هەرێمی کوردستان
نازم دەباغ: دەبێت ھەرێم رەچاوی جوگرافیا و مێژووی لەگەڵ ئێران بكات
شارپرێس:
نازم دەباغ نوێنەری حكوومەتی ھەرێمی كوردستان لە كۆماری ئیسلامی ئێران رایگەیاند، ئێران ھەمیشە لە ھەوڵدایە تا پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ عێراق و ھەرێمی كوردستان هەبێت، جەختیشیكردەوە، كە دەبێت هەولێر رەچاوی جوگرافیاو مێژووەكەی لەگەڵ ئێران بكات.
نازم دەباغ لەچاوپێكەوتنێكی لەگەڵ ئاژانسی ئانادۆڵ باس لە دوایین سەردانی وەزیری دەرەوەی ئێران، محەمەد جەواد زەریف بۆ ھەرێمی كوردستان و كاریگەری لەسەر پەیوەندییەكانی ھەردوولا، ململانێ و گەمارۆ ئابوورییەكانی ئەمریكا لەسەر ئێران و كاردانەوەكانی لەسەر ھەرێمی كوردستان، گوشاری ئەمریكا لەسەر ھەرێم بۆ پچڕاندنی پەیوەندییەكان لەگەڵ ئێران، زیادكردنی ژمارەی سەربازانی ئەمریكا لە ھەرێمی كوردستان و نیگەرانییەكانی تاران دەكات.
نازم دەباغ سەرەتا لە بارەی ئامانجی دوایین سەردانی وەزیری دەرەوەی ئێران، محەمەد جەواد زەریف بۆ ھەرێمی كوردستان و دیدار و كۆبونەوەكانی، ھەروەھا قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان ھەردوولا قسەی كرد و وتی: "وەزیری دەرەوەی ئێران جاری یەكەمی نییە سەردانی ھەرێمی كوردستان بكات، جگە لەو بەرپرسانی تریش سەردانیان كردووە، بەڵام ئەم سەردانەی وەزیری دەرەوەی ئێران مانایەكی تر دەبەخشێت كە ئەویش لە لایەك بۆ یەكەمجارە دوای راپرسی سەردانی ھەرێم دەكات. لە لایەكی تریشەوە دوابەدوای سەردانی وەزیری دەرەوە و وەزیری گەنجینەی ئەمریكا دێت بۆ ھەرێمی كوردستان، بۆیە پەیامی ئەوە بە خۆیەوە دەگرێت كە ئێران ھەمیشە لە ھەوڵدایە تا پەیوەندیەكی باشی ھەبێت بە عێراق و ھەرێمی كوردستانەوە".
نازم دەباغ ھەروەھا وتی: "دەكرێت ئەم سەردانە ببەستینەوە بە پەیوەندییەكانی پێشووی حكوومەتی ھەرێم و بەردەوامبوون و بەھێزكردنی ئەو پەیوەندییانە كە لە بەشێكی بنەڕەتیدا باری گەشەپێدانی چالاكی بازرگانی و ئابوورییە كە بە دڵنیایییەوە ئەگەر زیاتریش نەبێت كەم نابێت لە ئایندەوە، ھەرچەندە جارێك زووە باس لە بەرەو پێشەوەچوون بكەین".
نوێنەری حكوومەتی ھەرێم لە ئێران لە بارەی قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان ھەردوولا وتی: "ئێران پێشبینی دەكات قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەگەڵ ھەرێم بگاتە سەرووی هەشت ملیار دۆلار لە كاتێكدا تا ئێستا لە سێ ملیار و ٥٠٠ ملیۆن دۆلار تێپەڕنەبووە لە ساڵێكدا".
لەگەڵ چڕبوونەوەی ململانێیەكانی نێوان ئەمریكا و ئێران لە ناوچەكە و زیاتربوونی گوشارەكانی ئەمریكا لەسەر ئێران، پێویستە ھەرێمی كوردستان چۆن مامەڵە بكات لەم نێوەندەدا و بەرژەوەندییەكانی خۆی چۆن بپارێزێت؟ نوێنەری حكوومەتی ھەرێمی كوردستان لە كۆماری ئیسلامی ئێران، لەوەڵامدا دەڵێت "دەبێت ھەرێمی كوردستان لەچوارچێوەی عێراق و بڕیارەكانی عێراق دەربارەی پابەندبوون بەو ململانێیانەی ئەمریكا و ئێران ھەیانە، ئەوان ھەر وەك چۆن لە پرۆسەی راپرسی لەبەر بەرژەوەندییەكانی خۆیان پشتیان لە كورد كرد، ھەرێمی كوردستانیش دەبێت رەچاوی ئەم جوگرافیا و مێژووە ھاوبەشە بكات كە لە ناوچەكە لەگەڵ دراوسێیەكانیدا ھەی بووە و ھەیەتی".
نوێنەرەكەی حكوومەتی ھەرێم لە بارەی ئامانجی ھەوڵەكانی ئێران بۆ كردنەوەی ژمارەیەكی زیاتری دەروازە سنوورییەكانی خۆی لەگەڵ ھەرێمی كوردستان گوتی: "كردنەوەی زیاتری دەروازە سنوورییەكان بە شێوەی فەرمی كارێكی تازە نییە و ھەر ساڵ لە رابردووشدا ھاتۆتە پێش، بەڵام چاوەڕێی بڕیاری ھەرێم و عێراق بووە، چونكە ئەو مەرزانە چالاكی پیلەوەری ھەر لێكراوە، ئەمرۆ جارێكی تر داوا دەكرێت بكرێتە فەرمی و چاوەڕێی بەغدا دەكەن".
