ئێوارەیەكی درەنگی ئەمڕۆ چوارشەممە 15/7/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە خاتوو ڕۆبێرتا پینۆتی وەزیری بەرگریی ئیتاڵیا و شاندێكی یاوەری كرد كە لە بەڕێزان كونسڵی ئیتاڵیا لە هەولێر و سوپاسالار و ژمارەیەك لە بەرپرسانی دیبلۆماسی و سەربازیی ئیتاڵیا پێكهاتبوو.

لە دیدارێكدا كە بەڕێزان قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران و ژمارەیەك لە وەزیران و بەرپرسانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئامادەی بوون، خاتوو پینۆتی وەزیری بەرگریی ئیتاڵیا خۆشحاڵیی خۆی بە سەردانی هەرێمی كوردستان و دیداری لەگەڵ بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیران پیشان دا و پێزانینی خۆی و حكوومەتی وڵاتەكەی بۆ ڕۆڵی پێشمەرگەی كوردستان لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆرستان لە بەركانی جەنگدا و بەرگریكردن و پاراستنی پێكهاتە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان دووپات كردەوە. ڕاشیگەیاند كە هەرێمی كوردستان ئەمڕۆ ناسنامەیەكی گەورەی لەسەر ئاستی جیهان بەدەست هێناوە و پێشمەرگەش بەرگریی لە شارستانییەت دەكات.

هەروەها ئامادەیی وڵاتەكەی بۆ هاوكارییكردنی ئەو ئاوارە و پەنابەرانەی لە ترسی تیرۆر ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كردووە، دەربڕی و ڕۆڵی حكوومەتی هەرێمی كوردستانیشی لە حەواندنە و هاوكارییكردنی ئاوارە و پەنابەران بەرز نرخاند.

لای خۆیەوە بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان وێڕای بەخێرهێنانی بەڕێز وەزیری بەرگریی ئیتاڵیا و شاندی یاوەری، ڕێز و پێزانینی خەڵك و حكوومەتی هەرێمی كوردستانی بۆ ئیتاڵیا دووپات كردەوە كە لە سەرەتای دەستپێكردنی هێرشەكانی داعش بۆ سەر هەرێمی كوردستان بەڕێز سەرۆك وەزیرانی ئیتاڵیا یەكەم سەرۆك وەزیران بوو سەردانی هەرێمی كوردستان بكات بۆ پشتگیری و هاوكارییكردنی هەرێمی كوردستان.

هەروەها باسی لە ڕۆڵی ئیتاڵیای لە پشتگیریكردنی سەربازیی پێشمەرگەی كوردستان و هاوكارییە مرۆییەكانی بۆ حكوومەتی هەرێم و ئاوارە و پەنابەران كرد و لەمباریەشەوە سوپاس و پێزانینی خەڵك و حكوومەتی هەرێمی كوردستانی بۆ ئیتاڵیا دووپات كردەوە.

لە كاتی گەیشتنی بۆ هەرێمی كوردستان لە فڕۆخەكانەی نێودەوڵەتیی هەولێر خاتوو ڕۆبێرتا پینۆتی وەزیری بەرگریی ئیتاڵیا و شاندی یاوەری لەلایەن بەڕێزان مستەفای سەید قادر وەزیری پێشمەرگە و فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندییەكانی دەرەوە و نویێنەری حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە ئیتاڵیا پێشوازییان لێكرا بوو.

ئێوارەی ئەمڕۆ دووشەممە 29/6/2015 بە سەرۆكایەتی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و ئامادەبوونی بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران، ئەنجومەنی وەزیران كۆبوونەوەی ئاسایی خۆی بەست.

لە كۆبوونەوەكەدا سەرەتا بەڕێز سەرۆك وەزیران لە وتەیەكدا باسی لە دوا پێشهاتەكانی ناوچەكە و پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و بەغدا و كێشەكانی نێوان هەردوولا كرد و ئاماژەی بەوە دا حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئەو ئەركانەی جێبەجێ كردووە كە بەپێ یاسای بودجەی فیدرالی ساڵی 2015 لەسەر شانیەتی، بەڵام بەداخەوە هێشا بەغدا بە تەواوی پابەندی یاسای بوجەی فیدرال نەبووە و شایستە داراییەكانی هەرێمی كوردستانی وەك لە یاسای بودجەدا هاتووە، نەناردووە لە كاتێكدا ڕۆژ دوای ڕۆژ باری هەرێمی كوردستان بەهۆی شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و هاتنی بەردەوامی ئاوارە و پەنابەران بۆ هەرێم و نەبوونی بودجەی پێویست بۆ دابینكردنی مووچەی فەرمانبەران، قورستر دەبێت.

بەڕێزیان ئەوەشی خستەڕوو كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە هەوڵی بەردەوامدایە بۆ چارەسەركردنی ئەو ئاستەنگ و كێشانەی ڕووبەڕووی بوونەتەوە و لەم نێوەندەشدا پشتگیری لەوە دەكات كە كێشەكانی لەگەڵ بەغدا لە ڕێگەی دیالۆگ چارەسەر بكات، بەڵام گەر چارەسەر نەكرا ئەوا حكوومەت سەرپشكە چۆن ئەو كێشانە چارەسەر بكات بەپێی یاسای بەدەستهێنانی شایستە داراییەكانی هەرێم ژمارە 5ی ساڵی 2013 بودجە و مووچەی هەرێمی كوردستان دابین بكات.

لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی باسی لە دانیشتنی 23ی ئەم مانگەی پەرلەمانی كوردستان سەبارەت بە هەمواركردنەوەی یاسای سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان كرد كە بووە مایەی دروستكردنی نیگەرانی و ئاڵۆزی لە هەرێمی كوردستان و بنەمای سازان پێشێل كرا كاتێك بێ پرس كردن بە لایەنەكانی دیكە و بەهەند وەرنەگرتنی بارودۆخی ئەمڕۆی هەرێمی كوردستان وەها دانیشتنێك ئەنجامدرا، بەڵام هەوڵەكان بۆ سازان و لەیەكتر تێگەیشتن لەنێوان سەركردە سیاسییەكان و هەموو لایەنەكان بەردەوامە بە ئامانجی دۆزینەوەی چارەسەرێكی گونجاو. ئەوەشی دووپات كردەوە كە نابێت بە هیچ شێوەیەك ئەو هەنگاوەی پەرلەمان ڕەنگدانەوەی لەسەر حكوومەت هەبێت كە حكوومەتێكی بنكە فراوانە و لە ڕۆژی دامەزراندنییەوە تا ئێستا بە تەبایی و یەكڕیزی كارەكانی خۆی ئەنجامداوە. هیواشی خواست هەموو لایەنێك وەك كابینەی حكوومەت بە تەبایی و یەكڕیزی كار بكەن.

هەر لەمبارەیەوە هەموو وەزیرە بەڕێزەكان بە یەكدەنگی پاڵپشتیی خۆیان بۆ هەڵوێستی بەڕێز سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران دەربڕی كە پێویستە بە یەك دەنگ و یەكڕیزی كارەكان بەڕێوە ببرێت و بنەمای سازان پێشێل نەكرێت و نیگەرانیی خۆشیان لەبارەی مامەڵەی پەرلەمان لەگەڵ بابەتێكی وەها هەستیاردا پیشاندا كە بابەتی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستانە.

