هەرێم - ئێران
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران گوتی: شایەدی درێژەپێدانی پەیوەندییەکانی هەرێمی کوردستان و ئێرانین. پەیوەندیی ئێران و عێراق لە ئاستەکانی ئەمنی، ئابووری و تیجاری بەهێزدەکرێت.
"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران لە وتووێژ لەگەڵ پەیامنێری سیاسی ئاژانسی "بوڕنا" سەبارەت بە سەردانی وەزیری دەرەوەی ئێران بۆ هەرێمی کوردستان گوتی: بە بڕوای من ئەم سەردانە پۆزێتیڤ بوو و لەسەر پتەوکردنی پەیوەندییەکانی ئەم دوو وڵاتە و هەروەها درێژەپێدانی ئەم جۆرە پەیوەندیانە کاریگەیەکی ئەوتۆی دەبێت.
بەڕێزیان سەبارەت بە وردەکارییەکانی ئەم سەردانە گوتی: لە باروودۆخی ئێستای رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و گەمارۆکانی ئێران لە لایەن ئەمەریکاوە، دوو وڵاتی عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێران جەختیان کردەوە کە بە پێی پێویست هاوکاریی یەکتری بکەن و پەیوەندیی خۆیان لە ئاستەکانی ئەمنی، ئابووری و تیجاری بەهێزبکەن.
دەباغ لە درێژەی قسەکانیدا بە ئاماژە بە بەهێزبوونی پەیوەندییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان ئاشکرایکرد: بە بڕوای من، ئێمە پەیوەندییە پۆزێتیڤەکانی ڕابردوو لەم دوو ناوچەیەدا دیسانەکە دەبینینەوە.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لە کۆتایی ئەم چاوپێکەوتنەدا گوتی: حکوومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان و هەروەها کۆماری ئیسلامی ئێران لە ڕێگای دانووستانەوە پێویستیان بە پتەوکردنی پەیوەندییەکانیان هەیە و کۆماری ئیسلامی جەخت لەسەر پەیوەندییەکانی لە چوارچێوەی یاسای بنەڕەتی و یەکێتی عێراقییەکان دەکاتەوە.
پەیامنێر: فاتمە زاهێد
لینکی چاوپێکەوتن:
https://www.borna.news/بخش-سیاسی-3/801465-شاهد-ادامه-دار-بودن-روابط-اقلیم-کردستان-ایران-خواهیم-بود-روابط-ایران-عراق-در-سطوح-امنیتی-اقتصادی-تجاری-تقویت-می-شود
دووه‌مین سه‌ردانی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئێران بۆ هه‌رێمی کوردستانی عێراق و ئاماده‌بوونی له کۆبوونه‌وه بازرگانییه‌کان به به‌شداری چالاکانی ئابووری هه‌ردوولا له کاتێکدا بوو که ئه‌مریکا له ئاڵوگۆڕه‌کانی ئێستای ناوچه‌که‌دا هه‌وڵ ده‌دات هێڵی هاوکاری نێوان وڵاتانی دۆست و نزیک له ئێران به‌تایبه‌ت عێراق و هه‌رێمی کوردستان بخاته ژێر کاریگه‌ری ئامانجه‌کانی خۆیه‌وه. له وتووێژێکی کورتدا له‌گه‌ڵ نازم ده‌باغ، نوێنه‌ری هه‌رێم له ئێران بیروڕای ناوبراومان سه‌باره‌ت به گرنگی ئه‌م سه‌ردانی پرسی.
مه‌ریه‌م سالاری؛ په‌یامنێری دیپلۆماسی
وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئێران له‌گه‌ڵ وه‌فدێکی ئابووری بۆ جاری دووه‌م و له میانه‌ی سه‌ردانه چوار رۆژه‌که‌یدا بۆ عێراق سه‌ردانی هه‌رێمی کرد. هه‌ڵسه‌نگاندنی ئێوه بۆ ئه‌م سه‌ردانه چییه و چ ئامانجگه‌لێکی له به‌رنامه‌دایه؟
رۆژهه‌ڵاتی ناوین له بارودۆخێکی هه‌ستیاردایه. ئاڵوگۆڕه به‌رده‌وامه‌کانی ناوچه‌که‌و له‌ناوبردنی داعش له عێراق، هاوکات له‌گه‌ڵ رۆڵگێڕانی وڵاتانی جۆراوجۆری ده‌ره‌وه‌ی ناوچه‌که له پێناو چاره‌سه‌رکردنی قه‌یرانه‌کاندا، ئاستی ئاڵۆزی بارودۆخی خۆرهه‌ڵاتی ناوینی به‌رزتر کردووه‌ته‌وه. دابینکردن و پاراستنی ئه‌من و ئاسایشی ناوچه‌که گرێدراوی ئه‌من و ئاسایشی عێراقه‌و ئه‌منی عێراق و هه‌رێمی کوردستان، ئه‌من و ئاسایشی کۆماری ئیسلامی ئێرانه. بۆیه له بارودۆخی ئیستادا و به‌تایبه‌ت دوای هه‌ڵسان و داکشانه‌کانی دوای ریفراندۆمی هه‌رێمی کوردستان، هاوبیری و هاوکاری به‌رپرسانی دوو وڵاتی کۆماری ئیسلامی ئێران و عێراق و گه‌شه‌کردنی ئه‌م په‌یوه‌ندییه گرنگییه‌کی ئه‌وتۆی هه‌یه. ئه‌مه له کاتێکدایه که کۆماری ئیسلامی ئێران به‌رده‌وام پشتیوانی خۆی بۆ چاره‌سه‌رکردنی کێشهکانی نێوان هه‌رێمی کوردستان و بهغدا ده‌ربڕیوه.
