هەرێمی كوردستان بە فەرمی داوای لە ئەمریكا كردووە كە چەك و تەقەمەنی قورس بدرێتە پێشمەرگە. بەرپرسێكی باڵای حكومەتی هەرێمی كوردستانیش دەڵێ "بەئەمریكامان گوتووە پەیوەندییەكان لە قۆناغی سوپاس و دەستخۆشییەوە بكەن بە قۆناغی دابینكردنی پشتیوانیی راستەوخۆ".

كورد سوپاسی ئەمریكای ناوێ

رووداوەكانی ناوچەی شنگال و زوممار كە هێزەكانی داعش بەشێوەیەكی كتوپڕ ئەو ناوچانەی لە دەستی پێشمەرگە دەرهێنا، بەرپرسانی هەرێمی كوردستانی ناچار كرد كە بۆ دابینكردنی تەقەمەنی و چەكی قورس گوشاری زیاتر بخەنە سەر بەرپرسانی ئەمریكی.

فەلاح مستەفا، بەرپرسی پەیوەندییەكانی دەرەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەوبارەوە گوتی "لەگەڵ كۆنسوڵگەریی ئەمریكا لە هەولێر و باڵیۆزی ئەمریكا لە بەغدا قسەمان كردووە و داوامان كردووە كە ئیدی پەیوەندییەكان لە قۆناغی سوپاس و دەستخۆشییەوە ببەنە قۆناغی دابینكردنی پشتیوانیی راستەوخۆ بەتایبەت لە رووی چەك و تەقەمەنییەوە".

فەلاح مستەفا گوتیشی "بە ئەمریكامان گوت، شەڕی تیرۆر تەنیا بە حكومەتی هەرێمی كوردستان ناكرێ. دەبێ كار بكرێ بۆ پاراستنی ئێزدییەكان و كریستیانەكان، نامانەوێ بەتەنیا شەڕی تیرۆر بكەین، بەڵكو پێویستی بە هاوكاریی نێودەوڵەتی هەیە و دەبێت ئەمریكا بە بەرپرسیارێتی خۆی هەستێ".

دەربارەی وەڵامی ئەمریكا بۆ داواكانی هەرێمی كوردستانیش گوتی "ئەمریكا داوای ئێمەی رەتنەكردەوە" و گوتیان "كاری لەسەر دەكەین و بەجددی بەدواداچوونی بۆ دەكەین".

پێشمەرگە كۆكراونەتەوە

رۆژی 1/8/2014 هێزەكانی داعش دەستیان بە هێرشێكی بەرفراوان كرد بۆ سەر هێزەكانی پێشمەرگە لە ناوچەكانی رەبیعە، سنوونێ، شنگال، زوممار و عەین زالە كە ناوچەیەكی دەوڵەمەندە بە نەوت. هێرشەكان بەردەوامبوون تاوەكو 3/8/2014 و ئەو ناوچانە بەتەواوەتی كەوتنە دەست هێزەكانی داعش.

داعشیش لە رێگەی بڵاوكردنەوەی بەیاننامەیەك نەیشاردەوە كە شەڕەكانی لەگەڵ هێزی پێشمەرگە شەڕی "قورس" بووە، بەڵام توانییان ناوچەكانی (شنگال، رەبیعە، سنوونێ، وانێ و زوممار) بگرن.

جەبار یاوەر، ئەمینداری وەزارەتی پێشمەرگە دەڵێ "هەموو هێزەكان كۆكراونەتەوە، چاوەڕێ دەكەین ناوچەكە پاك بكەینەوە و هەموو جۆرە چەكێكیش ئێستا لەدەستی پێشمەرگەدا هەیە".

ناوچەكانی شنگال و زوممار و ئەو ناوچانەی ئێستا شەڕی تێدایە 30 بۆ 40 كیلۆمەتر دەبێ. جەبار یاوەر دەڵێ "پاراستنی ئەو سنوورە فراوانە پێویستی بە هێزێكی زۆرە".

بەرپرسێكی باڵای حكومەتی هەرێمی كوردستان ئاشكرای كرد كە "فەرماندەی تایبەتی یەك و هێزی گوڵان بە سەرپەرشتی مەنسور بارزانی، كوڕی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە چەكی قورسەوە گەیشتووەتە ناوچەكە و بەنزیكترین كات دەست بە شەڕ دەكەن".

ئەو بەرپرسە باڵایەی حكومەتی هەرێمی كوردستان باسی ئەو جۆرە چەكانەشی كرد كە ئەو هێزە بۆ رووبەڕووبوونەوەی داعش لەدەستدایە و گوتی بریتین لە (تانكی پێشكەوتوو، راجیمە، هاوەن، تۆپی 106 ملم، هەمەری گوللەنەبڕ بۆ گواستنەوەی پێشمەرگە بۆ بەرەكانی شەڕ). گوتیشی "ئێستا هێزی پێشمەرگە خۆی رێكخستووە و پلانی تۆكمەیان داڕشتووە بۆ یەكلاكردنەوەی شەڕەكە".

دەستپێكردنی شەڕەكە دوای چەند رۆژێكی كەم هات لە سەردانی مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بۆ بەرەكانی شەڕ لە رۆژانی جەژندا. بارزانی لەو سەردانانەدا مژدەی دا بە هێزەكانی پێشمەرگە كە چەكی پێشكەوتوو دەكەوێتە دەست هێزەكانی پێشمەرگە بۆ رووبەڕووبوونەوەی "تیرۆریستان".