دواتر لە كۆبوونەوەكەدا بابەتی وەرگرتنی قەرز لە بانكە جیهانییەكان لە ژێر ڕۆشنایی یاسای ڕاكێشانی مایە لە ڕێگەی قەرزكردن لەلایەن هەرێمی كوردستانەوە ژمارە 7ی ساڵی 2015 كە لە ڕۆژی 25ی ئەم مانگە لە ڕۆژنامەی وەقائعی كوردستان بڵاوكراوەتەوە، لەلایەن هەریەك لە بەڕێزان جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران و وەزیرانی دارایی و ئابووری و سامانە سروشتییەكان بۆ ئەنجومەن خرایەڕوو.

بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران وردەكاری ئەو پڕۆژەیە و ئەو گفتوگۆیانەی كە لە ماوەی ڕابردوودا لەگەڵ چەند ناوەندێكی دارایی نێودەوڵەتی ئەنجامیانداوە، بۆ ئەندامانی ئەنجومەنی باسكرد و ئاماژەی بەوە دا كە ئەم هەنگاوە نەك تەنیا لە ڕووی داراییەوە دەبێتە هاوكار بۆ هەرێمی كوردستان، بەڵكو لە ڕووی سیاسیشەوە جێگە و پێگەی هەرێمی كوردستان زیاتر بەهێز دەكات و متمانەكردن بە بازاڕی كوردستان دروست دەكات كاتێك كە بۆندی هەرێمی كوردستان بخرێتە بازاڕەوە و لە هەمان كاتدا یەكێكە لە سەرچاوەكانی زیادكردنی داهات و هەرێمی كوردستان سودی لێ دەبینێت و پرۆژە حزمەتگوزارییەكانی پێ دەبوژێنتەوە.

كۆبوونەوە پشتگریی لەو پرۆژەیە كرد و بڕیاریدا لیژنەیەكی تایبەت بۆ جێبەجێكردنی یاسای ڕاكێشانی مایە ژمارە 7ی ساڵی 2015 پێكبهێرێت لە چوارچێوەی ئەو یاسایەشدا كاری یاسایی پێویست ئەنجام بدرێت.

لە كۆتاییشدا چەند بابەتێكی پەیوەندیدار بە كار و چالاكییەكانی وەزارەتە جیاجیاكانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان خرانە ڕوو و ئەنجومەنی وەزیران بەمەبەستی باشتر بەرێوەبردنی كاروبارەكان بڕیاری پێویستی لەبارەوە دان.

ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 7/6/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستانی و بە یاوەری بەرێزان قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران و ڕێباز حەملان وەزیری دارایی و ئابووری هەرێمی كوردستان بە ئامادەبوونی پارێزگار و سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی، لەگەڵ بەڵێندەر و وەبەرهێنەرانی شاری سلێمانی كۆبووەوە.

سەرەتای كۆبوونەوەكە بەرێز سەرۆك وەزیران سوپاسی خۆی و سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیرانی بۆ بەڵێندەر و وەبەرهێنەران دووپات كردەوە كە وێڕای قەیرانی دارایی و نەمانی پارە و كێشە داراییەكان، كار و پڕۆژەكانیان ڕانەگرت و گرفتیان بۆ حكوومەت و وەزارەتی دارایی دروست نەكرد و لەسەر كار و پرۆژەكانیان بەردەوام بوون.

بەڕێز سەرۆك وەزیران لە بەردەوامی قسەكانیدا ئاماژەی بە كێشەی دارایی و بڕینی بودجەی هەرێمی كوردستان لەلایەن حكوومەتی عێراقی فیدرالەوە كرد و دووپاتی كردەوە كە ئەم كێشەیە زیاتر سیاسییە لەوەی كە كێشەیەكی دارایی بێت بۆ ئەمەش حكوومەتی هەرێمی كوردستان هیوا خوازە بە ڕێگەی دیالۆگ كێشەكان چارەسەر بكات و گەرنا حكوومەتی هەرێم بڕیاری خۆی دەدات بە جۆرێك كە لە بەرژوەندی خەڵك و هەرێمی كوردستان بە شێوەیەكی گشتیدا بێت.

دواتر بەڵێندەر و وەبەرهێنەرانی شاری سلێمانی باسی كاریگەری خراپی قەیرانی دارایی لەسەر كار و پرۆژەكانیان كرد و ئاماژەیان بەوە دا ژمارەیەكی زۆری ئەو كار و پڕۆژانەی كە پەیوەندی ڕاستەوخۆیان بە خزمەتگوزاری و بەرژوەندی ڕاستەوخۆی هاوڵاتانەوە هەیە، بەهۆی نەبوونی پارە لە ژێر مەترسی وەستاندان و داوایان كرد كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئەوەی لە توانادابێت بیكات بۆئەوەی ئەو پڕۆژانە بەردەوام بن و تەواو بكرێن و بكەونە خزمەتی هاوڵاتیان.

لەمبارەیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیران ڕایگەیاند كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان لیژنەیەك دادەمەزرێنێت لەگەڵ بەڵیندەران و وەبەرهێنەران قسە دەكات بۆ ئەوەی لەسەر بنەمای ئەو ڕاپۆرتەی كە لەلایەن ئەو لیژنەیەوە ئامادە دەكرێت ، حكوومەت بڕیاری پێویست لەو بارەیەوە بدات.

لای خۆیەوە بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و ڕێباز حەملان وەزیری دارایی و ئابووری دووپاتیان كردەوە كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان و لایەنە پەیوەندیدارەكان ئاگاداری كێشە و گرفتەكانی بەڵێندەرانن و لە ڕێگەی ئەو لێژنەیەوە كە بەڕێز سەرۆك وەزیران باسی كرد لە ماوەیەكی نزیكدا بەشێكی زۆری كێشەكانیان چارەسەر دەكرێت تا لەسەر كار و پڕۆژەكانیان بەردەوام بن بە تایبەتیش ئەو پڕۆژانەی پەیوەندی راستەوخۆیان بە كەرت و بوارە جیاجیاكانی خزمەتگوزارییەوە هەیە.

ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 7/6/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری كە لە بەڕێزان قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران و ڕێباز حەملان وەزیری دارایی و ئابووری و ژمارەیەك لە بەرپرسانی حكوومەتی هەرێم پێكهاتبوو، دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ هەریەك لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی و بەڵێندەر و وەبەرهێنەرانی پارێزگاكە، كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانی سازكرد.

لە سەرتای كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەدا بەڕیز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان دەستخۆشی لە پارێزگاری سلێمانی كرد بۆ ڕێكخستنی پلاتفۆرمی پارێزگاكانی عێراق كە زۆربەی پارێزگاكانی عێراق بەشداریان تێدا كرد و بە دەستپێشخەرییەكی باشی بۆ زیاتر هاوكاری و پەرەسەندنی هاوكاری ئابووری لە نێوان پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و پارێزگاكانی دیكەی عێراق لە قەڵەم دا و هیوای خواست ئەنجامی باشی هەبێت.