زیادبوونی ئاستی هاوبیری نیوان به‌رپرسانی ئێران و به‌رپرسانی حکومه‌تی بهغدا و هه‌رێمی کوردستانی عێراق له رووداوه‌کانی ناوچه‌که، هه‌ڵگری چ په‌یامێکه؟
له حکومه‌تی عێراق به‌تایبه‌ت دوای هه‌ڵبژاردنه‌کان، خواستێکی به‌تینتر بۆ گه‌شه‌ی په‌یوه‌ندییه سیاسییه‌کان له‌گه‌ڵ ئێران ده‌بیندرێت. هاتوچۆوه به‌رده‌وامه‌کانی به‌رپرسانی سیاسی و ئابووری و دانانی پلانی ئابووری له درێژه ئه‌م خواسته سیاسییه‌دا ده‌کرێت. به‌تایبه‌ت که دوای ئاڵوگۆڕه‌کانی ئه‌م دواییه که هه‌ندێک وڵاتی ده‌ره‌وه‌ی ناوچه‌که بڕیاری که‌مکردنه‌وه‌ی هێزه‌کانیان داوه، ئه‌م رووداوه، گرنگی و پێویستی دیدار و کۆبوونه‌وه‌و وتووێژی نێوان به‌رپرسانی هه‌ردوولا به مه‌به‌ستی درێژه‌پێدانی په‌یوه‌ندی به‌هێزی نێوانمان زیاتر ده‌کات. سه‌ردانه گرنگه‌که‌ی جه‌نابی زه‌ریف بووه‌ته هۆی ئه‌وه که بۆ یه‌که‌مجار ئاماده‌کاری بۆ سه‌ردانه‌که‌ی جه‌نابی روحانی، سه‌رۆک کۆماری ئێران بۆ عێراق ده‌ست پێ‌بکات و تاڕاده‌یه‌کیش ئه‌مه یه‌کلایی بووه‌ته‌وه. که‌واته به دڵنیاییه‌وه سه‌ردانی باڵاترین به‌رپرسی کارگێڕی کۆماری ئیسلامی بۆ عێراق له‌م بارودۆخه‌دا نیشانه‌ی ده‌رکی هاوبه‌شی نێوان دوولایه‌ن به مه‌به‌ستی به‌هێزترکردنی په‌یوه‌ندی ستراتیژی نێوان دوو وڵاته. به دڵنیاییه‌وه سه‌ردانی که‌سی یه‌که‌می کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ عێراق زۆر زیاتر کاریگه‌ری ئه‌رێنی له‌سه‌ر پاراستن و به‌هێزکردنی په‌یوه‌ندی و هاوکارییه پێویسته‌کان به مه‌به‌ستی جێبه‌جێکردنی پلانه هاوبه‌شه‌کان و له‌ناوبردنی ئاسته‌نگه‌کان هه‌یه.
ئایا ئێران و هه‌رێمی کوردستان توانیویانه له ئاسه‌واره‌کانی ریفراندۆمی هه‌رێم، تێپه‌ڕن؟
به گشتیی سیاسه‌تی کۆماری ئیسلامی سه‌باره‌ت به ریفراندۆم روون بوو و له چوارچێوه‌ی روانگه‌و سیاسه‌تی فه‌رمی حکومه‌تی بهغدا و هه‌رێم و به پێداگری له‌سه‌ر پاراستنی ده‌ستوور و یه‌کێتی ناو عێراق خرابووه روو. ئه‌مه له کاتێکدایه که هه‌م هه‌رێم و حکومه‌تی عێراق دوای ریفراندۆم بڕیاریان دا له کێشهکانی رابردوو تێپه‌ڕن چوونکه پێیوان وایه که ئه‌م کێشانه ده‌توانێت زیان به په‌یوه‌ندییه‌کانیان و هه‌روه‌ها په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ وڵاتانێک وه‌کوو ئێران زیانی گه‌وره بگه‌یه‌نێت. به‌تایبه‌ت که کۆماری ئیسلامی به‌و یارمه‌تییانه‌ی که له بواری رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی تیرۆر و پاراستانی ئه‌می ناوچه‌که بوویه‌تی، بۆ عێراق گرنگییه‌کی تایبه‌تی هه‌یه.
سه‌ره‌ڕای ئه‌مه ده‌وترێت له مانگه‌کانی رابردوودا هه‌ولێر له تێکدانی باری ئابووری و سیاسی ئێران رۆڵی بووه، رای ئێوه چییه؟
هه‌روه‌ها که ئاماژه‌م پێدا سیاسه‌تی هه‌رێم له بارودۆخی نوێدا، تێپه‌ڕاندنی کێشهکانی پێشوو له‌گه‌ڵ کۆماری ئیسلامی ئێرانه و سیاسه‌ته‌کانیشی له چوارچێوه‌ی سیاسه‌تی فه‌رمی عێراقدا ئاماده و جێبه‌جێ ده‌کات. به‌رپرسانی هه‌رێم ناهێڵن تێکده‌ران په‌یوه‌ندی هه‌رێم و ئێران تووشی کێشه بکه‌ن. چوونکه هه‌م عێراق و هه‌م هه‌رێم گرنگی پاراستنی په‌یوه‌ندی ئابووری له‌گه‌ڵ ئێران ده‌زانن و نایانه‌وێت ده‌ستێوه‌ردانیان له پرۆسه‌ی دوژمنایه‌تی‌کردنی ئێراندا ببێت و ناهێڵن خاکی هه‌رێمی کوردستانی عێراق ببێته شوێنێک بۆ دژایه‌تیکردنی زیاتری سیاسی و ئابووری ئێران.