عەرەبەكان پشتیان لە پێشمەرگە كرد

لەلایەكی دیكەوە، پەیامنێری (رووداو) لە دەروازەی سحێلای نزیك زوممار رایگەیاند كە هەندێ پێشمەرگەی بریندار رێگایان بزركردووە و كەوتوونەتە دەست هۆزە عەرەبەكانی ئەو ناوچانە و ئەوانیش رادەستی هێزەكانی داعشیان كردوون.

فەرماندەیەكی سەربازیی هێزی پێشمەرگە دەڵێ  "خەڵكی عەرەبی ناوچەی (رەبیعە و دەوروبەری، قاهیرە، مەحموودیە، چل برا هەموویان لە دژی پێشمەرگە وەستانەوە".

ئەو فەرماندەیە لەزاری هەندێ خەڵكی زوممارەوە دەڵێ "چەند جارێك پێشمەرگەمان ئاگادار كردووەتەوە كە خەڵكی ئەو ناوچانە پەیوەندی ژێر بە ژێریان لەگەڵ داعش هەیە".

بەناوی خودای بەخشندە و میهرەبان

جەماوەری سەربەرزی كوردستان

گەلی كوردستان لەسەر كولتووری ئایینپارێزی و فرەئایینی و پێكەوەژیان ڕاهاتووە و تەعەدای لەكەس نەكردووە و بە درێژایی مێژوو تەنیا بەرگریی لەخۆی كردووە. بەڵام دوژمنان وازیان نەهێنا و هەر جارە و بەشێوەیەك دەیانەوێ زیان بە گەلەكەمان بگەیێنن. لەدوای ڕوووداوەكانی موسڵ كوردستان تەنیا بەرگریی لەخۆی كرد بەڵام تیرۆریستان كەوتنە شەڕفرۆشتن و پەلاماردانی كوردستان و ڕووداوە ناخۆشەكانی ئەو چەند ڕۆژەی ڕابردووی لێ كەوتەوە. بۆیە بڕیارمان دا لە دۆخی بەرگری بێینەدەر و هەتا دوایین هەناسە شەڕی تیرۆریستان بكەین. فەرمانمان بە هێزەكانی پێشمەرگە و لایەنە پەیوەندیدارەكان كردووە بە هەموو توانایەك پەلاماری تیرۆریستان و دوژمنانی خاك و خەڵكی كوردستان بدەن.

ڕووداوەكانی ئەم دواییەی دەڤەری زوممار و شنگال و ئەو كارەساتەی بەسەر خوشك و برا ئێزیدیەكانمان هاتووە دڵتەزێنە و گەلی كوردستان لەوە دڵنیا دەكەینەوە كە دەستبەرداری بستێك لە خاكی كوردستان نابین و شنگال و خوشك و برا ئێزیدییەكانمان وەك گلێنەی چاومان دەپارێزن و چیای شنگال بە خۆڕاگری و سەركەشی دەمێنێتەوە. ئەو بەشە ئازیز و ڕەسەنەی گەلەكەمان هەر سەربەرزە و ئەركی تاك تاكی ئێمەیە شكۆیەكەی بپارێزین.

تیرۆر پرسێكی جیهانییە و ڕووبەڕووبوونەوەی هەوڵێكی نێودەوڵەتی پێویستە. چەندین ساڵە كوردستان قوربانیی هەڕەشەی تیرۆر و تیرۆریستان بووە و جێگەی داخە كە ئێمە تەنیا بووین و كەس یارمەتیی گەلی كوردستانی نەداوە لەدژی تیرۆر بەرگری لەخۆی بكات. لەگەڵ ئەوەیشدا لەشەڕی تیرۆر و شەڕانگێزیدا پشتمان بە گەلی كوردستان و هێزەكانی پێشمەرگە و دەزگە ئەمنییەكانی كوردستان بەستووە و هەمیشەیش پابەندی بنەماكانی ئازادیخوازی و كولتووری ڕەسەنی پێكەوەژیان و لێبووردەیی كوردستانی بووین و ئەوە خاڵی بەهێزی سەركەوتنمانە بەسەر دوژمن و دڵڕەش و تیرۆریستاندا.

لە بەرەبەیانیی ئەمڕۆوە ڕۆڵە قارەمانەكانمان هێرشیان بۆ سەر تیرۆریستان دەستپێكردووە و لەپێشڕەوییدان. دوا لە خەڵكی كوردستان و لایەنە سیاسییەكان و میدیا كوردستانییەكان دەكەم بە ورەی بەرز و بەوپەڕی چاوكراوەیی و هەست بەبەرپرسیارێتی مامەڵە لەگەڵ دۆخەكەدا بكەن و زیاتر لە هەر كاتێك یەكڕیزیی نیشتیمانی و نەتەوەیی بپارێزن. پێشمەرگە قارەمانەكانیش لەوە دڵنیا دەكەمەوە كە گەلی كوردستان بە هەموو توانایەك پاڵپشتی هێزی پێشمەرگەن و چاویان لە ورەی پۆڵایین و گیانفیدایی و قارەمانێتیی ئێوەی سەربەرزە.