دواتر هاتە سەر ناوەرۆكی كۆبوونەوەكانی لەگەڵ هەریەك لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی و بەڵێندەر و وەبەرهێنەرانی پارێزگاكە و باسی لەو كێشانە كرد كە ئەنجوومەنی پارێزگا لە كۆبوونەوەكەدا خستوویانەتە ڕوو و هیوای خواست بتوانرێت لە ماوەیەكی نزیكدا كێشەكان چارەسەر بكرێن و دڵخۆشی خۆیشی بۆ گیانی بەیەكەوە كاركردنی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی دەربڕی.

لەبارەی كۆبوونەوەی لەگەڵ بەڵێندەر و وەبەرهێنەرانی سڵێمانیش، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی بە ناوی حكوومەتی هەرێمی كوردستان سوپاس و پێزانینی ئاراستەی بەڵێندەر و وەبەرهێنەران كرد كە سەرەڕای قەیرانی دارایی، بەڵام هاوكار و خۆڕاگر و پشوو درێژ بوون و ئاماژەی بەوەش دا كە بەڵێندەر و وەبەرهێنەران باسی كێشە و گرفتەكانی خۆیان كردووە و حكوومەتیش بڕیاری داوە لێژنەیەك بۆ چارەسەركردنی كێشەكانیان دابنێت و كۆبوونەوەكەشی زۆر بە پێویست و زەروور وەسف كرد.

دواتر بەرێز سەرۆك وەزیران وەڵامی پرسیاری رۆژنامەوانانی دایەوە و لەبارەی كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا تیشكی خستە سەر ئەوەی كە حكوومەتی بەغدا پابەندی رێككەوتنەكەی لەگەڵ هەرێم نییە و ڕەوشی ئابووری ئێستای كوردستانیش قابیلی ئەوە نییە بەردەوام بێت و سیاسەتی هەرێمیش تا ئێستا چارەسەركردنی كێشەكانە لەگەڵ بەغدا بە دیالۆگ، بەڵام ئەگەر گەیشتنە ئەو باوەڕەی ناتوانن لەگەڵ بەغدا كێشەكان چارەسەر بكەن، ئەوا بێگومان حكوومەت بڕیاری دیكە دەدات كە لە بەرژوەندی خەڵك و هەرێمی كوردستان بە شێوەیەكی گشتی بێت و بۆ ئەم مەبەستەش هەرێمی كوردستان بژاردەی لەبەر دەستە.

لەبارەی ئەوەی كە بە چ سەرچاوەیەك حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەتوانێت ئەو بڕیارانەی ئەمڕۆ لە كۆبوونەوەكانی سلێمانی دران جێبەجێیان بكات، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی ئاشكرایكرد كە هەندێك بڕیار ئیدارین كە پێویستە بدرێن و هەندێك بڕیاری دیكەش پەیوەندی بە شێوەی ڕێكخستنی كاری بەڵێندەران و وەبەرهێنەرانەوە هەیە و هەندێكیشیان پەیوەندی بە كێشەی داراییەوە هەیە كە هیوادارن بە زووترین كات چارەسەریان بكەن.

لەبارەی هاتنی ژمارەیەكی زۆرتری ئاوارە و پەنابەران بۆ هەرێمی كوردستان لە ترسی شەڕی دژی تیرۆر و ئەو ئاڵۆزیانەی لە دەڤەرە جیاجیاكانی عێراق هەیە، بەڕێز سەرۆك وەزیران دووپاتی كردەوە كە ئەمڕۆ هەرێمی كوردستان داڵدەی زیاتر لە ملیۆنێك و 800 هەزار ئاوارە و پەنابەری سووری و ناوخۆی عێراقی داوە و دەرگاكانیشی تا ئێستا كراوەبووە، بەڵام لە ڕووی توانا و كاركردن و داراییەوە هەرێمی كوردستان لە بارودۆخێكی زۆر خراپدایە بۆیە پێویستە كۆمەڵگای نێودەوڵەتی زیاتر ئاوڕ لە هەرێمی كوردستان بداتەو و هاوكاری بكات. هەروەها ڕایگەیاند كە دكتۆر عەلی سندی وەیری پلاندانانی هەرێمی كوردستان وەك نوێنەری حكوومەتی هەرێم بەشداری كۆبونەوەی برۆكسلی كردووە و تیایدا داوای پشتگیری و هاوكاری بۆ هەرێم كردووە.

لەبارەی دابەشكردنی ئەو پۆستانەی كە لە كابینەی هەشتەمی حكوومەتی هەرێمی كوردستان تا ئێستا دابەش نەكراون، سەرۆك وەزیران ئاماژەی بەوە كرد كە پۆسەكان زۆری دابەشكراون و لە هەمان كاتدا بە شتێكی ئاسایی زانی كە لە چوارچێوەی حكوومەتێكی بنكە فراوان هەندێك كێشە هەبن و گلەیی هەبن و هەروەها ڕۆڵی هاوبەشانی كابینەی حكوومەتی بۆ چاكسازی و ڕێكخستنی كارەكان بەرز نرخاند و سوپاسیانی كرد.

سەبارەت بە یەكگرتنەوەی هەردوو وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان و كارەبا، نێچیرڤان بارزانی ڕایگەیاند كە ئەو بابەتە پەیوەندی بە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانەوە نییە یان پەیوەندی بەوەوە نییە كە خوانەخواستە وەزیرەكەیان سەركەوتوو نەبووە، بەڵكو كێشەكە كێشەیەكی زۆر گەورەیە چونكە هەر لە بنەڕەتدا دەبێت هەردوو وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان و كارەبا یەك وەزارەت بێت و ناكرێت بكرێن بە دوو وەزارەت چونكە هەردووكیان تەواوكەری یەكترین و گەر لە یەك شوێن كۆنەكرێنەوە كێشەی گەورە بۆ هەرێمی كوردستان دروست دەبێت هەروەك لە ساڵی رابردوو كێشە لە نێوان هەردوو وەزارەت لەسەر پرسی سوتەمەنی دروستبوو و هەموو پێكهاتەكانی حكوومەتیش لەو باوەڕەدان كە دەبێت ئەم دوو وەزارەتە لە یەك شوێن كۆبكرێنەوە. ئەوەشی بیرهێنایەوە كە یەكگرتووی ئیسلامی هەر لە ڕۆژی یەكەمەوە دوودڵ بوو لە وەرگرتنی ئەو وەزارەتە، بەڵام ئەوان زۆر داوایان كرد كە وەزارەتەكە وەرگرن.

لەبارەی وەرگرتنی قەرزی نێودەوڵەتیش بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی هەریەكە لە بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و پەرلەمانی كوردستانی كرد كە توانیان كارێكی زۆر باش و گران ئەنجام بدەن چونكە ماوەی دوو ساڵە خەریكی ئەو بابەتەن و دواجار لەلایەن پەرلەمانی كوردستانەوە پەسەند كرا كە دوای ئیمزاكردنی لەلایەن سەرۆكی هەرێمەوە، دەبێت بە یاسا و ئەو كات حكوومەتی هەرێمی كوردستان قسە لەگەڵ بانقە نێودەوڵەتییەكان دەكات بۆ وەرگرتنی قەرز و قەرزەكانیش بۆ كار و پرۆژەكانە. ئەوەشی ئاشكرا كرد كە قەرزی نێودەوڵەتی تەنیا ڕەهەندی ئابووری نییە، بەڵكو ڕەهەندی سیاسیشی هەیە و هیوای خواست وڵاتان و بانكە نێودەوڵەتییەكان ڕاستەوخۆ مامەڵە لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكەن بێ گەڕانەوە بۆ هیچ لایەنێك بە مەبەستی دانەوەی قەرزەكە.

