سەرلەبەیانیی ئەمڕۆ پێنجشەممە 2/7/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە بەڕێزان محەمەد عومەر باڵیۆزی سودان لە عێراق و باڵیۆز یاسین عەوەز كونسڵی گشتیی سودان لە هەرێمی كوردستان كرد.

لە دیدارێكدا باڵیۆزی سودان لە عێراق دڵخۆشیی خۆی بە سەردانی هەرێمی كوردستانی دەربڕی و سەرسامی خۆی بەرامبەر پێشوەچوونەكانی هەرێمی كوردستان لە هەموو بوارەكاندا خستە ڕوو، جەختی لەوەش كردەوە كە سودان گرنگییەكی زۆر بە هەرێمی كوردستان دەدات بە شێوەیەك باڵیۆزێكی وڵاتەكەی لە كونسڵخانەی خۆی لە هەولێر دادەنێت. ئامادەیی وڵاتەكەیشی بۆ زیاتر بەهێزكردنی پەیوەندییەكان لەگەڵ هەرێمی كوردستان لە هەموو بوارەكاندا پیشاندا.

هەروەها نیگەرانیی خۆی بەرامبەر هەڕەشەی تیرۆرستانی داعش لەسەر هەرێمی كوردستان دەربڕی و سەرەخۆشیی لە خانەوادەی ئەو پێشمەرگە شەهیدانە كرد كە لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر شەهید بوونە و هاوكاریی هەموولایەكیشی بۆ لەناوبردنی ئەو مەترسییە دووپات كردەوە. ئاماژەی بەوەش دا كە سەرەڕای ئەو بارقورسییەی لەسەر هەرێمی كوردستانە، بەڵام خەڵك و حكوومەتی هەرێمی كوردستان پێشوازیان لە ژمارەیەكی زۆری ئاوارە و پەنابەران كردووە و شوێنی حەوانەوە و خزمەتگوزاری بۆ دابین كردوون كە ئەمەش جێگەی ڕێز و پێزانینە.

كونسڵی گشتیی سودانیش خۆشحاڵیی خۆی دەربڕی لە هەرێمی كوردستان دەست بەكار دەكات و دووپاتی كردەوە كە هەوڵی جددی دەدات نزیكبوونەوە لەنێوان هەردوو گەلی كوردستان و سودان دروست بكات و بەردەوام لە پەیوەندیدا دەبێت لەگەڵ بەرپرسانی حكوومەتی هەرێم بۆئەوەی باشتر ئەركەكانی جێبەجێ بكات.

لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی ئەو سەردانە و حكوومەتی سودانی كرد كە بە پلەی باڵیۆز كونسڵی گشتیی خۆی لە هەولێر دیاریكردووە و ئەمەش گرنگیدانی سودان بە هەرێمی كوردستان دەگەیەنێت و هیوای سەركەوتنی بۆ كونسڵی گشتیی سودان لە هەرێمی كوردستان و زیاتر بەهێزكردنی پەیوەندییە دووقۆڵییەكان خواست و ئامادەیی حكوومەتی هەرێمیشی بۆ هەر هاوكاری و ئاسانكارییەك پیشاندا.

هەروەها كورتەیەكی لەبارەی ڕەوشی هەرێمی كوردستان و شەڕی دژی تیرۆرستانی داعش و پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر لەگەڵ بەغدا و وڵاتانی دەوروبەر و وڵاتانی دیكەی جیهان پێشكەشكرد و خواستی هەرێمی بۆ زیاتر بەهێزكردنی پەیوەندییەكان لەگەڵ وڵاتان لە هەموو بوارەكاندا خستە ڕوو. سەبارەت بە كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغداش ئاماژەی بەو دا كە حكوومەتی هەرێم خوازیارە كێشەكانی لەگەڵ بەغدا بە ڕێگەی دیالۆگ و گفتوگۆ چارەسەر بكات، بەڵام تا ئێستا بەغدا پابەندی ئەو رێككەوتنە نەبووە كە لەنێوان هەردوولادا هەیە.

بەناوی خودای مەزن و دلۆڤان

تیرۆریستانی دڕندەی داعش جارێكی دی پەلاماری وەحشیانەیان بۆ سەر خوشك و برایانمان لە كۆبانێ دەست پێ كردووە و لە ئەنجامی ئەم پەلامارەدا ژمارەیەك لە خەڵكی كۆبانێ شەهید و بریندار بوونە. زۆر بە توندی ئیدانەی ئەو پەلامارە نامرۆڤانەیە دەكەین.