لە كۆتاییدا سوپاسی خۆڕاگریی هەموو خەڵكی كوردستان و پێشمەرگە قارەمانەكان و هێزە خۆبەخشەكان و خانەوادەی سەربەرزی شەهیدان دەكەم و لەوە دڵنیا بن كە ئاییندەیەكی گەش چاوەڕوانی گەلی كوردستانە.

بژی كوردستان
نەمری بۆ شەهیدانی ڕێگەی ئازادی

مسعود بارزانی
سەرۆكی هەرێمی كوردستان
4ـی 8ـی 2014

ئەمڕۆ پێنجشەممە 31ـی 7ـی 2014 لەدرێژەی بەسەركردنەوەی هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە یاوەریی ژمارەیەك لە بەرپرسە سەربازی و ئەمنییە باڵاكانی هەرێمی كوردستان بە مەبەستی لەنزیكەوە ئاگاداربوون لە ڕەوشی بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوە و بارودۆخی هێزەكانی پێشمەرگە سەردانی میحوەری گەرمیان، جەلەولا و سەعدیەی كرد.

هەر لەم بەسەركردنەوەیەدا سەرۆك بارزانی لە یەكێك لە بارەگاكانی هێزی پێشمەرگە لەم میحوەرەدا وتەیەكی بۆ ژمارەیەك پێشمەرگە پێشكەش كرد. لە وتەكەیدا سەرۆك بارزانی سوپاسی خۆڕاگری و ماندووبوونی پێشمەرگەی كرد و پیرۆزبایی جەژنی لێ كردن و ڕۆڵی هێزی پێشمەرگەی لە دابینكردنی ئاساییش و ئارامی لە كوردستان بەرز نرخاند و ڕایگەیاند لەسایەی ماندووبوونی پێشمەرگە گەلی كوردستان لە ئارامیدا دەژیێت و ملیۆنێك و دووسەدهەزار ئاوارەیش لە كوردستاندا لەو ئارامییەدا نیشتەجێن.سەرۆك بارزانی ئەوەیشی خستەڕوو كە سەرەڕای ئەوەی گوشارێكی زۆر لەسەر پێشمەرگەیە بەڵام خۆڕاگری و قارەمانێتیی پێشمەرگە ڕێگەی لەوە گرت تیرۆریستان لە خاكی كوردستاندا پێشڕەوی بكەن. هەر لەبارەی ئەرك و ڕۆڵی پێشمەرگە لە ژیانی گەلی كورد سەرۆك بارزانی ڕایگەیاند ئەركی پێشمەرگە قورس و مێژووییە و پێشمەرگە پێش مەرگ دەكەوێت بۆ ئەوەی ژیان بۆ گەلەكەی دابین بكات و بوونی پێشمەرگە مانای بوون و مانەوەی كوردستان دەدات.

سەبارەت بەو گلەییانەی لە لایەن دەسەڵاتدارانی بەغداوە لەبارەی هاتنی پێشمەرگە بۆ ئەم ناوچانە دەكرێت سەرۆك بارزانی ئاماژەی بەوەدا دەبێ پرسیار لەوانە بكرێت كە ئەگەر پێشمەرگە نەبا چیی ڕووی دەدا و ئەو ناوچانە لەدەستی كێدا دەبوون؟

لەدرێژەی قسەكانیدا سەرۆك بارزانی باسی شۆڕشی ئەیلوول و ڕاپەڕینی گەلی كوردستانی كرد و هێمای بەوەدا كە هەر لە شۆڕشی ئەیلوولەوە دروشمی گەلی كوردستان دیموكراسی بۆ عێراق بووە و لە ڕاپەڕینەدا دوو فەیلەقی سوپای عێراقی كە كوردستانی وێران كردبوو كەوتە دەستی خەڵكی كوردستان بەڵام یەك سەربازی عێراقی ئازاری پێ نەگەییشت و ئەوە بەرزترین ڕەوشت بوو كە گەلی كورد بۆ دیموكراسیخوازی و پێكەوەژیان نیشانی دا و لەدوای ڕووخانی ڕژێمیش هەوڵماندا عێراقی دیموكراتی دروست ببێت بەڵام لایەنەكانی دی نەیانویست دیموكراسی لە عێراقدا سەر بگرێت و عێراق بە یەكگرتوویی بمێنێتەوە و بە ڕاشكاوی دەڵێین كە لەوە زیاتر هیچمان پێ ناكرێت و ئەوەی لەدەستمان هاتووە بۆ عێراق كردوومانە و ناكرێ چاوەڕێی چارەنووسێكی نادیار بكەین. هەر پەیوەست بەم باسەوە سەرۆك بارزانی ئەوەی دووپات كردەوە كە هەرێمی كوردستان لەسەر دوو ڕێڕەو كار دەكات یەكیان ئەوەیە كە یارمەتیی پڕۆسەی سیاسیی عێراق بدات و ئەوەی تریان كاركردنە بۆ پیادەكردنی مافی بڕیاردانی چارەنووسی گەلی كوردستان.