ئه‌م سیاسه‌ته له به‌رامبه‌ر گه‌مارۆکانی ئه‌مریکاشدا واده‌بێت؟ به‌رپرسانی واشینگتۆن گوشارێکی زۆریان بۆ وڵاتانی ناوچه‌که به‌تایبه‌ت عێراق هێناوه که گه‌مارۆکانی ئه‌وان په‌یڕه‌و بکه‌ن
گه‌مارۆکانی ئه‌مریکا کاریگه‌رییه‌کی ئه‌وتۆیان له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی ئابووری هه‌رێم و ئێران نه‌بووه و ئه‌م په‌یوه‌ندییانه وه‌کوو جاران به‌هێزه‌وه به‌رده‌وامه. هه‌ست به‌م پێویستییه ده‌کرێت که کورده‌کان له‌جیاتی پشت به‌ستن به وڵاتانی ده‌ره‌وه‌ی ناوچه‌که به‌تایبه‌ت ئه‌مریکا، گرنگی به وڵاتانی دراوسێی خۆیان بده‌ن. پێگه‌ی دراوسێیه‌تی و مێژووی ئه‌رێنی هاوکارییه‌کانی رابردووی نێوان ئێران و عێراق له‌م ره‌وته‌دا گرنگه. له‌م نێوانه‌دا کوردستانی عێراق ده‌بێت جێبه‌جێ‌کاری سیاسه‌ته‌کانی بهغدا له بواری رووداو و ئاڵوگۆڕه نێوده‌وڵه‌تییه‌کان بێت و له رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی یه‌کلایه‌نه‌ی قه‌یرانه‌کان خۆی به‌دوور بگرێت. سروشتییه که حکومه‌تی ناوه‌ندی بهغدا له به‌رامبه‌ر گه‌مارۆکانی ئه‌مریکا، هه‌وڵ ده‌دات په‌یڕه‌وی لێ نه‌کات تاوه‌کو په‌یوه‌ندییه‌کانی نه‌چێته ژێر کاریگه‌ری گوشاره‌کانی ئه‌مریکا دژی ئێران. که‌واته هه‌رێمیش په‌یڕه‌وی له‌مه ده‌کات. هه‌روه‌ها که گه‌مارۆکانی ئه‌مریکا دژی ئێران هیچ کاریگه‌رییه‌کی له‌سه‌ر په‌یوه‌ندییه بازرگانی و نه‌وتییه‌کانی نێوان ئێران و هه‌رێم نه‌بوو و ئاڵوگۆڕی نه‌وتی نێوان دوولایه‌ن رۆژانه به‌رده‌وامه. هه‌روه‌ها نابێت له‌یادی بکه‌ین که پاراستن و راگرتنی په‌یوه‌ندی بارزگانی له‌گه‌ڵ ئێران، له به‌رژه‌وه‌ندی کورده‌کاندایه و ئه‌وان پێیان وایه که به پشتیوانی ئه‌م وڵاتانه به‌تایبه‌ت ئێران، رووداوه بیانییه‌کان کاریگه‌ری ئه‌وتۆی له‌سه‌ر کورده‌کان نابێت. راگرتنی په‌یوه‌ندی بازرگانی و نه‌وتی له‌گه‌ڵ ئێران ده‌توانێت قه‌یران بۆ هه‌رێم دروست بکات. بۆیه پێویسته که کوردستانی عێراق خۆی دوور بگرێت له چوونه ناو جه‌وێک که ئه‌مریکا دژی ئێران پێکی هێناوه و په‌یوه‌ندییه ئابوورییه‌کانی له‌گه‌ڵ کۆماری ئیسلامی ئێران بخاته سه‌روو هه‌ر بابه‌تێکی دیکه‌وه.
خه‌ندان- ئه‌حمه‌د مسته‌فا
نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له تاران ڕایگه‌یاند، سه‌ردانى وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى ئێران بۆ عێراق و هه‌رێمى كوردستان له‌م قۆناغه‌ى ئێستادا كه هەرێم هێشتا ڕۆڵى هه‌یه بۆ هاوكارى و هه‌ماهه‌نگى زیاترى هه‌ردوولا دەبێت، دەشڵێت، باشترین ده‌رچه بۆ ده‌ربازبونی هەرێم ئەوەیە له سیاسه‌ته‌کانی عێراق دەرنەچێت.
نازم ده‌باغ، نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له تاران به خه‌ندان-ى راگەیاند، محه‌مه‌د جه‌واد زه‌ریف، وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى ئێران له چه‌ند ڕۆژى ئاینده‌دا سه‌ردانى عێراق ده‌كات و دواتر سەردانی هه‌رێمى كوردستان دەکات و له‌گه‌ڵ لایه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كانى هه‌رێم كۆده‌بێته‌وه.
هه‌رێمى كوردستان جێگاى گرنگی پێدانه له‌لایه‌ن كۆمارى ئیسلامى ئێرانەوە
ئاماژەی بەوەشکرد، سه‌ردانى وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى ئێران بۆ هه‌رێمى كوردستان، له‌م قۆناغه‌ى ئێستا كه هێشتا هه‌رێمى كوردستان ڕۆڵى له‌ناوچه‌كه هه‌یه جێگاى گرنگی پێدانه له‌لایه‌ن كۆمارى ئیسلامى ئێرانەوە كه چۆن بتوانن هاوكارى و هه‌ماهه‌نگى بكه‌ن.
باشترین ده‌رچه بۆ ده‌ربازبونی هه‌رێم له قه‌یرانه‌كان ئه‌وه‌یه له‌و سیاسه‌ته ده‌رنه‌چێت كه عێراق پیاده‌ى ده‌كات
لەبارەی هه‌نارده‌ى نه‌وت له هه‌رێمى كوردستانه‌وه بۆ ئێران دەباغ وتی، سیاسه‌تى نه‌وت ئه‌مڕۆ به‌شێكه له جێبه‌جێكردنى ئه‌و سیاسه‌ته‌ى وڵاتانى ده‌ره‌وه ده‌یانه‌وێت بیسه‌پێنن به‌سه‌ر عێراق و هه‌رێمى كوردستان، باشترین ده‌رچه بۆ ده‌ربازبون له قه‌یرانه‌كانى ئاینده ئه‌وه‌یه كه هه‌رێم له‌و سیاسه‌ته ده‌رنه‌چێت كه عێراق پیاده‌ى ده‌كات.