لە وەڵامی پرسیاری ئەوەی ئەوان وەك نوێنەرایەتی حكوومەتی ھەرێم لە تاران ئاگاداریان لە ھیچ گوشار و داواكارییەكی ئەمریكا ھەیە لەسەر ھەرێمی كوردستان بۆ راگرتنی پەیوەندییە بازرگانییەكانیان لەگەڵ ئێران، نازم دەباغ گوتی: "ئێمە ئاگادار نین، چونكە كار بەندە بە ئێرانە، بەڵام بەپێی تێگەیشتنی رووداوەكان سەردانەكان دڵنیایی دەدات كە ئەمریكا لە پێناو بەدەستھێنانی سەركەوتن دەبێت فشار بخاتە سەر ھەرێم و عێراق و ئەورووپا و وڵاتانی تر".
سەبارەت بە ئێران و نیگەرانی لەبارەی ھەوڵەكانی ئەمریكا بۆ زیادكردنی ژمارەی سەربازانی خۆی و بنكە سەربازییەكانی لە ھەرێمی كوردستان و عێراق و كاردانەوەكانی بەرامبەر حكوومەتی ھەرێم، نوێنەری ھەرێم لەو بارەیەشەوە گوتی: "بەدڵنیاییەوە ئێران نیگەرانە لەسەر ئەو ھەواڵ و دەنگوباسانەی كە سوپای ئەمریكا روو بكاتە عێراق و ھەرێمی كوردستان، بەڵام ئەوەی كە ئێمە پێی ئاگادارین ھیچ بنكەیەكی فەرمی بەناوی ئەمریكا لە ھەرێمی كوردستان و عێراق نەكراوەتەوە، جگە لەو بنكانەی كە بۆ شەڕی داعش ھەبوون و بنكەكانیشی شوێنی تایبەت نەبووە بەڵكو پایەگا و بنكەی سوپای عێراق بووە، چەند شوێنێكی پێشمەرگەش ھەبووە كە بۆ شەڕی دژی داعش ھاتوون".
ئەو وتی: "ھەرێمی كوردستان ھەرچییەك بكات پێویستە لە چوارچێوەی رێككەوتنی بڕیاری حكوومەتی ناوەندی عێراق بێت".
هه‌ڵسه‌نگاندنی هه‌ڵوێستی هه‌رێمی کوردستانی عێراق سه‌باره‌ت به گه‌مارۆکانی ئێران له وتووێژی نازم ده‌باغ له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ی "شرق"
هه‌رێم هاوکاری دوژمنه‌کانی ئێران ناکات
امیرمحمد حسینی: "سیاسه‌ته‌کانی هه‌رێمی کوردستان سه‌باره‌ت به گه‌مارۆکان، به پێی سیاسه‌ته‌کانی حکومه‌تی ناوه‌ندی ده‌بێت"، ئه‌مه وته‌ی نوێنه‌ری حکومه‌تی هه‌رێم له تارانه، له بارودۆخێکدا که که‌متر له ١٠ رۆژ له‌و واده ٤٥ رۆژیه‌ی ماوه که ئه‌مریکا تیایدا عێراقی له نه‌کڕینی گاز و نه‌وتی ئێران جیاکردبووه‌وه‌و ئه‌مریکاش گوشاره‌کانی خۆی دانه‌به‌زاندووه. ریک پێری، وه‌زیری وزه‌ی ئه‌مریکا هه‌فته‌ی رابردوو جگه له سه‌رۆک وه‌زیرانی عێراق، له‌گه‌ڵ مه‌سروور بارزانی راوێژکاری پاراستنی هه‌رێمی کوردستان، کۆبووه‌وه. ئه‌وه‌ی که هه‌رێمی کوردستان له بواری گه‌مارۆ یه‌کلایه‌نه‌کانی ئه‌مریکا دژ به ئێران چۆن مامه‌ڵه ده‌کات، پرسیارێکه که نازم ده‌باغ، نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستان له تاران وه‌ڵامی ده‌داته‌وه. چونکه ئه‌مریکاییه‌کان ده‌ڵێن له دیداره‌کاندا ئه‌م بابه‌ته باسکراوه: سه‌ربه‌خۆکردنی عێراق له وزه‌ی ئێران. هه‌رچه‌ن هه‌واڵه‌کان باس له‌وه ده‌که‌ن که به‌رپرسانی عێراقی له هه‌وڵه‌کانی خۆیان بۆ جیابوونه‌وه له‌م پلان و برنامانه‌ی ئه‌مریکا به‌رده‌وامن و ده‌باغیش ئاماژه به‌مه ده‌کات. سه‌رۆکی بانکی ناوه‌ندی عێراق له‌م دواییانه‌دا وتوویه‌تی به‌م زووانه هه‌واڵی جیاکردنه‌وه‌ی عێراق له ئابڵۆقه‌کان بڵاوده‌بێته‌وه. پێشتریش چه‌ن به‌رپرسێکی عێراقی باسیان له هه‌وڵه‌کانی عادڵ عه‌بدولمه‌هدی بۆ کۆبوونه‌وه له‌گه‌ڵ سه‌رۆک کۆماری ئه‌مریکا و قسه‌کردن له‌سه‌ر گه‌مارۆکان کردبوو. سه‌رۆک وه‌زیرانی عێراق هه‌فته‌ی رابردوو له دیدارێکدا له‌گه‌ڵ حه‌سه‌ن دانایی‌فه‌ڕ، جێگری ئیسحاق جه‌هانگیری و ئیره‌ج مه‌سجدی باڵیۆزی ئێران له عێراق وتبووی عێراق نابێته به‌شێک له گه‌مارۆکان دژی ئێران. ئێستا نوێنه‌ری هه‌رێمی کوردستان له ئێران دووپاتی ده‌کاته‌وه که ده‌رچوونی هه‌ڵوێستی هه‌رێم له سیاسه‌ته‌کانی حکومه‌تی ناوه‌ندی ئه‌سته‌مه.