سەرۆك بارزانی لەدرێژەی قسەكانیدا باسی ڕەوشی پێشمەرگەی كرد و ئەوەی خستەڕوو كە ڕەوشی پێشمەرگە باشتر دەبێ و چەكی باشیان دەخرێتە بەردەست و جەختیشی لەوە كردەوە كە پێویستە لە هەموو دۆخ و ئەگەرێكدا وریا و ئامادە بین. سەرۆك بارزانی سوپاسی گیانفیدایی و خۆڕاگریی هێزی پێشمەرگەی كرد و سڵاویشی بۆ گیانی پاكی شەهیدان نارد بە تایبەت ئەو پێشمەرگانەی لە شەڕی تیرۆریستاندا شەهید بوونە و هیوای چاكبوونەوەیشی بۆ برینداران خواست. 

ئەمڕۆ دووشەممە 28ـی 7ـی 2014 لە یەكەم ڕۆژی جەژنی ڕەمەزانی پیرۆزدا بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوە و هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستانی لە میحوەری كەركووك بەسەر كردەوە. لە بەشێكی ئەم سەردانە مەیدانییەدا سەرۆك بارزانی سەردانی یەكێك لە بارەگاكانی هێزی پێشمەرگە لە ناوچەی دوبز كرد و لە لایەن ژمارەیەك بەرپرسی سەربازی و سیاسیی باڵای كوردستان كە پێكهاتبوون لە مستەفای سەید قادر وەزیری پێشمەرگە و حەمەی حاجی مەحموود بەرپرسی میحوەری كەركووكی هێزەكانی پێشمەرگە و شێخ جەعفەر شێخ مستەفا و هەروەها ژمارەیەك بەرپرس و فەرماندە و ئەفسەری سەربازی پێشوازی لێ كرا و لە كۆبوونەوەیەكدا لەگەڵ هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان سەرەتا وەزیری پێشمەرگەی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە وتەیەكی كورتدا بەخێرهاتنی سەرۆك بارزانی كرد و ئاماژەی بەوەدا كە هێزەكانی پێشمەرگە زۆر بە باشی خۆیان ڕێكخستووە و قارەمانانە ئامادەی بەرگریكردنن لە كوردستان.

دواتر سەرۆك بارزانی وتەیەكی پێشكەش كرد و لە وتەكەیدا ڕایگەیاند كە بە ئەركی خۆم زانیوە لە یەكەم ڕۆژی جەژنی رەمەزانی پیرۆزدا سەردانتان بكەم و سوپاستان بكەم و لەجیاتی هەموو خەڵكی كوردستان جەژنەپیرۆزەتان لێ بكەم. سەرۆك بارزانی باسی ڕۆڵی هێزەكانی پێشمەرگە كرد و ئاماژەی بەوەدا كە پێشمەرگە ئێستا مێژوو دروست دەكات و ئاییندەیش بۆ گەلەكەی بنیات دەنێت و ئەوەیش شەرفێكی گەورەیە و گوتی: " ئێوە خۆتان فیدا دەكەن بۆ ئەوەی گەلی كوردستان بە ئازادی و سەربەستی بژیێت". سەرۆك بارزانی لە درێژەی قسەكانیدا سوپاسی ماندووبوون و قارەمانێتیی هێزەكانی پێشمەرگەی كرد كە ئەو زەحمەت و قارەمانییەتییە وادەكات نەوەكانی داهاتوو بە ئازادی و سەربەستی بژیین و ڕایگەیاند كە پێشمەرگە ئامادەیە لەپێناو دۆزێكی ڕەوادا ڕووبەڕووی مەرگ ببێتەوە و ئەوە شكست و فەشەلهێنانە بە هەموو هەوڵێك كە پێیوایە كورد بڕوای بەخۆی نییە. ئەركی پێشمەرگە ئەركێكی پیرۆزە و گەلی كوردستانیش گەییشتووەتە قۆناغێكی زۆر باش و سەركەوتنی یەكجارەكیش نزیكە. سەرۆك بارزانی ئەوەیشی خستەڕوو كە حەزی دەكرد سەردانی هەموو میحوەرەكان و سەنگەر بە سەنگەری هێزەكانی پێشمەرگەی كردبا و دووپاتی ئەوەیشی كردەوە كە بەهەموو توانایەك پاڵپشتی پێشمەرگەن و ئەوەی لە توانایان بێت بۆ هێزی پێشمەرگەی كوردستان دەیكەن.

هەر لەم بەسەركردنەوەیەدا فەرماندە و بەرپرسە سەربازییەكانی هێزی پێشمەرگە سەرۆك بارزانیان لە دۆخی مەیدانیی بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوە و بارودۆخ و گوزەرانی هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان لە میحوەری كەركووك ئاگادار كردەوە. 

لڤین: "نازم دەباغ" نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئێران، لەم دیدارەیدا لەگەڵ "لڤین" باس لەوە دەکات کە ئێران گومانی هەیە داعش وڵاتێکی ئیقلیمیی لە پشتەوەیە و خۆشی لەو بڕوایەدایە هیچ جوڵانەوەیەک لەم کاتەی ئێستادا و لە ناوچەکەدا بە بێ هاوکاریی ناکرێت، کە هێزێکی ئاوا هەر بە ئاسانی تۆپ و جبەخانە بۆخۆی کۆبکاتەوە و بێ پەلاماری موسڵ بدا، بە پێی بیروبۆچوونەکان هێزێک، لایەنێک، دەوڵەتێک لە پشتی ئەم جوڵانەوەیەیە کە ئێستا لە عێراقدا دەگوزەرێت.