گرنگه هه‌رێم خۆى ببه‌ستێته‌وه به بڕیارى سیاسى و بازرگانى و ئابوورى عێراق
رونیشیکردەوە، "گرنگه هه‌رێم خۆى ببه‌ستێته‌وه به بڕیارى سیاسى و بازرگانى و ئابوورى عێراق ئه‌وكاته بڕیاره‌كان هه‌ڵوێستى كۆتاى وه‌ربگرێت، ئه‌وه ڕوونه كه ئێران تاکە ده‌رچه نییه، به‌ڵام ده‌بێت هه‌رێمى كوردستان ئاگادارى هه‌نگاوه‌كانى بێت، به‌تایبه‌ت له‌و سیاسه‌ته‌ى هێزه ده‌ره‌كییه‌كان په‌یڕه‌وى ده‌كه‌ن له ناوچه‌كه، چونكه متمانه‌كردن به‌و سیاسه‌تانه ئه‌نجامه‌كه‌ى به زیان ده‌شكێته‌وه".
ئه‌و بڕه نه‌وته‌ى ده‌هێنرێت نه‌وتى هه‌موو هه‌رێمى كوردستانه نه‌ك ناوچه‌یه‌ك
نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له تاران ئەوەشی خستەڕوو، ئێستاش ئه‌و زیاده نه‌وته‌ى نانێردرێته توركیا ده‌نێردرێته ئێران و ڕۆژانه له ده‌روازه‌كان جموجوڵى گواستنه‌وى نه‌وت هه‌یه و ئه‌و بڕه نه‌وته‌ى ده‌هێنرێت نه‌وتى هه‌موو هه‌رێمى كوردستانه نه‌ك ناوچه‌یه‌ك.
سه‌باره‌ت به وه‌ستانى هه‌نارده‌ى نه‌وتى كه‌ركوك بۆ كۆمارى ئیسلامى ئێران، نوێنه‌رى حكومه‌تى هه‌رێم له تاران وتى، "نه‌مبیستووه هه‌نارده‌ى نه‌وتى كه‌ركوك بۆ ئێران ڕاوه‌ستابێت، بەتایبەت ئێستا په‌یوه‌ندییه‌كانى هه‌رێمی كوردستان و ئێران له‌سەر زۆرئاست به‌ره‌وپێشچووه".
هەولێر/ ئیرنا ـ "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لە وتووێژ لەگەڵ دەزگاگانی ڕاگەیاندنی هەرێمی کوردستان سەبارەت بە قسەکانی ئەم دوایانەی "دۆناڵد ترامپ" لە دژی ئێران گوتی: کوردەکان باشتر وایە بە جیاتی ئەمەریکا و ڕووسیا پشت بە دراوسێکانی خۆیان ببەستن و نەچنە ژێرکاریگەریی سیاسی ئەمەریکا لە دژی ئێراندا.
بە پێی ڕاپۆڕتی ئاژانسی "ئیرنا" IRNA، "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران رۆژی دووشەمە لە وتووێژ لەگەڵ دەزگاگانی ڕاگەیاندنی هەرێمی کوردستان گوتی: پەیوەندیی ئابووری هەرێمی کوردستانی عێراق لەگەڵ دراوسێکانی تا ئەو کاتەی کە عێراق دژایەتی نەکردووە، دەبێت درێژەی پێبدرێت و نابێت بچێتە ژێرکاریگەریی یارییە سیاسیەکانی ئەمەریکا لە دژی ئێراندا.
گوتیشی: گەمارۆ ئابوورییەکانی ئەمەریکا کاریگەریی ئەوتۆی نەخستۆتە سەر پەیوەندیی ئابووری هەرێمی کوردستان لەگەڵ ئێران و ئەم پەیوەندییە وەکوو ڕابردوو بە گرووتینەوە درێژەی پێدەدرێت.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران هەروەها جەختی کردووە کە پێویستە کوردەکان بە جیاتی ئەمەریکا و ڕووسیا پشت بە دراوسێکانیان ببەستن چونکە دراوسێکان بۆ کوردەکان گرینگییەکی زیاتریان هەیە.
"نازم دەباغ" هەروەها لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: من زیاتر لەوەی کە پەرۆشی پاشگەزبوونەوەی ئەمەریکا لە کوردەکان بم، پەرۆشی پاشگەزبوونەوەی وڵاتانی دراوسێ لە کوردەکانم و لەم ناوەندەدا دەبێت ئاگاداریی ئەوەبین کە نابێت منداڵەکانی خۆمان قوربانی بەرژەوەندیی خەڵکانی دیکە بکەین.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لە پەیوەندیی لەگەڵ سیاسەتی دەوڵەتی هەرێمی کوردستان لەبەرانبەر قەیرانەکاندا گوتی: من لەم باوەڕەدام کە هەرێمی کوردستان دەبێت سیاسەتەکانی بەغداد سەبارەت بە قەیرانە نێودەوڵەتییەکان ڕچاوبگرێت و نابێت بە شێوەی یەک لایەنە بێتە ناو ئەم قەیرانانەوە کە ئاکامەکەی بۆ هەرێمی کوردستان قورس تەواو دەبێت.
شایانی باسە بەم دایانە "دۆناڵد تڕامپ" سەرۆک کۆماری ئەمەریکا ڕایگەیاندووە کە داوای لە کوردەکان کردووە نەوتی خۆیان بە ئێران نەفرۆشن بەڵام ئەوان نەچوونەتە ژێرباریی ئەم داواکارییەی ئەمەریکاوە.
دەوڵەتی ئەمەریکا هەروەها لەم مانگانەی دواییدا بە ناردنی شاندیی جۆراوجۆری سیاسی و ئابووری هەوڵیداوە کە کوردەکانی عێراق بخاتە ژێرگوشارەوە تاکوو هاوڕێیەتی لەگەڵ ئێران نەکەن و لە گەمارۆ ئابوورییەکانی ئەمەریکا بەسەر ئێراندا هاوڕێی بن کە بە وتەی بەرپرسانی هەرێمی کوردستان ئەم هەوڵانە بێ ئاکام بووە.