لەبارەی كاریگەری قەیرانی دارایی لەسەر هاوڵاتایانی هەرێمی كوردستان بە شێوەیەكی گشتی ، سەرۆك وەزیران سوپاسی خۆڕاگری و پشوو درێژی هاوڵاتیانی كرد و هیوای خواست ئەو بڕیارانەی كە حكوومەت دەیدات یارمەتیدەر بێت بۆ تێپەڕاندنی بارودۆخی ئێستای دارایی كە بەرۆكی هەرێمی كوردستانی گرتووە.

نێچیرڤان بارزانی: هەرێمی كوردستان لە هەموو بوارەكاندا پەیوەندییەكانی لەگەڵ ڕووسیا پەرە پێدەدات.

دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ یەكشەممە 17/5/2015 بە ئامادەبوونی بەڕێزان مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیران و قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و میخائیل باگدانۆڤ نێردەی تایبەتی سەرۆكی ڕووسیای فیدراڵ بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جێگری وەزیری دەرەوە و ئەلیكساندەر دیۆكۆف سەرۆكی كۆمپانیا كازپرۆم و یووری سێنتۆرین جێگری وەزیری وزەی ڕووسیا فیدراڵ و ژمارەیەك لە وەزیر و پەرلەمانتار و بەرپرسانی هەرێم، لە هۆڵی شەهید سەعد عەبدوڵڵا لە هەولێر، ڕێوڕەسمی نمایشی كتێبی چاپكراو (نیشتمانی داستان: كەلتوری كوردی لە چاوی توێژەرانی ڕووسی) بەڕێوە چوو كە لە لەلایەن ژمارەیەك لە زانا و ئەكادیمییەكانی پەیمانگای دەستنووسەكانی ڕۆژهەڵاتناسی و پەیمانگای توێژینەوەی ڕۆژهەڵاتناسییەوە ئامادە كراوە و كۆمپانیا گاز پرۆمی نەفتی ڕووسیش بە چاپی گەیاندووە.

سەرەتای ڕێوڕەسمەكە میخائیل باگدانۆف وتەیەكی پێشكەش كرد و تیایدا باسی مانەوەی مستەفا بارزانیی نەمر و هاوەڵانی لە ڕووسیا كرد و پەیوەندییە دێرینەكانی نێوان هەردوو گەلی كورد و ڕووسیا و زیاتر بەهێزكردنیان لە هەموو بوارەكاندا كرد و دەستخۆشیشی لە ئاماەكارانی ئەو كتێبە كرد.

دواتر سەرۆكی كۆمپانیا گاز پرۆم لە وتەیەكدا باسی لە كار و چالاكییەكانی كۆمپانیاكەیان لە دەڤەرە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان كرد و ئاماژەی بەوە كرد كە گرنگیی پەیوەندیی ئابووری لە گرنگیی پەیوەندییەكانی بوارەكانی دیكە كەمتر نییە و باسی لەوەش كرد كە مێژووی گەلی كورد زۆر سەرنجی گەلی ڕووسیای ڕاكێشاوە. هەروەها ئەوەشی ئاشكرا كرد كە بەر لە دوو ساڵ و لە كاتی سەردانی بەڕێز مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بۆ ڕووسیا و بینینی ئەو هەموو بەڵگە و دیكۆمێنتانە، ئەوان بڕیاری نووسینی ئەو كتێبەیان داوە و پڕۆژەی داهاتووشیان دروستكردنی ئینسكلۆپیدیای مێژووی كورد و ڕووسیا و فیلمێكی دیكۆمێنتاری دەبێت.

لە ڕێوڕەسمەكەدا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان گوتارێكی پێشكەش كرد و تیایدا وێڕای بەخێرهێنانی بەڕێز میخائیل بۆگدانۆڤ، نێردەی تایبەتی سەرۆکى ڕووسیای فیدراڵ بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جێگری وەزیری دەرەوە، بەڕێز ئەلیکساندەر دیۆکۆف سەرۆکی کۆمپانیای گازپرۆم له‌گه‌ڵ شاندی یاوەری و بەڕێز یوورى سێنتۆرین جێگری وەزیری وزەی ڕووسیای فیدراڵ، وتەیەكی ڕووسی بیرهێنایەوە كە دەڵێت: (چۆن پەڕەکان تاووس جوان دەکەن، بە هەمان شێوە کەلتوور و ڕۆشنبیری، مرۆڤ جوان دەکات) و هەروەها خۆشحاڵیی خۆی بۆ بەشداریكردن لە ڕێوەڕەسمی نمایشی کتێبەكە دەربڕی.

ئاماژەی بەوەش دا كە ئەم دەرفەتە نیشانەی ئەوەیە ڕووسیا و هەرێمی كوردستان مەبەستیانە لە پەیوەندیی دوولایەنەبەردەوام بن و ئاڵوگۆڕی فەرهەنگیی نێوانیان بەهێزتر بکەنو جەختی لەسەر ئەوە كردەوە كەفەرهەنگزمانی گەلانە، هەڵگری بانگهێشتکردنە بۆ یەکگرتنەوە و گفتوگۆ و ئاشنابوون، گوزارشتە لە ڕەسەنایەتیی مرۆڤایەتی، لە بونیادنانی پردی زانیاری و دامەزراندن و پەرەپێدانى قەڵای زانست.

بەهاىئەم کتێبەشی بۆ کۆکردنەوەی سەرجەم ئەو وێنە و دۆکۆمێنتە مێژووییانە گەڕاندەوە کە لە لایەن ڕۆژهەڵاتناسانی ڕووسیاوه‌سەبارەت بە کورد یادداشت کراون و لە پەیمانگا و مۆزەخانەکانی ڕووسیا پارێزراون و گوتی : "ئەم بەرهەمە مێژوو وفەرهەنگی كوردی دەوڵەمەندتر دەکات".

بەڕێز سەرۆك وەزیران هەروەها سوپاسی هەموو ئەو لایەنانەی كرد کە بە بەرهەمهێنانی ئەم کتێبەوە ماندوو بوونە وبە تایبەتیسوپاسی په‌یمانگاى ده‌ستنووسه‌كانى ڕۆژهه‌ڵاتناسى و په‌یمانگاى توێژینه‌وه‌ى ڕۆژهه‌ڵاتناسى كرد بۆ ئاماده‌كردنى كتێبه‌كه‌و سوپاسی كۆمپانیای گازپرۆم نەفتیشی كرد بۆ ئەم دەستپیشخەرییە و هاوکارییان لە بەچاپگەیاندنی ئەم کتێبە.