· باسه‌که‌مان له دیداری چه‌ن رۆژ پێش ئێستای نێوان وه‌زیری وزه‌ی ئه‌مریکا و مه‌سروور بارزانی به‌رپرسی پاراستنی هه‌رێمه‌وه ده‌ست پێبکه‌ین، له‌م دیداره‌دا باس له چی کراوه؟
له‌م دیداره‌ی دوایی که مه‌سروور بارزانی وه‌کوو کاندیدی سه‌رۆکایه‌تی وه‌زیران و به‌رپرسی ده‌زگای پاراستنی هه‌رێم ئه‌نجامی داوه، به وردی ئاگادار نیم، به‌ڵام دیاره که ئه‌مریکا به‌دوای پێشوه‌خستنی ئامانجه‌کانی خۆی واتا توندکردنی ئابڵۆقه‌کانی دژ به ئێرانه‌وه‌یه.
· ده‌وترێت که ئامانج له‌م دیداره به‌رزکردنه‌وه‌ی رۆڵی هه‌رێم له سه‌ربه‌خۆبوونی بواری وزه‌ی عێراق به ئێرانه، رۆڵێک که هه‌رێم ده‌توانێت بیگێڕێت، چییه؟
هه‌موو سه‌رکرده‌کانی کورد به‌تایبه‌ت دوای ئه‌م سه‌ردانه دواییه‌ی کاک مه‌سعود بارزانی بۆ به‌غدا، به‌دوای ئه‌وه‌وه‌ن که پشتیوانی له هه‌ڵوێسته‌کانی حکومه‌تی ناوه‌ندی بکرێت. بۆیه پێم وانییه حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان سیاسه‌تێک له ده‌ره‌وه‌ی سیاسه‌تی حکومه‌تی ناوه‌ندی په‌یڕه‌و بکات.
· واتا سیاسه‌ته‌کانی حکومه‌تی هه‌رێم سه‌باره‌ت به گه‌مارۆکانی ئه‌مریکا هاوتای سیاسه‌تی حکومه‌تی ناوه‌ندی ده‌بێت؟
دیاره وابێت. منیش وه‌کوو نوێنه‌ری حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له کۆماری ئیسلامی ئێران پێم وایه ئه‌م پشتیوانییانه‌ی له رابردوودا له هه‌رێم کراوه له سیاسه‌ت و هه‌ڵسوکه‌وتی داهاتووی هه‌رێم کاریگه‌ر بێت و بۆیه به‌م هۆکاره به دووری ده‌زانم هه‌رێم له‌گه‌ڵ دوژمنانی ئێران رێکه‌وێت.
· واتا باس له‌وه ده‌که‌ن که به پێی ئه‌و مێژووه‌ی هه‌یه، هه‌رێم له‌وانه‌یه به‌لای ئێراندا بکه‌وێت؟
به گشتی جوگرافیایه‌کی تایبه‌ت بوونی هه‌یه. جوگرافیای سیاسی، ئه‌منی و ناوچه‌یی. به‌م پێیه ناکرێت به‌رژه‌وه‌ندی وڵاتانی ناوچه‌که له‌به‌رچاو نه‌گیردرێت و کێشه و گرفت بۆ یه‌کتر دروست بکرێت. بۆیه وتم هه‌رێمی کوردستان پابه‌ندی بڕیاره‌کانی حکومه‌تی ناوه‌ندی ده‌بێت.
· له‌م هه‌لومه‌رجه‌دا سه‌رۆکی بانکی ناوه‌ندی عێراق وتوویه‌تی که له رۆژانی داهاتوودا هه‌واڵی تازه له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته بڵاوده‌بێته‌وه
ئه‌م هه‌وڵانه له ئارادایه. هه‌موو سه‌رکرده کورد و عه‌ره‌به‌کانی عێراق ئه‌م داواکارییه‌یان له ئه‌مریکا بووه. ده‌بێت چاوه‌ڕوانی بڕیاری ئه‌مریکا بین.
· له‌وانه‌یه له دیداری مه‌سروور بارزانیشدا باس له‌م جیاکردنه‌وه‌ی عێراق کرابێت؟
وابیرده‌که‌مه‌وه. هه‌موو سیاسییه‌کانی عێراق ئه‌م بابه‌ته‌یان بۆ پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندی عێراقییه‌کان باسکردووه‌و باسیشی ده‌که‌ن.
