكردنی هێزەكانی پشمەرگە لە شەڕی ئازادكردنی موسڵ.
دوایین هەواڵەکان
- نازم دەباغ بۆ رووداو: هێز نییە لە كوردستان پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ حاجی قاسم نەبووبێ
- نازم دەباغ رەتیدەكاتەوە ئێران هەڕەشەی لە هەرێمی كوردستان كردبێت
- نازم دەباغ بەشداريی لە ڕێوڕەسمی پرسەی شەهید "ئەبومەهدی ئەالموهەندیس" کرد
- نوسینگەی راگەیاندنی مەسرور بارزانی رونكردنەوەیەكی بڵاوكردەوە
- ڕاگهيهنراوێك لە سەرۆكايهتيی هەرێمی كوردستانەوە
- نازم دەباغ لەگەڵ کیوومەرس پوورئەحمەد دەرهێنەری سینەمای ئێران کۆبۆوە
- نێچيرڤان بارزانى پهيامێك ئاراستهی یهكێتی دهكات
- مهسرور بارزانی پهیامێكی پیرۆزبایی ئاراستهی یهكێتی نیشتمانی كوردستان دهكات
- نازم دەباغ لەگەڵ جێگری وەزیری ئاوەدانکردنەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان دیداری کرد
- شەشەمین خولی فیستیڤاڵی فیلمی کوردی "یۆتۆبۆری" لە وڵاتی سوید بەڕێوەچوو