بەڕێز نێچیرڤان بارزانی لە بەردەوامی وتەكەیدا گوتی : "ئەگەر بەشێوەیەکی گشتی، ئەورووپا جێگای ڕۆژهەڵاتناسی بێت، ئەوا بە دڵنیاییەوە جێگای لێكۆڵینەوەی كوردناسی، ڕووسیا بووە.دەوڵەتی ڕووسیا بەهۆی نزیکبوونی لە ڕووی جوگرافییەوەلە كوردستان، توانیویەتی هەر لە زووەوە پەیوەندیەكی بەهێز لەگەڵ گەلی كوردستان دروست بکات. ئێمە دەزانین كه‌ڕۆژهەڵاتناسی لە ڕووسیا مێژوویەکی دێرینی هەیە وژمارەیەکی بەرچاو لەو ڕۆژهەڵاتناسانەی لە بەشی لێكۆڵینەوەی كوردیدا و لە ئەورووپا کاریان کردووە، ئەوانە خەڵکی وڵاتی ڕووسیان و دەرچووی ئەکادیمیاکانی ئەو وڵاتەن".

بەڕێز سەرۆك وەزیران ئاماژەی بە ناوی دیپلۆماتکار فلادیمیر مینۆرسکی كرد کە ڕۆشنبیرانى كورد باش دەیناسن و سەرەتای سەدەی ڕابردوو لە سەر جوگرافیا و مێژووی کورد کاری بەنرخی کردووە.هەروەها ئاماژەی بە ناوی میخائیل لازارێفیش كرد کە سەبارەت بە دۆزی کورد لە کۆتاییی سەدەی نۆزدەهەمەوە، تا کۆتاییی جەنگی جیهانی دووەم، کارنامەی زانستی نووسیوە.

ئەوەشی بە جێگای شانازی بۆ گەلی كورد لە قەڵەم دا كە ڕۆژهەڵاتناسێکی وەکو مینۆرسکی، سەد ویەك ساڵ پێش ئێستا لە ساڵی ١٩١٤ئاماژە بە بینینی عادیلە خانم بکات لەھەڵەبجەو ستایشی سەخاوەت ‌و میوانداریی ئەوژنە کوردە بکات كە ئەمڕۆ هەڵەبجە لە سایەی کۆڵنەدانی خەڵکی بەشەرەفی شاره‌كه ‌و هەوڵی جددی حکوومەتی هەرێمى كوردستان، پارێزگایەکی گرنگی هەرێمی کوردستانە. هەروەك ئەوەشی بە جێگای شانازی بۆ گەلی كورد لە قەڵەمدا كە مینۆرسکی باس لەوە بکات‌ئافرەتی كورد شان بە شانی پیاو لەهەموو سەردەمەکاندا و لە هەموو کاروبارێکدا هاوبەشی پیاوی کردووە.

لە بەشێكی دیكەی وتارەكەیدا بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان باسی لە کاریگەریی شیعر و ئەدەبی کلاسیکی ڕووسی لەسەر ڕۆشنبیران و شاعیران ونووسەرانی کورد كرد و ئاماژەی بەوە كرد كە زۆرێكلە کارنامە ڕووسیەکان وەرگێڕدراونەتە سەر زمانی کوردی و هەروەها شاعیری گەورەی کورد مامۆستا عبدالله گۆران لە زۆرێك لە شیعرەکانیدا بە سەرسامییەوە ئاماژە بە ڕووسیا و شۆڕشی گەورەی ڕووسیای كردووە و دەستکەوتەکانی ئەو شۆڕشەی بەرز نرخاندووە. ئەمەسەرەڕای هەبوونی ژمارەیەکی بەرچاو لە كورد لە كۆماره‌كانى یەکێتیی سۆڤیەتى جاران، کە مێژووەکەی بۆ چەندین سەدە دەگەڕیتەوە و فەرهەنگی باو باپیرانی خۆیان پاراستووە.

داواشی لە مامۆستایانی زانکۆ، بەشی مێژوو و ئەدەب و هەروەها کەسانی ئەکادیمیی کورد كرد بە جددی هەوڵ بدەن بۆ ئەنجامدانی لێکۆڵینەوەی زانستی لەسەر ئەو دەستنووسانەی کە موڵکی کوردستانن و سەروەتێکی نەتەوەیین و لە مۆزەخانە گرینگەکانی ڕووسیا پارێزراون.  بە پێویستیشی زانی نەوەی نوێ بەو میراتە نەتەوەییەی گەلی كورد ئاشنا ببن و بە شێوەیەکی ئەرێنی سوود لە میراتە کەلتوورییەکان وەربگیردرێت و بەکار بهێنرێنبۆ پێشکەوتنی کوردستان. هەروەك پاراستنی بەهاکانی گەلی كوردی بە بنەمایەك بۆ پێکەوەژیانی ئاشتیانە زانی، بۆ ئاڵوگۆڕکردنی فەرهەنگ و ئابووریەکی ئازاد.

بەڕێزیان هەروەها باسی لە پاراستنی كلتوور و پێكەوەژیانی ئاشتیانە و بەها مرۆییەكان لە هەرێمی كوردستان كرد و گوتی: "لەپێناو پاراستنی کەلتوور و پێکەوەژیانی ئاشتیانە و بەها مرۆییەکانی دیكه‌،دەمانەوێ سەقامگیریی هەرێمەکەمان بپارێزین. دیارە ئەمەش بەبێ قارەمانیه‌تی و ئازایەتیی پێشمەرگەکانمان ناکرێ کە ئەمڕۆ بێ وچان بەرگریلە خاك و گەلی كوردستان دەکەن. لێرەوە دەستخۆشی لە یەکەیەکەیان دەکەین وسڵاوی گەرمیان ئاراستە دەکەین، دڵنیاشیان دەکەینه‌وە کەوا بەردوام دەبین لە پاڵپشتیکردنیان بۆ سەرکەوتن. جیهانی ئازاد بەردەوام دەبێت لە هاوکاریکردنمان لە جەنگی دژ بە تێرۆریستان و تاریكپەرستان".

لە كۆتایی وتارەكەیدا بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان باسی لەوە كرد كە پەیوەندییه‌مێژوویەکانینێوان ڕووسیا و هەرێمی كوردستان بە گرنگ دەزانن و دەیانپارێزن. هەروەها لەڕووی سیاسی و ئابووری و کەلتووریشەوە بەهێزتریان دەکەن لەپێناو بەرژەوەندیی هەردوو میللەتی ڕووسیا و کوردستان.هیواشی خواست کەلتوور وەک چەکێکی نەرم بەکاربهێنرێت لەپێناو ئاشتی و بونیادنانی کۆمه‌ڵگای شارستانی، کە لەسەر بنەمای لێکگەیشتن و دەستەبەرکردنی ژیانێکی پڕ شکۆمەندی و دادپەروەری  بۆ سەرجەم کۆمەڵگاکانی ئەم جیهانە، پێك بێت.

ئەمەش دەقی وتەی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی یە:

جەنابی سەرۆك ئامادەبووانی بەڕێز

ڕۆژتان باش...

بەخێرهاتنێکی گەرمیبەڕێز میخائیل بۆگدانۆڤ، نێردەی تایبەتی سەرۆکى ڕووسیای فیدراڵ بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جێگری وەزیری دەرەوە، بەڕێز ئەلیکساندەر دیۆکۆف سەرۆکی کۆمپانیای گازپرۆم له‌گه‌ڵ شاندی یاوەری و بەڕێز یوورى سێنتۆرین جێگری وەزیری وزەی ڕووسیای فیدراڵ ده‌كه‌ین بەخێربێن. 