· باسی نه‌وتی که‌رکووک بکه‌ین که مانگی رابردوو هه‌نارده‌کردنی ده‌ستی پێکرده‌وه، وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکاش پێشوازی لێکرد و به درێژه‌پێده‌ری به سیفر گه‌یاندنی هه‌نارده‌ی نه‌وتی ئێرانی زانی.
رێکه‌وتن له‌سه‌ر هه‌نارده‌ی نه‌وتی که‌رکووک له سه‌رده‌می سه‌رۆک وه‌زیری پێشوو حه‌یده‌ر العه‌بادی کرا، به‌ڵام جێبه‌جێ نه‌کرابوو. به‌ڵام ئه‌مریکا به‌دوای ئه‌وه‌وه‌یه که کاریگه‌ری گه‌مارۆکان زیاتر بێت و عێراقیش له‌م پێناوه‌دا بجووڵێته‌وه.
· هه‌رێم له‌سه‌ر نه‌وتی که‌رکووک چۆن له‌گه‌ڵ ناوه‌ند رێکه‌وتووه؟
له سه‌رده‌می العه‌بادی‌دا رێکه‌وتن کرا که رۆژانه له ٥٠ هه‌زار به‌رمیله‌وه ده‌ست پێبکرێت و له رێگای هێڵه نه‌وتییه‌کانی هه‌رێمه‌وه ره‌وانه‌ی تورکیا بکرێت، ئه‌م رێکه‌وتنه له مانگی پێشووه‌وه جێبه‌جێ کراوه.
تاوتوێ کردنی کاریگەری سزاکانی ئەمریکا بۆسەر ئێران ، لەسەر کوردستان لە وتووێژ لەگەڵ رووداو
نازم دەباغ، نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران، میوانی بەرنامەی رووداوی ئەمڕۆ بوو، باسی لە کاریگەرییەکانی سزاکانی قۆناخی دووەمی ئەمریکا بۆ سەر ئێران لەسەر کوردستان و عێراق کرد کە لە 5-11-2018 دەچنە بواری جێبەجێکردنەوە.
نازم دەباغ رایگەیاند، عێراق دەیەوێ خۆی بەدوور بگرێت لە سزاکانی ئەمریکا بۆسەر ئێران، هەروەها پێویستیشە کوردستان خۆی نەکاتە قوربانی کێشەی نێوان ئەمریکا و ئێران.
نازم دەباغ ئاشکرایکرد، باوەڕناکات ئەمریکا عێراق پابەندبکات بە سزاکانی بۆسەر ئێران، رەنگە بیخاتە لیستی ناوی ئەو وڵاتانەی کە پابەند نەکراون بە سزا نوێیەکانی ئەمریکا بۆسەر ئێران.
نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران روونیکردەوە، هیچ خاڵێکی سنووریی هەرێمی کوردستان لەگەڵ ئێران داناخرێت، بەڵکو رێگری لە هاوردە و هەناردەی چەند کەلوپەلێکی ستراتیژی لە بواری نەوت و پیشەسازی و دارایی دەکرێت.
نازم دەباغ گوتیشی" ئێران ئاسایشی کوردستان بە ئاسایشی خۆی دەزانێت، هەروەها پشتیوانی لە حکومەتی داهاتووی کوردستان دەکات، بۆیە پێویستە حکومەتی هەرێمی کوردستانیش پشتیوانییەکانی رابردووی ئێران لەبەرچاوبگرێت و لەچوارچێوەی یاساکانی عێراقی فیدڕاڵی مامەڵە لەگەڵ سزا نوێیەکانی ئەمریکا بۆسەر ئێران بکات.
له‌ئێرانه‌وه په‌یامێكی به‌په‌له ده‌درێته حكومه‌تی هه‌رێم
نوێنه‌رایه‌تی حكومه‌تی هه‌رێم له‌تاران په‌یامێك ئاراسته‌ی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات و داواده‌كات، كه‌سانی پسپۆڕو شاره‌زا بۆ نرخی شتومه‌ك و كه‌لوپه‌لی ئێرانی دیاریبكات و ڕێگری له‌گرانبونی كه‌لوپه‌لی ئێرانی بكرێت، سه‌باره‌ت به‌گرانبونیش به‌هۆی دراوی ئێرانیه‌وه ڕونكردنه‌وه‌ی پێویست ده‌دات.
نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له‌تاران بهSNNی ڕاگه‌یاند، "له‌هه‌رێمی كوردستان نرخ گرانده‌كرێت به‌هه‌مانشێوه‌ی ئێران، به‌بیانوی ئه‌وه‌ی نرخ له‌ئێران گرانبوه، له‌كاتێكدا ڕاسته به‌دراوی تمه‌ن نرخی كه‌لوپه‌له‌كان زیادیانكردوه، به‌ڵام هه‌ر ئه‌و كاڵاو بابه‌ته‌ی پێشتر به‌دۆلارێك ده‌كڕدرا له‌ئێران ئێستا نیو دۆلاری پێویسته".
نوێنه‌ره‌كه‌ی هه‌رێم هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه ڕونكردنه‌وه‌ی زیاتر ده‌دات و ده‌شڵێت:"ئه‌گه‌ر له‌ڕابردودا تێچوی تۆنێك 100 هه‌زار تمه‌ن بوبێت، ئێستا بۆته دوو سةد هه‌زار، به‌ڵام به‌دیناری عیراقی یان به‌دۆلار نرخه‌كه‌ی هه‌رزانتره هه‌ر ئه‌و برنجه پێشتر به‌دۆلارێك بوو، ئێستا به‌نیو دۆلاره".