له وتووێژێكی ژیار محه‌مه‌د له‌به‌شی كوردی ده‌نگی ئه‌مریكا له‌گه‌ڵ نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له ئێران، ڕایگه‌یاند" سه‌پاندنی سزا به‌سه‌ر ئێران له‌لایه‌ن ئه‌مریكاوه كاریگه‌ری ئه‌وتۆی له‌سه‌ر بازرگانی نێوان عیراق به‌گشتی و هه‌رێمی كوردستان به‌تایبه‌ت هه‌رێمی كوردستان نه‌بووه، ده‌شڵێت" ناردن و فرۆشتنی نه‌وت له‌هه‌موو هه‌رێمی كوردستانه‌وه له‌ڕێگای ئێرانه‌وه ڕۆژانه به‌رده‌وامه، بۆیه دوور نیه به‌شێكی قسه‌كانی سه‌رۆكی اه‌مریكا له‌سه‌ر فرۆشتنی نه‌وت به ئێران له‌لایه‌ن كوردكانه‌وه مه‌به‌ستی په‌یوه‌ندی هه‌یه به‌كوردی عیراقه‌وه چونكه هه‌ر ( په‌یه‌ده) خۆی ڕه‌تیكرده‌وه، ده‌شڵێت" ده‌بێت كورد زیره‌كانه مامه‌ڵه بكات پشت به‌وڵاتانی ده‌ره‌وه‌ی وه‌ك ئه‌مریكا و ڕوسیا نه‌به‌ستێت، زیاتر درواسێكان بۆ كورد گرنگترن، مه‌سه‌له‌ی ترس له ئه‌مریكا و ڕوسیا و وڵاتانی ده‌ره‌كی هێنده‌ی ترس نیه له وڵاتانی دراوسێ، من ترسم هه‌یه وڵاته دراوسێكانمان پشتمان لێبكه‌ن نه‌ك وڵاتانی ده‌ره‌كی ئه‌گه‌ر نه‌شڵێین وه‌ك په‌نده كوردیه‌كه "نابێت كوڕی خۆمان بكه‌ینه قوربانی كچی خه‌ڵك" ئه‌وه ده‌ڵێین، "ناكرێت منداڵی خۆمان بكه‌ینه قوربانی خه‌ڵكی تر" هه‌روه‌ها نازم ده‌باغ ئه‌وه‌شی وت" من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نیم چالاكی و بازرگانی و فرۆشتنی نه‌وت ڕابگرین جارێكی تر خۆمان توشی قه‌یرانی گه‌وره‌ی تر بكه‌ینه‌وه، ده‌بێت كورد خۆی بپارێزێت له‌و شه‌ڕه لاوه‌كیه‌ی له‌ساحه‌ی ئه‌و له‌سه‌ر حسابی ئه‌و ده‌كرێت كه ئه‌مریكا دژایه‌تی ئێران بكات، بۆیه باشترین ڕێگا خۆ به‌ستنه‌وه‌ی كورده به سیاسه‌تی عیراق، ده‌بێت فرۆشتنی نه‌وت به ئێران به‌رده‌وامه تا ئه‌وكاته‌ی عیراق ده‌ڵێت نا."
نازم ده‌باغ له‌سه‌ره‌تای وتوێژه‌كه‌دا سه‌باره‌ت به كاریگه‌ری كه‌وتنه بواری قۆناغی دوومی سزاكانی ئه‌مریكا بۆسه‌ر ئێران له‌سه‌ر بازرگانی نێوان عیراق به‌گشتی، هه‌رێمی كوردستان به‌تایبه‌تی لگه‌ڵ ئێران وتی یەکەم تا ئێستا گۆڕانکاری ئەوتۆ لەشێوازی مامەڵەی بازرگانی عیراق و هەرێمی کوردستان لەگەڵ ئێران نەهاتۆتە پێش ، شێوەی دووەم دڵەڕاوکێ هەیە لەنێوان بازرگانی بۆ چۆنیەتی گواستنەوەی پارە و مامەڵە بازرگانەکان، بەڵام بەگشتی تا ئێستا گۆڕانکاریەکی ئەوتۆ نەهاتۆتە پێش."
سەبارەت بەوەی بۆچی هیچ گۆڕانکارییەک بەسەر بازرگانی عیراق و هەرێمی کوردستان لەگەڵ ئێراندا نەهاتووە لەدوای سەپاندنی قۆناغی دووەمی سزاکانی ئەمریکا بۆسەر ئێران ؟ نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان له ئێران ڕونیکردەوە" چونکە بابەتی بازرگانی لەگەڵ ئێران و تورکیا مەسەلەیەکە پێداویستی ژیانی ڕۆژانەی هاوڵاتیان و خەڵکی هەژارە، چونکە لەڕوی نرخ و کاتی گەیشتنەوە بۆ خەڵکی کوردستان و عیراق داخوازی لەسەرە بۆیە تا ئەوکاتەی کەفشارێکی جدی نەیەتە سەر بازرگانەکان پێم وایە خەڵک لەهەوڵدایە کەبەردەوام بێت لەکاری خۆی، خاڵی دووەم، ئەو بازرگانانە بنەمایەکی بازرگانیان لە ساڵانێکی زوەوە لەگەڵ ئێران داناوە بۆیە ئاسان نیە بیر لەگۆڕینی بکەنەوە ئەگەر ناچار نەبن."