داوا لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەكەم كە چۆن پێشتر هاوكار و یارمەتیدەری كۆبانێ بوونە ئێستایش بەردەوام بن لە یارمەتیدانی خەڵكی كۆبانێ و بیپارێزن.

داوا لە هێزی هاوپەیمانان دەكەم بەردەوام بن لە هاوكاریكردنی خەڵكی كوردستان لە شەڕی دژی تیرۆریستان و گەلی كوردستان لە هەڕەشەكان بپارێزن. بە پێویستی دەزانم حكوومەتی هەرێمی كوردستان هەموو ڕێگایەك بۆ یارمەتیدانی خوشك و براكانمان لە كۆبانێ و ڕۆژئاوای كوردستان بگرێتەبەر.

سڵاو لە گیانی پاكی شەهیدە نەمرەكانمان

سەركەوتن بۆ كوردستان و شكست و لەناوچوونیش بۆ تیرۆریستان و دوژمنانی مرۆڤایەتی.



مسعود بارزانی

سەرۆكی هەرێمی كوردستان

25ـی 6ـی 2015

بە ئامادەبوونی "نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە وڵاتی ئێران، کۆنفڕانسی نوێنەرایەتییەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە دەرەوە لە شاری ژنێڤ لە وڵاتی سویسرا بەڕێوەچوو.

لە ماوەى رۆژانى 13 و 14 حوزه‌یرانی 2015، بە سەرپەرشتى و ئامادەبوونى بەڕێز "قوباد تاڵەبانى" جێگرى سەرۆک وەزیرانى هەرێمى کوردستان و ئامادەبوونى بەڕێز "فەلاح مستەفا" بەرپرسى پەیوەندییەکانى دەرەوەى حکومەتى هەرێم؛ کۆبوونەوەى فراوانى فەرمانگەى پەیوەندییەکانى دەرەوە و نوێنەرانى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە دەرەوە ئەنجام درا، بە مەبەستى دانانى میکانیزمى کار و هەماهەنگى و بەرنامەى کارى داهاتووى نوێنەرایەتیەکان و هەروەها باسکردنى رۆڵ و بایەخى پێگەى نوێنەرایەتیەکان لە دەرەوە بۆ خزمەتى بەرژەوەندیەکانى هەرێمى کوردستان.

سەرەتاى کۆبوونەوەکە بە ساتێک وەستان بۆ گیانى پاکى سەرجەم شەهیدانى بزووتنەوەى رزگاریخوازى کوردستان و قوربانیانى پێشمەرگەى کوردستان لە شەڕى دژى داعش دەستى پێ کرد. پاشان بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەتى هەرێمى کوردستان سوپاسى جێگرى سەرۆک وەزیرانى بۆ ئامادەبوونیان لە کۆبوونەوەکە کرد و وەک بایەخى حکومەتى هەرێمى کوردستان بۆ کاروبارەکانى نوێنەرایەتیەکانى حکومەت لە دەرەوە وەسفى کرد.

بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوە سوپاسى نوێنەرانى حکومەتى لە دەرەوە کرد بۆ ئەو کار و چالاکیانەى کە لە ماوەى رابردوو ئەنجامیان داوە، هاوکات سوپاسى کردن بۆ ئەو رۆڵەى کە گێڕاویانە لە بەرەوپێش بردنى پەیوەندیەکانى هەرێم لەگەڵ کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى. پاشان تیشکى خستەسەر گرنگى کۆبوونەوەکە و ئەو پرس و بابەتانەى کە لە کۆبوونەوەکەدا گفتوگۆ دەکرێن و بیروڕا دەربارەیان ئاڵوگۆر دەکرێت و گووتى ئەم کۆبوونەوەیە بە مەبەستى لە نزیکە ئاگاداربوون و داڕشتنى میکانیزمى گونجاوە بۆ بەڕێوەبردنى کاروبارى نوێنەڕایەتیەکان و هەروەها هەماهەنگى نێوان فەرمانگەى پەیوەندیەکانى دەرەوە و نوێنەرایەتیەکانى حکومەت لە دەرەوە.

"فەلاح مستەفا" بەناوى بەشداربووانى کۆبوونەوەکە زۆر سوپاسى نوێنەرایەتى حکومەتى هەرێمى کوردستانى لە نەمسا کرد بۆ میواندارى کردنى کۆبوونەوەکە و هەموو ئەو کاروبارانەى کە لەڕووى پڕۆتۆکۆڵى بۆ سەرخستنى کۆبوونەوەکە ئەنجامیان دا.