بەڕێزان...

وتەیەکی ڕووسی هەیە دەڵێ: چۆن پەڕەکان تاووس جوان دەکەن، بەهەمان شێوە کەلتوور وڕۆشنبیری، مرۆڤ جوان دەکات. خۆشحاڵین كه ‌ئەمڕۆ لەگەڵ ئێوەی بەڕێز بەشدار دەبین لە ڕێوەڕەسمی نمایشی کتێبی "نیشتمانی داستان، کەلتووری کوردی لە چاوى توێژەرانی ڕووسى‌".

ئەم دەرفەتە نیشانەی ئەوەیە، کەوا ڕووسیا و هەرێمی كوردستان مەبەستیانە لە پەیوەندیی دوولایەنەبەردەوام بن و ئاڵوگۆڕی فەرهەنگیی نێوانیان بەهێزتر بکەن. فەرهەنگزمانی گەلانە، هەڵگری بانگهێشتکردنە بۆ یەکگرتنەوە و گفتوگۆ و ئاشنابوون. فەرهەنگ گوزارشتە لە ڕەسەنایەتیی مرۆڤایەتی، لە بونیادنانی پردی زانیاری و دامەزراندن و پەرەپێدانى قەڵای زانست.

دیارە بەهاىئەم کتێبەش دەگەڕێتەوە بۆ کۆکردنەوەی سەرجەم ئەو وێنە و دۆکۆمێنتە مێژووییانەی کە لە لایەن ڕۆژهەڵاتناسانی ڕووسیاوه‌سەبارەت بە کورد یادداشت کراون و لە پەیمانگا و مۆزەخانەکانی ڕووسیا بە شێوەیەكی باش پارێزراون، ئەم بەرهەمە مێژوو وفەرهەنگی كوردی دەوڵەمەندتر دەکات.

بۆیە لێرەوە بە ناوی گەلی كوردستانەوە سوپاسی ئەو هەموو لایەنانە دەکەین، کەوا بۆ بەرهەمهێنانی ئەم کتێبە ماندوو بوون و سوپاسی خۆمان ئاراستەی په‌یمانگاى ده‌ستنووسه‌كانى ڕۆژهه‌ڵاتناسى و په‌یمانگاى توێژینه‌وه‌ى ڕۆژهه‌ڵاتناسى ده‌كه‌ین بۆ ئاماده‌كردنى كتێبه‌كه‌، هه‌روه‌ها سوپاسى تایبەتی کۆمپانیای گازپرۆم نەفت دەکەین بۆ ئەم دەستپیشخەرییە و هاوکارییان لە بەچاپگەیاندنی ئەم کتێبە.

ئامادەبووانی بەڕێز...

ئەگەر بەشێوەیەکی گشتی، ئەورووپا جێگای ڕۆژهەڵاتناسی بێت، ئەوا بە دڵنیاییەوە جێگای لێكۆڵینەوەی كوردناسی، ڕووسیا بووە.دەوڵەتی ڕووسیا بەهۆی نزیکبوونی لە ڕووی جوگرافیەوەلە كوردستان، توانیویەتی هەر لە زووەوە پەیوەندیەكی بەهێز لەگەڵ گەلی كوردستان دروست بکات. ئێمە دەزانین كه‌ڕۆژهەڵاتناسی لە ڕووسیا مێژوویەکی دێرینی هەیە وژمارەیەکی بەرچاو لەو ڕۆژهەڵاتناسانەی لە بەشی لێكۆڵینەوەی كوردیدا و لە ئەورووپا کاریان کردووە، ئەوانە خەڵکی وڵاتی ڕووسیان و دەرچووی ئەکادیمیاکانی ئەو وڵاتەن.

دیپلۆماتکاریكی دیكه‌ی وەک فلادیمیر مینۆرسکی، کە ڕۆشنبیرانى كورد باش دەیناسن، سەرەتای سەدەی ڕابووردوو لە سەر جوگرافیا و مێژووی کورد کاری زۆر بەنرخی کردووە.یان میخائیل لازارێف، کە سەبارەت بە دۆزی کورد لە کۆتاییی سەدەی نۆزدەهەمەوە، تا کۆتاییی جەنگی جیهانی دووەم، کارنامەی زانستی نووسیوە.

جێگای شانازیە بۆ ئێمەی كورد كە ڕۆژهەڵاتناسێکی وەکو مینۆرسکی، سەد ویەك ساڵ پێش ئێستا لە ساڵی ١٩١٤ئاماژە بە بینینی عادیلەخانم بکات لەھەڵەبجەو ستایشی سەخاوەت ‌و میوانداریی ئەوژنە کوردە بکات.

ئێوە دەزانن کەوا ئەمڕۆ هەڵەبجە لە سایەی کۆڵنەدانی خەڵکی بەشەرەفی شاره‌كه‌و هەوڵی جددی حکوومەتی هەرێمى كوردستان، پارێزگایەکی گرنگی هەرێمی کوردستانە. جێگای شانازیە مینۆرسکی باس لەوە بکات، كه‌ئافرەتی كورد شان بە شانی پیاو لەهەموو سەردەمەکاندا و لە هەموو کاروبارێکدا هاوبەشی پیاوی کردووە.

کاریگەریی شیعر و ئەدەبی کلاسیکی ڕووسی لەسەر ڕۆشنبیران و شاعیران ونووسەرانی کورد کەم نەبووە. زۆرێكلە کارنامە ڕووسیەکان وەرگێڕدراونەتە سەر زمانی کوردی. شاعیری گەورەی کورد مامۆستا عبدالله گۆران لە زۆرێك لە شیعرەکانیدا بە سەرسامیەوە ئاماژە بە ڕووسیا و شۆڕشی گەورەی ڕووسیا ده‌كات و دەستکەوتەکانی ئەو شۆڕشەی بەرز دەنرخێنێت. سەرەڕای هەبوونی ژمارەیەکی بەرچاو لە كورد لە كۆماره‌كانى یەکێتیی سۆڤیەتى جاران، کە مێژووەکەی بۆ چەندین سەدە دەگەڕیتەوە، ئەوان لەوێ فەرهەنگی باو باپیرانی خۆیان پاراستووە.

بە پێویستی دەزانین لێرەدا داوا لە مامۆستایانی زانکۆ، بەشی مێژوو و ئەدەب و هەروەها کەسانی ئەکادیمیی کورد بکەین، کە بە جددی هەوڵ بدەن بۆ ئەنجامدانی لێکۆڵینەوەی زانستی لەسەر ئەو دەستنووسانەی کە موڵکی کوردستانن و سەروەتێکی نەتەوەیین و لە مۆزەخانە گرینگەکانی ڕووسیادا پارێزراون.

پێویستە نەوەی نوێمان بەو میراتە نەتەوەییانەمان ئاشنا بن و ئێمەش بە شێوەیەکی ئەرێنی سوود لە میراتە کەلتوورییەکانمان وەربگرین و بەکاریان بهێنینبۆ پێشکەوتنی کوردستان. پاراستنی بەهاکانمان بە بنەمایەك دەزانین بۆ پێکەوەژیانی ئاشتیانە، بۆ ئاڵوگۆڕکردنی فەرهەنگ و ئابووریەکی ئازاد.