نازم ده‌باغ په‌یامێك ئاراسته‌ی به‌رپرسانی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات و ده‌ڵێت:"په‌یامم بۆ حكومه‌تی هه‌رێم ئه‌وه‌یه، كه‌سی پسپۆڕو شاره‌زا بۆ جێگریكردن و دیاریكردنی نرخه‌كان ڕابسپێرێت، تائه‌و بازرگانه چاوچنۆكانه‌ی به‌بێ هۆكار پاره‌ی زیاد له‌هاوڵاتیان وه‌رده‌گرن سزا بدرێن".
نێچیرڤان بارزانى پیرۆزبایى له نادیا موراد ده‌كات
به‌بۆنه‌ى به‌خشینى خه‌ڵاتى نۆبڵى ئاشتییه‌وه به خاتوو نادیا موراد، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى له په‌یامێكدا پیرۆزبایى لێكرد، ئه‌مه ده‌قه‌كه‌یه‌تى:
به‌بۆنه‌ى به‌ده‌ستهێنانى خه‌ڵاتى نۆبڵى ئاشتییه‌وه، پڕ به دڵ پیرۆزبایى له خاتوو نادیا موراد ده‌كه‌ین. هه‌ر وه‌ك چۆن هه‌میشه كار و چالاكییه‌كانى، مایه‌ى شانازى و خۆشحاڵیى ئێمه بوون، پێدانى خه‌ڵاتى نۆبڵى ئاشتیش به خاتوو نادیا مایه‌ى شانازى و خۆشحاڵیى ئێمه و هه‌موو خه‌ڵكى كوردستانه.
هیوادارین ئه‌م خه‌ڵاته هه‌ندێ دڵنه‌واییى خاتوو نادیا بداته‌وه له‌و هه‌موو ئازار و مه‌ینه‌تیانه‌ى به‌سه‌ر خۆى و خانه‌واده‌كه‌یدا هاتووه، هه‌روه‌ها دڵنه‌واییى خوشك و برایانى ئێزدى بداته‌وه له‌و كاره‌ساته‌ى به‌سه‌ریاندا هات، چونكه ئه‌م خه‌ڵاته ته‌نیا بۆ تاقه كه‌سێك نییه، به‌ڵكوو بۆ خۆڕاگرى و قوربانییه‌كانى ئێزدییان و ته‌واوى گه‌لى كوردستانه.
خاتوو نادیا موراد كه سیمبولى قوربانییه‌كانى ئێزدییان و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى تیرۆر و هه‌ڵگرى په‌یامى ئاشتى و مرۆڤایه‌تییه له جیهاندا، هه‌میشه له كار و چالاكییه مرۆییه‌كانیدا پشتگیریى ته‌واوى ئێمه‌ى هه‌بووه و ده‌بێت. هیواى سه‌ركه‌وتنى بۆ ده‌خوازین و دووباره پیرۆزبایى لێده‌كه‌ین.
نێچیرڤان بارزانى
سه‌رۆك وه‌ه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان
5/10/2018
نێچیرڤان بارزانى: له هه‌ڵبژاردندا خه‌ڵكى كوردستان براوه‌یه
سه‌رله‌به‌یانیی ئه‌مڕۆ شه‌ممه 30/9/2018 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان، له یه‌كێك له بنكه‌كانی هه‌ڵبژاردن له هه‌ولێر، به‌شداری له پرۆسه‌ی ده‌نگدان بۆ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان كرد.
دوای پرۆسه‌ی ده‌نگدان له كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا به‌ڕێزیان له وته‌یه‌كدا گوتی "ده‌نگدان مافی هه‌ر كه‌س و تاكێكه له‌م وڵاته‌دا و هیوادارم ئه‌م هه‌ڵبژاردنانه به ئارامی و به شێوه‌یه‌كی ئارام به‌ڕێوه بچن و ئه‌مڕۆ خه‌ڵكی كوردستان بچنه سه‌ر سه‌ندوقه‌كانی ده‌نگدان بۆ هه‌ڵبژاردنی نوێنه‌رانی خۆیان له په‌رله‌مانی كوردستاندا. داوا له هه‌موو هاووڵاتیان و ده‌زگاكانی ئه‌منی و ئاسایش ده‌كه‌م هێمنی بپارێزن و زۆر گرنگه ئه‌م پرۆسه‌یه به شێوه‌یه‌كی هێمنانه و ڕێكوپێك به‌ڕێوه بچێت. ئه‌م هه‌ڵبژارنه هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستانه و بۆ ده‌ستنیشانكردنی نوێنه‌رانی هه‌رێمی كوردستانه و به هه‌ر شێوه‌یه‌ك بێت له ئه‌نجامدا ئه‌وه‌ی كه براوه‌یه خه‌ڵكی كوردستانه. ئه‌و خه‌ڵكه‌یه كه ده‌یه‌وه‌ێ له پرۆسه‌یه‌كی دیموكراسیدا له‌م وڵاته نوێنه‌رانی خۆیان هه‌ڵبژێرن. بێگومان ده‌بێت هه‌موومان به‌یه‌كه‌وه كار بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین په‌نا به خوا كوردستان له قۆناغێكه‌وه به‌ره‌و قۆناغێكی باشتر ببه‌ین".