بەڕێز "قوباد تاڵەبانى" جێگرى سەرۆک وەزیران بە ناوى خۆى و بەناوى بەڕێز سەرۆکى حکومەتى هەرێمى کوردستان سوپاسى بەشدارى و ئامادەبوونى کرد. دواتر تیشکى خستە سەر رۆڵ و بایەخى پێگەى نوێنەرایەتیەکان لە دەرەوە و ئەوەى کە لێیان چاوەڕێ دەکرێت ئەنجامى بدەن. گووتیشى کە ئەمڕۆ ئێمە دەنگمان لە دەرەوە دەبیسترێ بوونمان لە کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى هەیە و رۆژانە لەگەڵ ووڵاتان پەیوەندیمان هەیە. هەربۆیە بایەخى نوێنەرایەتیەکان وەک دامەزراوەکانى ترى حکومەتە.

دواتر تیشک خرایەسەر دوایین پەرەسندنەکانى بوارى دارایی و سەربازى و مرۆیی. بەڕێز جێگرى سەرۆک وەزیران باسى لەو قەیرانانە و گەورەیی قەبارەى ئەو قەیرانانە کرد کە لەماوەى ساڵى 2014 رووبەڕووى هەرێمى کوردستان بووەوە کە تائیستاش بەردەوامیان هەیە، هاوکات پلانى حکومەتى بۆ دەربازبوون لەو قەیرانانە بۆ بەشداربووانى کۆبوونەوەکە خستەڕوو و باسى لە گرنگى رۆڵى نوێنەرایەتیەکان لە گەیاندنى پەیام و سیاسەتى حکومەتى هەرێم لە بوارە جیاجیاکاندا بە کۆمەڵگەى نێودەوڵەتى کرد.

پاشان رێکەوتنى نێوان هەولێر و بەغدا لە بوارى هەناردەکردنى نەوت و یاساى بودجەى ساڵى 2015 وەک تەوەرێکى دیکەى کۆبوونەوەکە زانیارى پێویستى لەبارەوەخرایەڕوو. هاوکات جەخت لەوە کرایەوە کە حکومەتى هەرێمى کوردستان بڕواى بە گفتوگۆ و لێک تێگەیشتنى هاوبەش هەیە بۆ چارەسەرى ئەو کێشەیە لەگەڵ بەغدا. جێگرى سەرۆک وەزیران ئەوەشى خستەڕوو کە هەرێمى کوردستان پابەندى رێکەوتنەکە و پاساى بودجەیە و دەبێ بەغداش پابەندبێت.

لەبارەى شەڕ دژى تیرۆرستانى داعش، جێگرى سەرۆک وەزیران بە ناوى حکومەتى هەرێم سوپاسى هەموو ئەو ووڵاتانەى کرد کە لەم شەڕەدا لەڕووى سەربازى هاوکارى هەرێمى کوردستان بوون لە پێدانى چەک و تەقەمەنى و مەشق و راهێنان بە هێزەکانى پێشمەرگە، سوپاسى قارەمانێتى و بەرگرى هێزەکانى پێشمەرگەى لەو شەڕەدا کرد و گووتى دەبێ هەوڵەکان چڕتر بکەیەنەوە بۆ بەدەنگەوە چوونى قوربانیەکان و چارەسەر کردنى پێشمەرگە بریندارەکان. هەروەها داواى کرد کە بەهۆى فراوانى و گرانى شەڕەکە حکومەتى هەرێم پێویستى بە پشتیوانى و هاوکارى زیاترى سەربازى کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى هەیە بۆ تەواو تێکشکاندنى تیرۆرستان.

لەبارەى پرسى مرۆیی و لێشاوى بەردەوامى پەناهەندە و ئاوارەکانى ناوخۆ بۆ هەرێمى کوردستان کە ژمارەیانر گەیشتووەتە 1.8 ملیۆن کەس، جەخت لەسەر چڕکردنەوەى هەوڵەکان بۆ دەستەبەرکردنى هاوکارى لێقەماوان کرایەوە. هاوکات تیشک خرایەسەر کاریگەرى ئەو ژمارە زۆرەى پەناهەندە و ئاوارەکان لەسەر هەرێم بەتایبەتى لەڕووى ژێرخانى ئابورى و پێشکەشکردنى خزمەتگوزاریەکان. هەربۆیە پشتیوانى بۆ پلانى ئاژانسى نەتەوە یەکگرتووەکان دەربڕدرا بۆ کۆکردنەوەى یارمەتى و هاوکارى مرۆیی بۆ پەناهەندە و ئاوارەکان، ئەوەش بۆ مەبەستى کەمکردنەوەى کێشە و گرفتەکانیان.