ئەو کێشانەی ئێستا لە عێراقدا دەگوزەرێ چییە؟

نازم دەباغ: جارێ وەکو خۆتان ئاگادارن کۆماری ئیسلامی ئێران لە کۆنەوە تا وەکو ئێستا رۆڵی هەبووە لە هاوکاریکردنی هەتا هەندێ لایەنە سیاسییەکانی عێراق، هەتا روخاندنی سەدام و هێنانە کایەی حکومەتێکی تازە لە عێراقدا، حکومەتێکی ئیتیحادی، دیارە عێراق لەرووی ئابوورییەوە، لەرووی ئەمنییەوە هەتا لەرووی کۆمەڵایەتی و ئاینییشەوە پایەگایەکی گرنگی هەیە، بۆیە من پێموایە کۆماری ئیسلامی ئێران لە ئاستی بەرپرسیارێتیی خۆی بۆ بەردەوامبوون بە دۆستایەتی و هاوپەیمانێتی لەگەڵ عێراق رۆڵی خۆی لەم بوارەدا دەبینێ بۆ ئامۆژگاریکردن، ئەو هاوکارییانەی حکومەتی عێراقی کە داوای لێبکا و هەموو لایەکیش ئاگادارن سەرۆک کۆمار "حەسەن رۆحانی" و بەرپرسانی دیکەش تا ئێستا لە گەمەکاندا ئامادەیی خۆیان نیشانداوە، هەم بۆ ئەوەی هاوکاریی عێراق بکەن، هەم بۆ ئەوەش کە هاوکاریدەکەن بۆ دژایەتیکردنی تیرۆر لە ناوچەکەدا، بە بڕوای ئەوان داعش هێزێکی تیرۆرستە لە ناوچەکە و مەترسیی بۆ سەر هەمووان هەیە بە ئێرانیشەوە.

لڤین: ئایا ئێران هیچ گومانێکی لەوەی کە داعش دەیکات و بوونی چەکدارانی داعش لە عێراق لایەنێکی ئیقلیمی هەیە کە هاوکاریی داعش بکات؟

نازم دەباغ: من ئەوەی کە دەیخوێنمەوە هەتا ئەمڕۆ ئایەتوڵا شاهروودی لە کۆبوونەوەکانی خۆیاندا ئاماژەی بەوە داوە کە دەوڵەتە ئیقلیمییەکان رۆڵیان هەیە لە هاوکاریکردنی داعش و ئەو جەماعەتە، بەڵام دەبێ خۆیان بەرپرسیارێتیی ئەو قسەیە قبوڵ بکەن، لەهەمان کاتدا بەڵگەشیان هەبێ، بەڵام بەدڵنیاییەوە هیچ جوڵانەوەیەک لەم کاتەی ئێستادا و لە ناوچەکەدا بە بێ هاوکاری ناکرێت، کە هێزێکی ئاوا هەر بە ئاسانی تۆ پو جبەخانە بۆخۆی کۆبکاتەوە و بێ پەلاماری موسڵ بدا، بە پێی بیروبۆچوونەکان هێزێک، لایەنێک، دەوڵەتێک لەپشتی ئەمجوڵانەوەیەیە کە ئێستا لە عێراقدا دەگوزەرێ.

لڤین: وەک لە وەڵامی پرسیارەکەدا وتت؛ ئێران پێیوایە دەستی وڵاتانی ئیقلیمیی لە پشتە، یان وەک تۆ وتت ئەم جوڵانەوانە بێ هاوکاری ناکرێن، ئایا کۆماری ئیسلامی گومانی هەیە سەبارەت بەوەی کە لایەنێکی کوردی هاوکار بێت یان بە جۆرێک لە جۆرەکان جۆرێ لە رێککەوتن هەبێ لەگەڵ داعشدا؟

نازم دەباغ: من پێموایە هیچ زانیارییەکی وا نییە کە پشتیوانیی پرسیارەکەی جەنابت بکا، کە بەلای ئێرانەوە هێزێک یان لایەنێکی کوردی دەستی هەبێ یان هاوکار بێ، بۆیە ئەوان بە شێوەیەکی گشتیی حکومەتی هەرێمی کوردستان سەیردەکەن کە لە پێکهاتەی حکومەتەکە سەرۆکی حکومەت پارتییە و جێگرەکەی یەکێتییە، سەرۆکی پەرلەمان گۆڕانە، هەموو لایەنەکانی تریش بەشدارن، بۆیە تا وەکو ئێستاکە بەلای منەوە زانیارییە، یان بەڵگەیەک کە بەرپرسێکی باڵا ئەو قسەیەی کردبێ لایەنێکی کوردی دەستی هەبووبێ لەو مەسەلەیەدا ئێمە ئەوە رەتدەکەینەوە، ئەوان تا ئێستاکە گومانێک یان رایەکی وایان بە ئێمە نەوتووە بەوەی کە نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستانین، یان ئێمەیان ئەگادارکردبێتەوە کە شتێکی وا هەیە، کاری وا نەبووە.