ئایا بەردەوامی بازرگانی لەگەڵ ئێران بۆ عیراق بەگشتی وە هەرێمی کوردستان زیانی نیە و چاوەڕێی پەرچە کرداری ئەمریکا ناکەن، بۆ نمونه گه‌مارۆ بخاته سه‌ر كورده‌كان و عیراق؟
نازم دەباغ بەم شێوەیە وەڵامی دایەوە و وتی" من بەپێچەوانەی ئەو بۆچونانەم چونکە ئەوەی زیان لەکورد دەدات پێش هەموو کەس ئەو وڵاتانەن کە کورد تێیدا دەژی، ئەگەر ئەو وڵاتانە پارێزگاری لەکورد بکەن هۆکارە دەرەکیەکان بەو شێوەیە کاریگەری نابێت، هەروەک هەفتەیەک لەمەو پێش ترامپ بڕیاری کشانەوەی ئەمریکای دا لەسوریا کوردی لەوێ بەتەنها بەجێهێشت، خۆ ئەگەر بەتەنهاش جێی نەهێشتبێت کوردی خستۆتە دڵەڕاوکێ و مەترسیەوە لەو وڵاتە، وە قسەکانی ترامپ هەفتەی ڕابردوو واتای ئەوەبوو کە ئەو لەڕوانگەی بازرگانیەوە سەیری کورد دەکات بەڵام ئێمە دەبێت لەڕوانگەی
جوگرافی و مێژووی و فەرهەنگیەوە سەیری دراوسێکانمان بکەین."
وتیشی" هه‌میشه ڕه‌چاوی ئه‌وه ده‌كرێت ك كاردانه‌وی جدی هه‌بێت به‌ڵام وه‌ك وتمان ده‌بێت هه‌رێمی كوردستان له‌چوارچێوه‌ی عیراقدا هه‌ڵوێستكان و كاره‌كانی خۆی ئه‌نجام بدات و ئه‌وكات سه‌یری به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان و قۆناغه‌كانی ئه‌وكاتی بكات كه‌چی بكات؟ تا زیانی زیاتر نه‌كات."
نازم ده‌باغ ده‌شڵێت" من به‌دڵنیاییه‌وه ده‌ڵێم كورد ئه‌گه‌ر نه‌شڵێین "نابێت كوڕی خۆی به‌قوربانی كچی خه‌ڵك بكات" ده‌ڵێم "نابێت منداڵی خۆی بكاته قوربانی خه‌ڵك" له‌كاتێكدا كه‌خۆی زیاتر پێویستی پێی هه‌بێت، ، كێشه‌ی ئێمه زیاتر په‌یوه‌ندی به ناوخۆی خۆمان و چاره‌سه‌ركردنی كێسه‌كانی كورده له‌چوارچێوی عیراق نه‌ك خۆ به‌ستنه‌وه به ئه‌مریكا و وڵاتانی ده‌ره‌وه، كه له ئه‌نجامی هه‌نگاوێكی سه‌ره‌ڕۆیی و به‌جێ هێشتنی ناوچه‌كه جارێكی تر كورد له‌بابه‌تی نه‌كسێی ١٩٧٤ وشكسته‌كانی شۆڕشه‌كانی تر نزیك ده‌كاته‌وه."
ده‌باغ جه‌ختی كرده‌وه" نابێت كورد له عیراق جیابكرێته‌وه ده‌بێت كورد پشتیوانی ئه‌و سیاسه‌ته بكات كه له‌عیراقدا ده‌درێت، له‌به‌ر ئه‌وه مه‌سه‌له‌ی ترس له ئه‌مریكا و ڕوسیا و وڵاتانی ده‌ره‌كی هێنده‌ی ترس نیه له وڵاتانی دراوسێ، من ترسم هه‌یه وڵاته دراوسێكانمان پشتمان لێبكه‌ن نه‌ك وڵاتانی ده‌ره‌كی چونكه به‌درێژایی مێژوو بڕوانن ، كۆماری مهاباد ڕوسیا پشتیوانی كرد دوایی جێی هێشت، مه‌لیك مه‌حمود حكومه‌تی ڕاگه‌یاند، دواتر هه‌ر ئینگلیزه‌كان بۆ خۆیان به‌فڕۆكه لێیان دا، ئه‌وه‌تا له‌سوریا كورد پشتی به ئه‌مریكا به‌ست، ئه‌مریكاش پشتی لێكرد ناچار كورد داوای هه‌ندك ڕێكه‌وتنی له‌سوریا كرد كه من پێم وایه دبوو كورد هه‌ر زوتر ئه‌وه‌ی بكردایه تائه‌و هه‌موو زیانه‌ی نه‌كردایه.بۆیه به‌بڕوای من ئه‌وه‌نده خۆ به‌ستنه‌وه به ئه‌مریكا و وڵاتانی ده‌ره‌وه كارێكی خراپه و پێویسته پشت به‌خۆمان ببه‌ستین."
ئه‌ی بۆچی ئێران له ڕیفراندۆمدا هاوشێوه‌ی وڵتانی تر پشتی له‌كورده‌كانی عیراق كرد و گه‌مارۆی خستنه سه‌ر؟
نازم ده‌باغ وتی" ئێران پێش ڕیفراندۆم پێی وتین ئه‌گه‌ر بیكه‌ن پشتان تێده‌كه‌ین، خۆ ئه‌و وڵاتانه‌ی وایان نه‌وت پێش ئێران پشتیان له‌كورد كرد، دواجار هه‌ر ئێران پێش هه‌موو وڵاتان پشتیوانی كوردی كرده‌وه، بۆی من پێم وایه ئێران هه‌موو كات له‌چوارچێوه‌ی ده‌ستوری عیراقیدا پشتیوانی كوردی كردووه و ده‌شبێت."
له‌میانه‌ی به‌دواداچونێكی ژیار محه‌مه‌د له‌به‌شی كوردی ده‌نگی ئه‌مریكا له‌زاری چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگاداره‌وه ئه‌وه ده‌ركه‌وت كه ناردنی نه‌وت له‌ڕێگای پێنجوێن بۆ به‌نده‌ر عه‌باس له ئێران ڕۆژانه به‌شێوه‌یه‌كی تا ڕاده‌یه‌ك نهێنی وه به‌رنامه داڕێژراو كه له به‌دواداچونه‌كانی دواتردا ڕونكردنه‌وه‌ی زیاتر ده‌خرێته‌ڕوو به‌رده‌وامه."
نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم ئه‌و زانیاره‌ی پشت ڕاستكرده‌وه و وتی" نه‌ك هه‌ر له‌ڕێگای پێنجوێن، به‌ڵكو له‌خاڵی سنوری حاجی هۆمه‌ران و په‌روێزخان و هه‌موو هه‌رێمی كوردستانه‌وه فرۆشتنی نه‌وت ڕۆژانه له‌ڕێگای ئێرانه‌وه به‌رده‌وامه، من نه‌شم بیستووه ڕاگیرابێت."
به‌بڕوای نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانی عیراق له ئێران به‌شێكی قسه‌كانی سه‌رۆك تره‌مپ دور نیه له‌گه‌ڵ كورده‌كانی عیراقی بوبێت و وتی" ده‌كرێت به‌شێكی قسكانی سه‌رۆكی ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا له‌گه‌ڵ كوردی عیراقی بوبێت، چونكه خۆ (په‌یه‌ده) ڕایگه‌یاند: كه ئه‌وان نه‌وته‌كه‌یان به كه‌سانی دیاریكراو ده‌فرۆشن ئه‌وان ده‌یفرۆشن به ئێران."
وتیشی" ئه‌گه‌ر كورد به‌وریای مامه‌ڵه نه‌كات، زیره‌ك نه‌بێت، وه‌ك پێشتر وتم منداڵی خۆی قوربانی خه‌ڵك نه‌كات به‌دڵنیایی زیان ده‌كات نه‌ك قازانج."
نازم ده‌باغ وتیشی" من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نیم چالاكی و بازرگانی و فرۆشتنی نه‌وت ڕابگرین جارێكی تر خۆمان توشی قه‌یرانی گه‌وره‌ی تر بكه‌ینه‌وه،به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌م كه ده‌بێت (دیقه‌ت) بكات خۆی ببه‌ستێته‌وه به‌سیاسه‌تی عیراقه‌وه."
ده‌باغ ئه‌وه‌شی وت" ناوهێنانی كورد له لایه‌ن سه‌رۆكی ئه‌مریكاوه وه‌ك به‌رگریكردن بوو له‌بڕیاره‌كه‌ی خۆی كه‌ڕه‌خنه‌ی لێگیرا ئه‌مریكا دۆسته‌كانی خۆی له‌سوریا جێ هێشت، ئه‌گه‌رنا ئه‌و كه‌مه نه‌وته‌ی ئه‌و ده‌یڵێ ئه‌مریكا خۆی ده‌توانێت هاوكاری كورد بكات تا پێویستی به‌وه‌ش نه‌بێت."
وتیشی" ده‌بێت كورد خۆی بپارێزێت له‌و شه‌ڕه لاوه‌كیه‌ی له‌ساحه‌ی ئه‌و له‌سه‌ر حسابی ئه‌و ده‌كرێت كه ئه‌مریكا دژایه‌تی ئێران بكات، بۆیه باشترین ڕێگا خۆ به‌ستنه‌وه‌ی كورده به سیاسه‌تی عیراق، ده‌بێت فرۆشتنی نه‌وت به ئێران به‌رده‌وامه تا ئه‌وكاته‌ی عیراق ده‌ڵێت نا."
نازم دەباغ لە پاش ئەم گفتوگۆیە ڕوونکردنەوەیەکی بۆ دەنگی ئەمەریکا ناردووە ئەمەش دەقەکەیەتی.
"باس لەوە کراوە ناردنی نەوت لە ڕێگای هەرێمی کوردستانەوە بۆ ئێران بەردەوامە مەبەستم لە نەوتی قورسە (نەوتی رەش) کە بەرهەمێکی پرۆسەی پاڵاوتنی نەوتە کە لە رێی کۆمپانیاکانی کەرتی تایبەتەوە هەناردە دەکرێت یان لەو نەوتەی کە بە
رێگای قاچاخەوە لە شوێنەکانی تری عیراق دەگەیەندرێتە سنوورەکانی کوردستان , هەموو لایەک لێی ئاگادارن، حکومەتی هەرێم لە ڕێگای لولەی تورکیاوە نەوتی خۆی رەوانە‌ی ده‌ره‌وه دەکات. بۆ رێگریکردن لەو نەوتەی کە لە رێی قاچاخەوە دێتە کوردستان حکومەتی هەرێم پێویستی بە هەماهەنگیەکی زیاترە لەگەڵ حکومەتی فێدرال."
بەشی عێراق و هەرێمی کوردستان- نازم دەباغ نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران گفتوگۆیێکی تایبەتی لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی کوردپرێس کردووە و گوتوویەتی پێوەندیی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان بەرەو باشتربوون دەچێت و لە هەموو بوارەکاندا عیلاقاتی هەردوولایەن قووڵتر دەکرێنەوە بەتایبەتی لە کەرتی بازرگانی و هەڵگرتنی لەمپەرەکان بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی ئاڵوگۆڕی بازرگانی.
کوردپرێس:
نازم دەباغ نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران سەبارەت بە ئەنجامی سەردانەکەی بەرهەم ساڵح بۆ تاران بە هەواڵنێری کوردپرێسی ڕاگەیاند: سەردانەکەی بەڕێز دوکتور بەرهەم بۆ تاران دەستپێکێکی باش بوو بۆ نوێ کردنەوە و پتەو کردنەوە پێوەندییەکانی نێوان کۆماری ئیسلامیی ئێران و هەروەها عێراق و ڕۆیشتن لە سەر ئەو سیاسەتەی کە جەنابی مام جەلال ئەو پێوەندییەی بە گرینگ هەڵدەسەنگاند.