دواتر هەریەک لە بەڕێزان نوێنەرانى حکومەتى هەرێمى کوردستان راپۆرتى خۆیان دەربارەى کار وچالاکیەکانیان پێشکەش کرد. هاوکات باسیان لە کاریگەرى قەیرانى دارایی لە هەرێم لەسەر بەڕێوەچوونى کاروبارى نوێنەرایەتى کرد؛ هەروەها تیشکیان خستەسەر ئەو ئاستەنگانەى کە رووبەڕوویان دەبێتەوە لەکاتى کار کردنیاندا لەڕووى بوونى زانیارى پێویست و بەدەنگەوە هاتن و هەماهەنگى دامەزراوەکانى ترى حکومەتى هەرێم بۆ خواست و داواکاریەکانیان لە کات و پرسە جیاوازەکاندا. لەم رووەشەوە کۆبوونەوە بڕیارى دا کە هەوڵى تەواو بدرێت بۆ کەمکردنەوەى ئاستەنگەکان بۆ باشتر بەڕێوەچوونى کاروبارى نوێنەرایەتیەکان.

لە چەند دانیشتنێکدا کۆبوونەوەکە گفتوگۆى کرد دەربارەى تەوەرەکانى سیاسى و کار و هەماهەنگى و کارگێڕى و دارایی و پڕۆتۆکۆڵ و راگەیاندن و یاسایی پەیوەست بە کاروبارەکانى نوێنەرایەتیەکانى حکومەت لە دەرەوە هاوکات لەگەڵ گفتوگۆکردن و  دانانى پلانى کار و چالاکیەکانی نوێنەرایەتیەکان بۆ داهاتوو، کۆبوونەوەکە بە چەند بڕیار و راسپاردەکەیەک لە ئێوارەى رۆژى یەک شەممە رێکەوتى 14ی حوزه‌یران کۆتایی بەکارەکانى هێنا و هەموو لایەک جەختیان لە کارکردن و پابەندبوون بە خزمەت کردنى بەرژەوەندیەکانى هەرێمى کوردستان کردەوە.

جێگەى باسە لە ئێستادا حکومەتى هەرێمى کوردستان 14 نوێنەرایەتى لە دەرەوە هەیە لە هەر یەک لە وڵاتانى ئەڵمانیا، بەریتانیا، ئەمریکا، ئێران، فەڕەنسا، ئیتاڵیا، ئیسپانیا، نەمسا، رووسیا، پۆڵۆنیا، ئوستڕالیا، سوید، بەلجیکا، و سویسرا.

نیوەڕۆی ئەمڕۆ پێنجشەممە 4/6/2015 لە شاری دهۆك بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ ژمارەیەك لە فەرماندە و پلەداران و بەرپرسانی سەربازی پێشمەرگە و پێشمەرگە خۆبەخشەكان لە میحوەر و بەرەكانی جەنگ لە ناوچەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر لە سنووری هەردوو پارێزگای دهۆك و مووسڵ كۆبووەوە.

لە كۆبوونەوەكەدا فەرماندەكانی پێشمەرگە بە دوور و درێژی باسیان لە دۆخی ئێستای بەرەكانی جەنگ و ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر كرد و تیشكیان خستە سەر دوایین پێشهاتە سەربازییەكانی ئەو سنوورە و ڕایانگەیاند كە پێشمەرگە بە ورەیەكی بەرزەوە لە بەرگریدایە بۆ پاراستنی سنوورەكانی ئەو ناوچەیە و بەردەوام پاشەكشێ بە تیرۆرستانی داعش دەكات و گورزی گەورەیان لێدەدات.

هەروەها باسیان لە هاوكاری و هەماهەنگیی هێزەكانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دژی داعش لەگەڵ پێشمەرگە كرد كە بە بۆردومانی ئاسمانی لە ڕێگەی فڕۆكە جەنگییەكانەوە بەردەوام ئەو پێگە و بنكانەی داعش بە ئامانج دەگرن كە هەڕەشە لەسەر پێشمەرگە و ناوچەكە دروست دەكەن. لە پێناو باشكردنی بارودۆخی بەرەكانی جەنگیش، چەند داواكارییەكیان بەرەوڕووی بەڕێز سەرۆك وەزیران كردەوە.