لڤین: رایەک هەیە گوایە بەشێکی زۆر لە هۆکارەکان و هاتنی داعش پەیوەندیی هەیە بە سیاسەتی مالیکییەوە، ئێران ئێستا خۆی ئەمە دەزانێ؟ رای ئێستای لەسەر مالیکی چییە؟

نازم دەباغ: هەتا ئێستا نەهاتوونەتە سەر ئەوەی رایەکی دیاریکراو بدەن، بەڵام بە دڵنیاییەوە ئەو رووداوانەی لە عێراق روویانداوە دەرئەنجامن، ئەنجامەکەشی یەک سیاسەتی حکومەتی عێراق بۆ چارەسەری کێشەکانە، لەهەمان کاتیشدا ئەو ناوچەیەی کە ئەو رووداوانەی لێ روودا قاعیدەیەکی فراوانی بەعسی تێدا بووە، کە بووەتە هاوکاریکردن لەگەڵ ئەوان، هەموو لایەک پێکەوە لەگەڵ رێزگرتنی بۆچوونی بەیتی شیعەن لە عێراقدا، کە کێ دیاریدەکا بۆ سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران، لەبەر ئەوە ئەو راو بۆچوونانە نابینین پشتگیریییەکێک بکەن و یەکێکی تر لەجێی دابنێن.

لڤین: سەبارەت بە سەردانی وەفدە کوردەکە بۆ ئێران، سەردانەکە بە مەبەستی چی بوو؟ ئایا کۆماری ئیسلامی چ پەیامێکی هەبوو؟ ئەو وەفدەی کە پێشووتر لە ئێران بوو، مەبەستم نێچیرڤان بارزانی و مەلا بەختیار و کاک فازل و ئەوانە کە لە ئێران بوون، ئەوەمان ناوێ کە لە راگەیاندنەکان بڵاوبووەوە کە سەردانێکی دۆستانە بوو و جەخت لەسەر پەیوەندیی نێوان هەر دوولا کرایەوە.

نازم دەباغ: ئێ باشە هەر ئەوەیە، خۆ زۆر جار ئەوەی لە راگەیاندنەکان بڵاودەبێتەوە زیاتر لەوە دەڕۆن کە هەیە نەک کەمتر، مەسەلەی راگەیاندن دەکەوێتە تەفسیر و تەحلیلەوە، ئەگەر نا هەر لە چوارچێوەی ئەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران بانگهێشتی شاندێکی هەرێمی کوردستانی کردووە لەو کەسانەی کە ناوت هێنان لە دانیشتنەکەدا زۆربەی کاتەکە باسی لێکدانەوەی وەزعی سیاسیی عێراق و هەرێمی کوردستان و ناوچەکە بووە، بەدڵنیاییەوە ئێران لە بەرنامەیدا هەیە هاوکاریکردن بە راوێژکاری بێت، یان ئەو هاوکارییانەی کە عێراق داوایاندەکات کە دژایەتیی داعش و تیرۆر بکات، بەڵام شاندی هەرێمی کوردستان جەختی کردەوە کە ئێمە دژی تیرۆرین و ئێمە دژی ئەوەین کە ببین بە تەرەفێک، نابین بە تەرەفێک کە شەڕی تائیفی و رقی بەدواوە بێت، ئێمە ئامادەین پارێزگاری لە ناوچەکانی خۆمان بکەین و ریگا نەدەین داعش بێتە ئەو ناوچانەی کە سوپای عێراقی چۆڵیان کردووە، هێزەکانی پێشمەرگە چوون بیانپارێزن لەوەی داعش و تیرۆرستەکانبچنە ناویانەوە.

ئێمە لە چوارچێوەی دەستوری عێراقی کاردەکەین، کاک نێچیرڤان خۆشی بۆ رۆژنامەی (شرق الئەوسەت) جەختی کردووەتەوە لەگەڵ چارەسەرکردنی کێشەکانی خۆمانین بە شێوەیەکی یاسایی، بەڵام ئەو قۆناغەی ئێستا قۆناغێکی تازەیە، زیرەکی و وریایی و لێبوردەیی زیاتری دەوێ بۆ ئەوەی بتوانی ئەو وەزعەی ئێستا بگونجێنی لەگەڵ عێراقێکی فیدراڵیی دەستوریی راستەقینەدا.

لڤین: ئەگەر حکومەتی هەرێم ئامادە نەبێ رووبەرووی داعش بێتەوە چی دەبێت؟ ئایا ئێران هاوکاریی کوردەکانی عێراق دەکات؟

نازم دەباغ: من پێموایە کۆماری ئیسلامی ئێران و هەرێمی کوردستان سیاسەتێکی روونیان هەیە، هاوکارن بۆ چەسپاندنی ئەمن و ئاسایش لە ناوچەکە، لەهەمان کاتیشدا لایەنگری ئەوەن کە کورد پارێزگاری لە ناوچەکانی خۆی دەکات، پێکەوەش هەر دوولا دژی تیرۆر و ئیرهابن، جا ئەگەر داعش بیکات، ئەگەر بەعسییەکان بیکەن، ئەگەر قاعیدە بیکات، ئەگەر هەر لایەک بیکا، ناکرێ ئێستا پێشبینیی ئەوە بکەین کە پارتی یان حکومەتی هەرێم یان یەکێتی هاوکاریی ئێران نەکات چی دەکا؟ پێموایە هەموومان پێویستیمان بە یەکتر دەبێت.