لەپێناو پاراستنی کەلتوور و پێکەوەژیانی ئاشتیانە و بەها مرۆییەکانی دیكه‌،دەمانەوێ سەقامگیریی هەرێمەکەمان بپارێزین. دیارە ئەمەش بەبێ قارەمانیه‌تی و ئازایەتیی پێشمەرگەکانمان ناکرێ کە ئەمڕۆ بێ وچان بەرگریلە خاك و گەلی كوردستان دەکەن.

لێرەوە دەستخۆشی لە یەکەیەکەیان دەکەین وسڵاوی گەرمیان ئاراستە دەکەین، دڵنیاشیان دەکەینه‌وە کەوا بەردوام دەبین لە پاڵپشتیکردنیان بۆ سەرکەوتن. جیهانی ئازاد بەردەوام دەبێت لە هاوکاریکردنمان لە جەنگی دژ بە تێرۆریستان و تاریكپەرستان.

پەیوەندییه‌مێژوویەکانینێوان ڕووسیا و هەرێمی كوردستان بە گرنگ دەزانین و دەیانپارێزین و لەڕووی سیاسی و ئابووری و کەلتوریەوە بەهێزتریان دەکەین لەپێناو بەرژەوەندیی هەردوو گەلی ڕووسیا و کوردستان.

لەکۆتاییدا دووبارە سوپاسی ڕێکخەرانی ئەم بەرنامەیە دەکەم و هیوادارم کەلتوور وەک چەکێکی نەرم بەکاربهێنرێت لەپێناو ئاشتی و بونیادنانی کۆمه‌ڵگای شارستانی، کە لەسەر بنەمای لێکگەیشتن و دەستەبەرکردنی ژیانێکی پڕ شکۆمەندی و دادپەروەری  بۆ سەرجەم کۆمەڵگاکانی ئەم جیهانە، پێك بێت.

زۆر سوپاس و دووبارە بەخێربێن

جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم رایگەیاند كه‌ چیتر ناتوانین چاوه‌ڕێ بین به‌غداد غه‌در له‌خه‌ڵكی كوردستان بكات. هه‌روه‌ها وتی "سوپاسی خه‌ڵكی كوردستان ده‌كه‌ین كه‌ تائێستا سه‌بریان هه‌بووه‌ له‌گه‌ڵمان وسوپاسی به‌ڵێنده‌ران ده‌كه‌ین كه‌ بۆ سالێك زیاتره‌ پرۆژه‌كانیان راگیراوه‌و، ده‌بێت كوردستان لەم دۆخە ده‌رباز بكه‌ین."

قوباد تاڵەبانی لەمیانەی کردنەوەی نەخۆشخانەی سه‌نته‌ری گورجیله‌ی ده‌ستكرد و باڵه‌خانه‌ی نوێی به‌رێوه‌به‌رایه‌تی ته‌ندروستی و مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستی قوله‌ره‌یسی له‌شاری سلێمانی، لەسەر ناکۆکیەکانی هەرێم و بەغدا وتی" تاكو ئابوری كوردستان به‌سترابێته‌وه‌ به‌ میزاجی كه‌سێكه‌وه‌ له‌حكومه‌تی فیدراڵ، له‌ده‌ستی ئه‌م حكومه‌ته‌ی خۆمان نه‌بێت كه‌ خه‌ڵكی كوردستان ده‌نگی پێداوه‌ ئێمه‌ هه‌موو رۆژ و مانگ و ساڵێك توشی ئه‌م كێشه‌ و قه‌یرانانه‌ ده‌بین".

جێگری سەرۆکی حکومەت ئاماژەی بۆ ئەوە کرد لە‌مانگی كانونی یه‌كه‌می 2014 چونەتە به‌غدا و رێككه‌وتنیان له‌گه‌ڵ ‌حكومه‌تی فیدرالی كردووه‌ و ئه‌و رێككه‌وتنه‌ش بوو به‌ به‌شێك له یاسای ‌بودجه‌ی ساڵی 2015 و په‌سه‌ندكرا.

جێگری سەرۆکی حکومەت وتی "ئێمه‌ وتمان ئه‌مه‌ ده‌رگایه‌كه‌ و ده‌روازه‌یه‌كه‌ بۆ ده‌ربازبون  له‌قه‌یرانی دارایی، به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ سه‌ڕه‌رایی ئه‌وه‌ی كه‌ یاسایه‌ك هه‌یه‌ ئه‌مرۆ، وه‌ك هه‌رێمی كوردستان پابه‌ندبووین به‌یاساكه‌وه‌، به‌ڵام به‌غدا غه‌دری لێكردوین، غه‌دری له‌حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان كردوه‌ زیاتر غه‌دری  له‌خه‌ڵكی كوردستان كردوه‌ و غه‌دری له‌فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌ خۆی كردووه‌ له‌م قۆناغه‌، بۆیه‌ به‌راستی داوای روونكرده‌وه‌ ده‌كه‌ین له‌به‌غداد."

سەبارەت بە بارودۆخی ئاوارەکان، قوباد تاڵه‌بانی وتی، "پێشبینی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌ شه‌ڕ چه‌ند گه‌رم بێت و به‌رده‌وام بێت ئاواره‌ زیاتر روو له‌ كوردستان ده‌كه‌ن و تا ئێستا به‌پێی ئاماره‌كان یه‌ك میلۆن و نیو ئاواره‌ و په‌نابه‌ر روویان له‌كوردستان كردوه‌ ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا كه‌ كوردستان خۆی توشی قه‌یرانی دارایی بووه‌، له‌هه‌مانكاتدا ئاواره‌كان باشترین خزمه‌ت كراون، ره‌نگه‌ لێره‌ و له‌وێ هه‌ندێك كه‌موكورتی هه‌بێت، به‌ڵام له‌هه‌موو پارێزگاكان و فه‌رمانگه‌كان كه‌ په‌یوه‌ندیداربوون به‌ وه‌رگرتنی ئاواره‌ و گه‌یاندنی خزمه‌تی ته‌ندروستی و په‌روه‌رده‌ و كاره‌با و ئاو و ئاوه‌ڕۆ بۆ كه‌مپه‌كان كه‌م  ته‌رخه‌م نه‌بوون، به‌ڵام  پێویسته‌ حسابی بۆ بكرێت كه‌ شه‌ڕ چه‌ند گه‌رم بیبَت زیاتر ئاواره‌ روو له‌ كوردستان ده‌كات و سوپاسی خه‌ڵكی كوردستان ده‌كه‌ین كه‌ به‌ده‌رگایه‌كی كراوه‌وه‌ پێشوازیان له‌ ئاواره‌كردووه‌".

جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم و  باڵیۆزی فەرەنسا لە عیراق، هاوڕابوون کە بۆ باشترکردنی لایەنی ئابوری و سیاسی و سەربازیی، هەرێم و ناوچەکە پێویستیان بە پلانی تۆکمە هەیە.

لە کۆبوونەوەی نێوان بەرێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و مارک بێرتی باڵیۆزی فەرەنسا لەعیراق و ئاڵان گێبرات کونسوڵی فەرەنسا لە هەرێمی کوردستان، باس لە هەماهەنگی و پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و وڵاتی فەرەنسا و  بارودۆخی سەربازی و سیاسی و ئابوری هەرێمی کوردستان و ناوچەکە کرا.