دواتر له وه‌ڵامی پرسیارێكدا سه‌باره‌ت به قسه‌ی به‌ڕێزیان بۆ پارت و لایهنهكانی دیكه و ئه‌و كێشه و گرفتانه‌ی كه له ده‌نگدانی تایبه‌ت به گشتی دروست بوون، به‌ڕێزیان گوتی "له هه‌موو هه‌ڵبژاردنێكدا هه‌ندێك جار هه‌ندێك كێشه دروست ده‌بن و دوور نین له كێشه، به‌ڵام تا ئێستا ئێمه نابینین كێشه‌یه‌كی گه‌وره هاتنبێته پێشه‌وه، ته‌نانه‌ت له پرۆسه‌ی ده‌نگدانی تایبه‌تیشدا به شێوه‌یه‌كی ئارام به‌ڕێوه چوو و هه‌ندێك كێشه هه‌بوو و ئه‌م كێشانه هه‌م كۆمسیۆن له‌سه‌ری ده‌وه‌ستێت كه كاری خۆیانه و نامه‌وێ ده‌ست بخه‌مه ناو كاروباره‌كانیان و هه‌میش حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌سه‌ری ده‌وه‌ستێت. ئه‌وه‌ی بۆ ئێمه گرنگه ئه‌وه‌یه كه پرۆسه‌كه به هێمنی دوور له كێشه به‌ڕێوه‌بچێت".
ده‌رباره‌ی ئه‌و زمانه تونده‌ی كه له نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان له هه‌ڵبژاردن به‌كارهێنرا و كاریگه‌ریی له‌سه‌ر پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن و دروستبوونی شه‌ڕ و ناكۆكی، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیرانی ئاشكرای كرد "هیچ ئه‌گه‌رێكی دروستبوونی شه‌ڕ له‌نێوان ئێمه و یه‌كێتیدا نییه و خۆی سروشتی هه‌ڵبژاردن وایه كه كه‌مپه‌ین له هه‌ڵبژاردن ده‌كرێت لایه‌ن و كاندیده‌كان قسه به یه‌كتری ده‌ڵێن و ده‌یانه‌وێ خۆیان باشتر پیشان بده‌ن و پرۆگرامی خۆیان باشتر بخه‌نه ڕوو. له‌م چوارچێوه‌یه‌دا هه‌موو شته‌كان زۆر زۆر ئاساییه، به‌ڵام ئه‌گه‌ر مه‌به‌ست ئه‌وه‌یه گرژییه‌كی گه‌وره له‌نێوان لایه‌نه‌كان به‌تایبه‌تی پارتی و یه‌كێتی هه‌بێت، من وه‌ك شه‌خسی خۆم ئه‌وه نابینم و پێشم وایه ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن هه‌رچۆنێك بێت، كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردن كه نوێنه‌ری هه‌موو لایهنهكانی تێدایه، بڕیار له‌سه‌ر ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن ده‌دات. له كۆتاییدا ئه‌مه وڵاتی ئێمه‌یه و ده‌بێت به‌ره‌و پێشه‌وه‌ی به‌رین".
سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه لایه‌نه كوردییه‌كان له‌سه‌ر یه‌ك پاڵێوراو بۆ پۆستی سه‌ركۆماری عێراقی فیدرال ڕێكده‌كه‌ون یان هه‌ریه‌كه و به پاڵێوراوی خۆیه‌وه ده‌چێته ناو پرۆسه‌كه‌وه، به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی ئاشكرای كرد "بابه‌تی سه‌رۆك كۆمار په‌یوه‌ندی به پێكهاته‌ی كورد و كوردستانییه‌كانه‌وه هه‌یه، براده‌رانی یه‌كێتی پاڵێوراوی خۆیان به‌ڕێز د. به‌رهه‌م ساڵح ناردووه و پارتیش به‌ڕێز د. فوئاد حوسێنی پاڵاوتووه، لێره‌دا كام یه‌ك له‌م به‌ڕێزانه ده‌بن به نوێنه‌ری كورد یان ئه‌وانی دیكه، چونكه خه‌ڵكی دیكه‌ش خۆیان هه‌ڵبژاردووه. ئێمه بۆ ده‌رچوون له‌و كێشه‌یه پێشنیارمان كردووه هه‌موو لایه‌نه كوردستانییه‌كان ئه‌وانه‌ی به‌شدارن له په‌رله‌مانی عێراق كۆببنه‌وه و له‌ناو خۆیاندا یه‌ك كه‌س ده‌ستنیشان بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی ببێت به كاندیدی كورد. ئێمه پێمان باشتره و دروستریش ئه‌وه‌یه كه كورده‌كان خۆیان و كوتله كوردییه‌كان خۆیان ڕێككه‌ون و یه‌ك كاندید دیاری بكه‌ن، ئه‌گه‌ر بمانه‌وێ ئه‌و كاندیده نوێنه‌رایه‌تیی هه‌رێمی كوردستان بكات به شێوه‌یه‌كی گشتی. له گفتوگۆداین له‌گه‌ڵ براده‌رانی یه‌كێتی بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م بیرۆكه‌یه قبووڵ بكه‌ن و هیوادارم قبووڵی بكه‌ن. پێویست به‌وه ده‌كات كورد به یه‌ك كاندید بچێته ناو په‌رله‌مان و یه‌ك كاندید ده‌ستنیشان بكات، ئه‌گه‌ر بۆ په‌رله‌مانی جێبهێڵین و سه‌یری بكه‌ین سوننه‌كان خۆیان كاندیدی خۆیان هه‌ڵبژارد و بوو به سه‌رۆكی په‌رله‌مان، برایانی شیعه خه‌ریكن یه‌ك كاندیدێك بۆ پۆستی سه‌رۆك وه‌زیران ئاماده ده‌كه‌ن و ببێته كاندیدیان، بۆ ئێمه‌ی كورد و بۆ به‌رژوه‌ندیی هه‌رێمی كوردستانیش ئه‌وه دروستتره و هیوادارم له‌مباره‌یه‌یه‌وه بگه‌ینه لێكتێگه‌یشتن".