ئەمڕۆ بارودۆخەکە وای لێهاتووە لەبری ئەو دروشمە گەورە و قەبانەی ئێمە هەمانە پێویستیمان بە دۆستایەتی و هاوپەیمانێتی هەیە، کوردستانی عێراق و هەرێمی کوردستان نابێ بیر لەوە بکاتەوە ناتەبایی هەبێ لە نێوان هەرێمی کوردستان و تورکیا، هەرێمی کوردستان و ئێران، دیارە گەرمی و ساردی هەبووە لە پەیوەندییەکاندا، بەڵام هەرگیز پچڕان نەبووە، یان ئێران بیری لەوە کردبێتەوە رێگای کۆمەک و هاوکاری لە هەرێمی کوردستان ببڕێ، بە پێچەوانەوە من پێموایە دەکرێ ئەو مەرجانەی ئێستا لە ئارادان ئەو هاوپەیمانییە بەردەوامیدەدەن.

لڤین: بۆچوونی ئێران چییە لەسەر جێگیرکردنی پێشمەرگە لەسەر ناوچە سنورییەکان؟ بە تایبەت لە کەرکوکدا؟

نازم دەباغ: هەتا ئێستا بۆچوونیان باش بووە و رایەکی سلبییان نەداوە لەسەر ئەوەی بۆ پێشمەرگە چوونەتە ئەو ناوچانە، بەڵکو لەگەڵ ئەوەن پێشمەرگە ناوچەکانی خۆی بپارێزێ لە دەستی داعش و تیرۆرستان، تا ئێستا هیچ جۆرە هەڵوێستێکی خراپیان نەبووە.

لڤین: ئایا وەفدە کوردییەکە بەڵێنیان بە ئێران داوە کە پێشمەرگە هاوشانی سوپای عێراق رووبەرووی داعش ببنەوە؟

نازم دەباغ: دیارە من پێشتر ئاماژەم بەوەدا کە حکومەتی هەرێمی کوردستان خۆی دەپارێزێ لە شەڕیکدا کە تەرەف نەبووبێ تێیدا، لە شەڕیکدا کە لە پێناو پاراستنی ناوچەکانی خۆی بێت، لە داهاتووشدا سەیری هەڵوێستەکانی حکومەتی عێراقی دەکات، ئەگەر هەموو پێکەوە هاوبەشبن ئەوە بابەتێکی ترە، تا ئێستا شەڕەکان زیاتر بۆنی تایەفەگەرییان لێدێت، جەختیان لەسەر ئەوە کردووەتەوە کە نابێت ئەم شەڕە لە ژێر پەردەی تیرۆردا ببێتە شەڕی تائیفی.

لڤین: ئێران لەرێی سوپای قودسەوە هاوکاریی سوپای عێراقی کردووە دژی داعش. تا چەند ئەوە راستە؟

نازم دەباغ: ئەوە بەرپرسیارێتییە، تایبەت بەوە دوێنێ وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران، وتی شتی وانییە.

لڤین: ئایا ئێران ئامادەیە هاوکاریی سەربازیی عێراق بکات؟

نازم دەباغ: ئێران ئامادەی هاوکاریی عێراقە بە پێی ئەو داواکارییەی کە عێراق دەیکات.

لڤین: رۆڵی ئێران چییە لە چەکدارکردنی چەکدارە شیعەکان؟ بە تایبەت هەندێ چەکداری شیعەمان بینی لە شاری کەرکوکدا نمایشی سەربازییان دەکرد؟ هەروەها لە باشوری عێراقدا بە هەمان شێوە خەڵک چەکدار دەکرێ بە ناوی رووبەرووبوونەوەی تیرۆر و داعش، ئایا ئێران ئاگادارە؟

نازم دەباغ: وەکو وتم ئێران هیچ راگەیاندنێکی نییە بە غەیری ئەوەی کە وتوویەتی ئێمە ئامادەی هاوکاریی عێراقین بۆ رووبەرووبوونەوەی ئیرهاب و قاعیدە و تیرۆر، ئەمن و ئاسایش بە پێی ئەو داخوازییانەی کەدەیکا، تا ئێستا عێراقیش نەهاتووەتە سەر ئەوەی بە رەسمی داوایکردبێ، چەکدارکردنی خەڵکیش چ شیعە بێ یان سوننە، چ کورد بێ، بە تایبەتیش لە ناوچەکانی لە ژێر دەسەڵاتی حکومەتی عێراقیدایە لە چوارچێوەی ئەو ئیمکانیاتانەیە کە ت ائێستا خۆی هەیەتی، عێراقیش تا ئێستا نزیکەی (٢٧) ملیار دۆلاری سەرفکردووە بۆئەوەی سوپای خۆی و هێزی خۆی بەهێز بکات، لە هەر شوێنێکیش خەڵک خۆی بچێ خۆی فیداییبکاو خۆی ناونوسبکا دژی داعش ئەوە دەرگایان کردووەتەوە، هەر کەس خۆی ناونوسبکا چەک وەردەگرێ، جا لە کەرکوک بێ، لە بەغداد بێ، لە سامەرا بێ، لە هەر شوێنێک بێ.

لڤین: ئایا ئێران پشتیوانیی کورد دەکات پۆستی سەرۆکی کۆمار وەربگرێتەوە؟

نازم دەباغ: من ئەوەی هەستم پێکردووە، بە شێوەیەکی گشتیی ئەوان پێیانوایە ئەو سیستەمەی کە لە عێراق هەیە تاکوو ئێستا سەرۆک کۆمار کە کوردە، سەرۆک پەرلەمان کە سوننەیە، سەرۆکی حکومەت کە شیعەیە، باشترین شێوەیە بۆ حکومڕانیی عێراق.