نازم دەباغ گوتیشی: جوگرافیایێکی تایبەتی لە نێوان ئێران و کۆماری عێراقدا هەیە کە ناکرێت نادیدەی بگرین بۆیە بە باشی دەزانین چ لە باری ئابووری و چ لە باری ئەمنی و سیاسییشەوە بە هەند وەربگیرێن.
ناوبراو زیادی کرد: سەردانی دوو لایەنە هەیە و بەتایبەت لە ئاستی وەزیرەکاندا وەزیرە ئێرانییەکان لەم ڕۆژانەدا سەردانیان هەیە و پێشتریش ئەو سەردانانە بووە و دیارە ئەو کارانە کاری یەک ڕۆژە و دوو ڕۆژە نییە کە ئەنجامەکەی لە چەند ڕۆژ مانگێکدا بەدی بکرێت. بەڵام بۆ ئایندەیێکی دوورتر کاریگەریی خۆی دەبێت.
نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران لەبارەی پێوەندییە ئابوورییەکان و کێشەی خاڵە سنوورییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان و چارەسەرکردنی ئەو کێشانە بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی ئاڵوگۆڕی بازرگانی بە هەواڵنێری کوردپرێسی وت: بەردەوام هاتوچۆ باس کردن لەو بارەیەوە هەیە و بەتایبەتی ئێستا خۆشبەختانە دوولایەنە لە سەر مەرزەکان کێشەکان باس دەکرێت و چارەسەریان بۆ دەکرێت. بۆ نموونە هەر لەم چەند ڕۆژەی ڕابردوودا شاندێکی وەزارەت لە مەریوان (دەروازەی سنووری باشماخ) کۆبوونەوەیان کردووە لە پێناو چارەسەر کردنی کێشەکان و لابردنی ئەو بەربەستانەی کە ڕێگرن لە چالاکیی بازرگانی.
نازم دەباغ جەختیشی کردەوە کێشەیێکی ئەوتۆ لە خاڵە سنوورییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان نابینرێت و چالاکیی بازرگانی بەردەوامە ئەگەرچی لەم دواییەدا چەند کێشەیێکی بچووک لە مەریوان هەبوو و ڕەنگە هەندێک جاریش لە حاجی ئومەران کێشە هەبێت بەڵام بەگشتی کێشەکان بچووکن و زوو چارەسەر دەکرێن.
نوێنەری حکوومەتی هەرێم سەبارەت بە ڕەهەندەکانی دیکەی پێوەندیی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان بەتایبەتی پێوەندیی فەرهەنگی لە بواری زانکۆکانی هەردوو لا بە هەواڵنێری کوردپرێسی ڕاگەیاند: هەموو پێوەندییەکان گرینگن بەتایبەتی پێوەندیی فەرهەنگی و زانستی کە فراوانترن و لە ڕێگای زانکۆکانەوە لە کۆمەڵانی خەڵکی زانستی و خوێندەوار پێوەندی دروست دەبێت بۆیە پێم وایە ئەم هەوڵانە گرینگن.
ناوبراو سەبارەت بە گەمارۆکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران و کارتێکەریی ئەو گەمارۆیانە لە پێوەندییەکانی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان بە ئاژانسی هەواڵی کوردپرێسی ڕاگەیاند: ناکرێت حاشا لە کاریگەریی گەمارۆکان لە پێوەندیی نێوان ئێران و هەرێمی کوردستان بکەین بەڵام کاریگەرییەکان تا ئێستا ئەوەندە زۆر نەبوون کە بکرێتە هۆی باس کردن. لە بەر ئەوەی هەمووان دەزانن کە بازرگان و سەرمایە ڕەوشتی ترسنۆکانەیە و ئەوەندەی کە بیر لە مسۆگەرکردنی بەرژەوەندی و قازانج و سوودەکانی خۆی دەکاتەوە ئەوەندە بیر لە هەندێک بەرژەوەندی ناکاتەوە بۆیە لەو مەترسییە کە بیری لێ دەکرێتەوە لە ئایندە چالاکییەکان سست بووە بەڵام حکوومەتی هەرێمی کوردستان هەوڵی داوە کە لایەنگری ئەو دوژمنایەتی و ئابڵۆقە و تەحریمانە نەبێت کە بە سەر ئێراندا سەپێندراوە بۆیە زیاتر خۆی دەبەستێتەوە بەو بڕیارە سیاسی و ئابوووری و بازرگانییانەی کە حکوومەتی عێراق بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەکان و بەرژەوەندییەکانی خۆی بڕیاری لە سەر دەدات.
نازم دەباغ گوتیشی تا ئێستا سەبارەت بە گەمارۆکان هیچ ڕانەگەیێندراوە جگە لەوەی بەردەوام بوونە لە سەر چالاکییەکان.
http://www.kurdpress.com/ku/details.aspx?id=42712
دوایین هەواڵەکان
- سهركۆمارى توركيا بهردهواميى پشتگيريى وڵاتهكهى بۆ عێراق و هه‌رێمى كوردستان دووپات كرده‌وه
- پەیامی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لە ساڵیادی ڕۆژنامەگەریی کوردیدا
- نێچيرڤان بارزانى: دهبێ نيشتمان كۆكهرهوهى ههموومان بێت
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى يهكێتيى ئهورووپا كۆبووهوه
- سهرۆكى هه‌رێمى كوردستان پێشوازى له باڵيۆزى فهرهنسا كرد
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازى له باڵيۆزى بهريتانيا كرد
- سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق دەکات
- عەباس غەزالی: نووسین و چاپکردنی "فەرھەنگیی زارەکیی موکریان" شانازییەکی بێ پایانە
- پەیامی پیرۆزبایی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی جەژنی نەورۆز
- سهرۆكى هه‌رێمى كوردستان نامهيهكى پيرۆزبايى له وهزيرى دهرهوەى توركياوه پێدهگات