ده‌رباره‌ی بڕیاره‌كانی دوێنێ شه‌وی كۆمسیۆن و ناڕازیبوونی هه‌ندێك لایه‌ن به تایبه‌تی یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان و كاریگه‌ری له‌سه‌ر ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان، به‌ڕێیان ڕایگه‌یاند "هیوادارم نه‌گاته ئه‌وه، بێگومان وه‌ك باسم كرد كۆمسیۆن سه‌ربه‌خۆیه و چۆن ئێوه ڕێنماییه‌كانی كۆمسیۆنتان له ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندن بیستووه، منیش هه‌ر به‌و شێوه‌یه بیستوومه، ئێمه نه ته‌ده‌خولمان كردووه و نه ویستوومانه به هیچ لایه‌كدا بڕوات و كۆمسیۆن خۆی به‌پێی ئه‌و دۆخه‌ی هاتۆته پێش هه‌ندێك بڕیاریان ده‌ركردووه و هه‌موو لایه‌نه‌كانیش تێیدا به‌شدارن بوون. پێموایه ئه‌و ڕێنماییانه‌ی كه ده‌ریانكردووه، ته‌نیا بۆ لایه‌نێك نییه، به‌ڵكو بۆ هه‌موو لایه‌ن و حزب و ئه‌و پێكهاتانه‌یه كه به‌شدارن له‌و پرۆسه‌یه‌دا و ڕاستی و دروستییه‌كه‌ش ئه‌وه‌یه كه ئێمه ڕێزی ئه‌و بڕیارانه بگرین، چونكه بابه‌تێكی ته‌كنیكییه و هیچ بابه‌تێكی سیاسی تێدا نییه كه بڵێی ئه‌م بڕیارانه به هۆكارێكی سیاسی دراون. ئه‌م بڕیارانه بڕیاری ته‌كنیكین و له ڕووی ته‌كنیكییه‌وه لێكۆڵینه‌وه‌یان بۆ بابه‌ته‌كه كردووه و بڕیاره‌كه‌یان داوه و هیوادارم ئه‌مه نه‌بێته كێشه‌یه‌ك".
له وه‌ڵامی پرسیارێكی دیكه‌دا ده‌رباره‌ی پێكهێنانه‌ی كابینه‌ی نوێی حكوومه‌ت و گفتوگۆكانی له‌مباره‌یه‌وه، به‌ڕێزیان ئاشكرای كرد "پێموایه با جارێ هه‌ڵبژاردنه‌كان ته‌واو ببێت و ئه‌نجامه‌كان به شێوه‌یه‌كی فه‌رمی ڕابگه‌یه‌نرێت، ئه‌وكات به‌رچاوی هه‌موو لایه‌نه سیاسییه‌كان زیاتر ڕوون ده‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی بزانن پێكهاته‌ی كابینه‌ی حكوومه‌تی داهاتوو به چ شێوه‌یه‌ك ده‌بێت".