لڤین: سەبارەت بە رۆڵی ئێران لە کێشەکانی ناوخۆی یەکێتی، ماوەیەک زۆر باسدەکرا کە ئێران زۆر هاوکاریی یەکێتی دەکات بۆ ئەوەی کێشە ناوخۆییەکانی یەکێتی چاکبکات، ئێستا ئەو هاوکاریی و نێواندگیرییە بەکوێ گەیشت؟

نازم دەباغ: یەکێتی پەیوەندییەکانی خۆی نەشاردوونەتەوە لەگەڵ ئێراندا، خۆیشی بە هاوپەیمان زانیوە، چۆن ئێستا لایەنەکانی تر هەریەکەو خۆی بە هاوپەیمانی وڵاتێک دەزانێ، یەکێتییش وەکو هاوپەیمانێک هاوپەیمانە لەگەڵ ئێران، کە ئەویش پێیخۆشە یەکێتی بەهێز بێت و کێشەی نەبێت و هاوکار بێ لەگەڵ هەموو ئەو

لایەنانەی لە عێراقدا کاردەکەن بۆ عێراقێکی تازە و بۆ چەسپاندنی ئەمن و ئاسایش.

لڤین: بۆچی هەست بە دۆخێک لە گرژی لە نێوان ئێران و پارتیدا هەیە؟

نازم دەباغ: من پێموایە هەموو لایەنە سیاسییەکانی کورد هەتا حیزبی شیوعیی عێراقی کە لە مەرزەکاندا دۆستایەتیی هەبووە لەگەڵ کۆماری ئیسلامیی ئێراندا، لەوانە لە هەموویان زیاتر خۆتان دەزانن پارتیدیموکراتی کوردستان لە کەیەوە هاوکاری و دۆستایەتیی هەبووە، لە دوایەوە یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستان، لە دوایەوە حیزبی سۆسیالیستی کوردستان و زەحمەتکێشانی کوردستان و بزوتنەوەی ئیسلامیی کوردستان و کۆمەڵی ئیسلامیی کوردستان هەتا گۆڕانیش لە پەیوەندیدایە لەگەڵ کۆماری ئیسلامیی ئێراندا، پەیوەندییەکان تەنیا تایبەت نین لەگەڵ یەکێتی، ئەوەی جەنابیشت باسیدەکەیت من بە پێچەوانەوە دەیبینم، کە دواجار کاک نێچیرڤان وەکو سەرۆکی حکومەتی کوردستان کە پارتییە و هەیئەتێکی پارتییشی لەگەڵ بووە، بەس بە تەنیا نەهاتووە.

گۆڤاری لڤین، دیدار: ژیار محەمەد، فۆتۆگرافەر: ناسر عەزیمی، ژمارە: 273، لاپەڕەکانی 13 ـ 10.

ئیران-تایبەت بەKDP.info- نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە ئیران ڕایگەیاند: لە کۆبوونەوەی شاندی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتیی نێچیرڤان بارزانی لەگەڵ بەرپرسانی ئیراندا، چوونی ھێزی پێشمەرگە بۆ ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ھەرێم بەرز ھەڵسەنگێندرا.

نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە ئیران "نازم دەباغ" بە kdp.info-ی راگەیاند: ئەمڕۆ شاندێکی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان سەردانی کۆماری ئیسلامیی ئیرانی کرد و لە کۆبوونەوەیەکدا لەگەڵ بەرپرسانی ئیران، باس لە تێکچوونی بارودۆخی عێراق کرا و ھەر دوولا ھاوھەڵوێست بوون لەسەر رووبەرووبوونەوەی تیرۆر لە عێراق.

نازم دەباغ گوتیشی: لە کۆبوونەوەکەدا کۆماری ئیسلامیی ئیران چوونی پێشمەرگەی بۆ ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوە ھەرێم بە ئیجابی ھەڵسەنگاند.

دەباغ زیاتر گوتی: ئیرانی ھیچ تێبینییەکی لەسەر چوونی پێشمەرگە بۆ ناوچە کوردستانییەکان نەبوو، بەڵکو چوونی ئەوان بۆ ئەو دەڤەرانە ھاوکارییە، لەبەر ئەوەی ئەگەر پێشمەرگە جووڵەی نەکردبا دەکەوتە دەست چەکدارانی داعشەوە.

ناوبراو ئاماژەیشی دا، شاندەکە دوای دیداریان لەگەڵ بەرپرسانی ئیران گەڕانەوە بۆ ھەرێمی کوردستان.

شاندەکەی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتیی نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی حکوومەتی ھەرێم بووە.

بڵند ئیبراھیم

بەپێی ڕێنماییەكانی بەڕێز مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و فەرماندەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان، دوای نێوەڕۆی ئەمڕۆ 14ى حوزه‌یرانى 2014 كۆبوونەوەیەكی هاوبەشی سەربازیی و حكوومی به‌ سەرپەرشتیی به‌ڕێز كۆسرەت ڕەسوول، جێگری سەرۆكی هەرێمی كوردستان و جێگری فەرماندەی هێزی پێشمەرگە و به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكوومەتی هەرێمی كوردستان و بە بەشداریی ژمارەیەك فەرماندە و بەرپرسی باڵا لە شاری هەولێر بەڕێوە چوو.