لە بەشێکی قسەکانیدا باڵیۆزی فەرەنسا لەعیراق ووتی: تیرۆریستانی داعش تەنها بۆ کوردستان هەڕەشە نین، بەڵکو بۆ ئێمەو بۆ هەموو جیهان هەڕەشەن، بۆیە دۆخەکە پێویستی بە هەماهەنگی نێودەوڵەتی هەیە. 

لە دیدارێکدا کە فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندییەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان تیایدا ئامادەبوو، گفتوگۆ لەبارەی چۆنێتی بەرەنگاربوونەوەو ئاستەنگییەکانی ئەم قۆناغە کرا.

هەر لەو کۆبوونەوەیەدا کە ئەمڕۆ لە تەلاری ئەنجومەنی وەزیران بەرێوەچوو، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ووتی: هەموولا دڵخۆشیین بە پەیامی سیاسی و پشتگیرییە سەربازیی و مرۆییەکانی وڵاتی فەرەنسا و هەروەها رایگەیاند: بۆ پێکەوە ژیانێکی دروست و دەربازبوون لە قەیرانەکان، عیراق پێویستی بە مۆدێلێکی سیاسی نوێ هەیە.

لە تەوەرێکی تری قسەکانیدا قوباد تاڵەبانی ووتی: لە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریستاندا، هەموو وڵاتان پێمان دەڵێن دەستتان خۆش بێت، بەڵام هەرێمەکەمان تەنها پێویستی بە قسەی خۆش نیە،  پێویستمان بە هاوکاری پەلە و بەردەوام  هەیە، بەتایبەتی لە بوارەکانی ئابوری و مرۆڤایەتییدا.

هەر لە کۆبونەوەکەدا، هەردوولا هاوڕابوون کە لە ئێستادا بۆ رووبەرووبوونەوەی زیاتری تیرۆریستان، پێویستمان بە پلانی تۆکمە هەیە بۆئەوەی لایەنی ئابوری و سیاسی و سەربازی باشتر بکرێت و تەواوی ئەو جەنگە دەرونییانە کۆنترۆڵ بکرێت، کە بەردەوام ئاراستە دەکرێن.

ئەمڕۆ سێشەممە 2015/4/14 لە هەولێر قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە شاندێكی پەرلەمانی ئەڵمانیا كرد كە لە پەرلەمانتارانی پارتەكانی كریستیان دیموكرات و سۆشیال دیموكرات و پارتی چەپ وپارتی سەوزی ئەڵمانی پێكهاتبوون و بە مەبەستی لە نزیكەوە ئاگاداربوون لە رەوشی سەربازی و مرۆیی و ئابووری، سەردانی هەرێمی كوردستانیان كردووە.

لە دیدارێكدا شاندی میوان خۆشحاڵی خۆیان دەربڕی كە سەردانی هەرێمی كوردستانیان كردووە و ئاماژەیان بەوە كرد كە هەرچەندە شەڕێكی قورس بەرۆكی هەرێمی گرتووە و قەیرانێكی قورسی دارایی ڕووی تێكردووە، بەڵام حكوومەتی هەرێم توانیویەتی هێمنی و ئاسایشی ناوچەكە بپارێزێت و بە شێوەیەكی ڕێك و پێك جێگەی حەوانەوە بۆ ئەو ئاوارە و پەنابەرانە دابین بكات كە لە ترسی تیرۆر ڕوویان لە هەرێم كردووە و هاوكاری و خزمەتگوزاری پێشكەشكردوون و ئەم كارەی حكوومەتی هەرێمیشیان بەرز نرخاند. هەروەها جەختیان لەوە كردەوە كە وەك پەرلەمانی ئەڵمانیا بڕیاریان داوە لە هاوكاریكردنی هەرێمی كوردستان لەڕووی سەربازی و مرۆییەوە بەردەوام بن و ئەوەشیان خستەڕوو كە دوای گەڕانەوەیان بۆ وڵاتەكەیان ڕاپۆرتی خۆیان پێشكەش بە پەرلەمانی ئەڵمانیا دەكەن بۆئەوەی لە پشتگیریكردنی هەرێمی كوردستان بەردەوام بن.

شاندی میوان هەروەها ئاماژەی بەوە كرد كە هەرچەندە هەرێمی كوردستان ڕووبەڕووی هێرشێكی توندی تیرۆریستان بووەتەوە، بەڵام بە هەموو شێوەیەك بەرگری لە بنەماكانی مافی مرۆڤ و دیموكراسی و ئازادی دەكات و پێشمەرگە بەوپەڕی نەبەردی و قارمانییەوە ڕووبەڕووی تیرۆریستان بووەتەوە و هەموو هێرش و پلانەكانی ڕووبەڕووی شكەستن و لەناوبردن كردووەتەوە. لە هەمات كاتدا دڵخۆشی و دەستخۆشی خۆشیان بۆ پێكەوەژیانی ئایین و نەتەوەكان لە هەرێمی كوردستان دەربڕی كە لە ناوچەكەدا بێ هاوتایە.

لای خۆی جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران سەرەڕای پیشاندانی خۆشحاڵی بەرامبەر سەردانی شاندی پەرلەمانی ئەڵمانیا بۆ هەرێمی كوردستان، هەروەها ئاماژەی بەوە كرد كە ئەڵمانیا لە كاتە سەختەكاندا هاوكاری هەرێمی كردووە بە تایبەت لە ڕووی سەربازی و مەشقپێكردنی پێشمەرگە كە كاریگەرییەكی تەواوی لەسەر بەرەكانی جەنگ لە بەرژوەندی هەرێمی كوردستان هەبووە و داوایكرد كە پشتگیری و هاوكارییەكانیان بەردەوام بن چونكە هەرچەندە پێشمەرگە لە گشت بەرەكانی جەنگ بەسەر تیرۆریستان سەركەوتووە و پانتاییەكی زۆری خاكی هەرێمی كوردستانی لێ پاك كردووەتەوە، بەڵام لە هەمان كاتدا هەڕەشەی تیرۆر كۆتایی نەهاتووە، بۆیە پێویستە هاوكارییەكان زیاتر ببن بۆئەوەی ئەو مەترسییە بە یەكجاری بنبڕ بكرێت. بەڕێز جێگری سەرۆك وەزیران هەروەها كورتەیەكی لەبارەی بارودۆخی ئابووری و كێشەكانی ئابووری و سیاسی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا لە ڕابردوودا باسكرد.

گفتوگۆكردنی ئەو ڕەوشە سەختەی كە ئێستا هەرێمی كوردستان و ناچەكەی بە گشتی گرتووەتەوە، لایەنێكی دیكەی دیدارەكە بوو و لەمبارەیەشەوە چەندین بیروبۆچوون خرانەڕوو و هەڵسەنگاندن بۆ بارودۆخەكە بەشێوەیەكی گشتی كرا.

هەریەك لە بەڕێزان كەریم سنجاری وەزیری ناوخۆ، دكتۆر عەلی سندی وەزیری پلاندانان، دكتۆر رێكەوت حەمە رەشید وەزیری تەندروستی و سەفین دزەیی وتەبێژی حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئامادەی دیدارەكە بوون.