ده‌رباره‌ی په‌یامی سه‌رۆك حكوومه‌ت بۆ هێزه ئه‌منییه‌كان به مه‌به‌ستی پاراستنی ئارامبی ده‌نگدان و پرسی پۆستی سه‌ركۆماری عێراق ئه‌گه‌ر لایه‌نه‌كان نه‌گه‌یشتنه هیچ ڕێككه‌وتنێك، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران گوتی "پێشتر په‌یامم به ده‌زگاكانی ئه‌منی داوه و ڕێنمایی پێویستیشم پێیان داوه كه هه‌رچییه‌ك پێویست بێت بۆ هاوكارییكردنی كۆمسیۆن ئه‌نجامی بده‌ن له هه‌موو كوردستان و به‌رده‌وامیش ده‌بین له‌وه‌ی كه له هه‌ر شوێنێك پێویست بكات، كۆمسیۆن داوای هاوكاربی ئێمه و هێزه ئه‌منییه‌كان بكات، ئێمه له خزمه‌تی ئه‌و پرۆسه‌یه‌دا ده‌بین و له خزمه‌تی ئه‌وه‌داین كه به شێوه‌یه‌كی ڕێكوپێك پرۆسه‌كه به‌ئه‌نجام بگات. سه‌باره‌ت به پۆستی سه‌ركۆماریش به‌رژوه‌ندی له‌وه‌دا نییه ئێمه به دوو كاندیدی سه‌ركۆماره‌‌وه بچینه ناو په‌رله‌مانی عێراق و ئه‌و ده‌رفه‌ته كراوه بێت بۆ خه‌ڵكی دیكه ده‌نگ به پۆستێك بده‌ن كه هی حزب و لایه‌نێك نییه، به‌ڵكو په‌یوه‌ندی به هه‌موو پێكهاته‌كانی هه‌رێمی كوردستانه‌وه هه‌یه. ڕێگه‌ی دروستی ئه‌م باسه ئه‌وه‌یه كه ئه‌م بابه‌ته له‌ناو فراكسیۆنه كوردستانییه‌كاندا یه‌كلایی بكرێته‌وه، ئه‌وان كۆببنه‌وه و به‌ڕێزێك یه‌كلا بكه‌نه و به لایهنهكانی دیكه بڵێن كه كاندیدی ئێمه ئه‌وه‌یه. ئه‌وه باش نییه پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه بچینه ناو په‌رله‌مان، چونكه یه‌ك حزبه داوای ئه‌و شته ده‌كات و گه‌ر به‌و شێوه‌یه بچین ئه‌و كات لایهنهكانی دیكه هه‌ست ناكه‌ن كه ئه‌مه نوێنه‌رایه‌تیی ئه‌وان ده‌كات، به‌ڵام ئه‌گه‌ر هه‌موومان به‌یه‌كه‌وه و لایه‌نه كوردستانییه‌كانی په‌رله‌مانی عێراق كۆببنه‌وه و له‌سه‌ر یه‌ك كاندید ڕێككه‌ون، ئه‌و كاندیده كاندیدی هه‌موو هه‌رێمی كوردستان ده‌بێت".
ده‌رباره‌ی به‌ده‌ستنه‌هێنانی كاندیدى پۆستی سه‌ركۆمار بۆ ده‌نگی پێویست له‌ناو په‌رله‌مانی عێراقدا، به‌ڕێزیان ڕایگه‌یاند "هه‌ڵبژاردن هه‌مووی ڕیسكه كه‌س له ئه‌نجامی سه‌ت له سه‌دت هیچ هه‌ڵبژاردنێك دڵنیا نییه تا بزانێت چۆن ده‌بێت، به‌ڵام بێگومان پێمانخۆش نییه بگاته ئه‌وه‌ی ئێمه به كێبڕكێوه بچینه ناو په‌رله‌مانی عێراق. حه‌ز ناكه‌ین وابێت، جوان نییه، بۆ كورد ناشرینه و ده‌مانه‌وێ به‌ر له‌وه‌ی بچینه ناو په‌رله‌مان هه‌موو لایه‌نه كوردستانییه‌كان دانیشین و له‌سه‌ر یه‌ك كاندید ڕێكبكه‌وین و بۆ پۆستی سه‌ركۆماری عێراق كاندیدى بكه‌ین. ئێمه وه‌ك پارتی له‌خۆمان پشتڕاستین و له‌وه ناترسین به كاندیدی خۆمانه‌وه بچینه ناو په‌رله‌مانی عێراق، به‌ڵام ئه‌مه باش نییه و ناشرینه".
له وه‌ڵامی پرسیارێكی دیكه‌دا سه‌باره‌ت به ماوه‌ی پێكهێنانی حكوومه‌ت و كه ئایا ئه‌وه‌نده‌ی حكوومه‌تی عێراق ده‌خایه‌نێت، به‌ڕێزیان گوتی "نا په‌نا به‌خوا ئه‌وه‌نده ناخایه‌نێت، با ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن ده‌ربچێت دوای ئه‌وه هه‌موو هه‌وڵێك ئه‌وه ده‌بێت به زووترین كات حكوومه‌ت پێكبهێنرێت."
دوایین هەواڵەکان
- نازم دەباغ لەگەڵ دکتۆر "سهعد جهواد القهندیل" باڵیۆزی عێراق لە تاران کۆبۆوه
- وتاری نازم دەباغ ؛ سیاسه‌تی ئابووری و با فرۆشتن
- نازم دەباغ: سەردانی موقتەدا سەدر کاریگەری ئهوتۆ لەسەر پەیوەندییەکانی تاران و بەغدا دادەنێت
- وتاری نازم دەباغ ؛ سیاسەت و گۆرانی چراندن
- نازم دەباغ لەگەڵ سەرۆکی کۆمەڵەی داکۆکیکردن لە نەتەوەی فەلەستین کۆبۆوە
- نازم ده‌باغ له وتووێژی له گهڵ جام کوردی ڕایگه‌یاند: پلانی حکومه‌تی هه‌رێم / تێڕوانینی هاوبهشی سێ سهرۆکایهتییهکهی عێراق / گهشبینی بۆ چارهسهرکردنی کێشهکانی نێوان هه‌ولێر و به‌غدا
- نازم دەباغ بۆ "ئێن.ئاڕ.تی": حکومەتی هەرێمی کوردستان له پهیوهندییهکی باشدایه له‌گه‌ڵ ئێران
- سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پیرۆزبایی جەژنی قوربان لە موسڵمانانی کوردستان دەکات
- مەسرور بارزانی پێشوازی لە کونسوڵی نوێی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە هەولێر دەکات
- نوێنەرایەتی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بەشداریی له کردنهوهی پێشانگای "هه‌رێمی حهیرانی" کرد