لای خۆیەوە بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان وێڕای دەستخۆشی بۆ پێشمەرگەی كوردستان و پێشمەرگە خۆبەخشەكان كە بەردەوام هێرشەكانی تیرۆر تێكدەشكێنن، هەروەها سەرەخۆشی بۆ خانەوادەی ئەو پێشمەرگە قارەمانانە دووپات كردەوە كە لە شەڕی بەرگریكرن لە كوردستان لە دژی تیرۆریستان گیانیان بەخشیوە و شەهید بوون، ڕێز و پێزانینی خۆی و حكوومەتی هەرێمی كوردستانی بۆ خانەوادەی شەهیدان دەربڕی.

لە بەشێكی دیكەی دیدارەكەدا بەڕێز سەرۆك وەزیران باسێكی تێروتەسەلی لەسەر گرنگیی ڕۆڵی پێشمەرگە قارەمانەكانی كوردستان لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر و پاراستنی بێ جیاوازی ناوچە جیاجیاكانی كوردستان كە ڕووبەڕووی شەڕی تیرۆر بوونەتەوە، پێشكەشكرد و ڕوونی كردەوە كە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بە چاوی ڕێزەوە لە ڕۆڵی قارەمانانەی پێشمەرگە بۆ پاراستنی ناوچەكە و پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكان دەڕوانێت. هەروەها دووپاتی كردەوە كە حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە هەوڵی بەردەوامدایە بۆئەوەی لە ڕێگەی حكوومەتی عێراق و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و هاوپەیمانی نێودەوڵەتییەوە تەواوی پێداویستییەكانی پێشمەرگە دابین بكات بۆئەوەی بتوانێت باشتر ڕووبەڕووی تیرۆریستان ببێتەوە و تێكیان بشكێنێت.

بەڕێز سەرۆك وەزیران دووبارە پرسە و سەرەخۆشی لە خانەوادەی پێشمەرگە شەهیدەكان كرد و دەستخۆشی لە چاونەترسی و نەبەردییەكانی پێشمەرگە قارەمانەكان كرد.

نێچیرڤان بارزانی: هەرێمی كوردستان لە هەموو بوارەكاندا پەیوەندییەكانی لەگەڵ ڕووسیا پەرە پێدەدات.

دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ یەكشەممە 17/5/2015 بە ئامادەبوونی بەڕێزان مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیران و قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و میخائیل باگدانۆڤ نێردەی تایبەتی سەرۆكی ڕووسیای فیدراڵ بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جێگری وەزیری دەرەوە و ئەلیكساندەر دیۆكۆف سەرۆكی كۆمپانیا كازپرۆم و یووری سێنتۆرین جێگری وەزیری وزەی ڕووسیا فیدراڵ و ژمارەیەك لە وەزیر و پەرلەمانتار و بەرپرسانی هەرێم، لە هۆڵی شەهید سەعد عەبدوڵڵا لە هەولێر، ڕێوڕەسمی نمایشی كتێبی چاپكراو (نیشتمانی داستان: كەلتوری كوردی لە چاوی توێژەرانی ڕووسی) بەڕێوە چوو كە لە لەلایەن ژمارەیەك لە زانا و ئەكادیمییەكانی پەیمانگای دەستنووسەكانی ڕۆژهەڵاتناسی و پەیمانگای توێژینەوەی ڕۆژهەڵاتناسییەوە ئامادە كراوە و كۆمپانیا گاز پرۆمی نەفتی ڕووسیش بە چاپی گەیاندووە.

سەرەتای ڕێوڕەسمەكە میخائیل باگدانۆف وتەیەكی پێشكەش كرد و تیایدا باسی مانەوەی مستەفا بارزانیی نەمر و هاوەڵانی لە ڕووسیا كرد و پەیوەندییە دێرینەكانی نێوان هەردوو گەلی كورد و ڕووسیا و زیاتر بەهێزكردنیان لە هەموو بوارەكاندا كرد و دەستخۆشیشی لە ئاماەكارانی ئەو كتێبە كرد.

دواتر سەرۆكی كۆمپانیا گاز پرۆم لە وتەیەكدا باسی لە كار و چالاكییەكانی كۆمپانیاكەیان لە دەڤەرە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان كرد و ئاماژەی بەوە كرد كە گرنگیی پەیوەندیی ئابووری لە گرنگیی پەیوەندییەكانی بوارەكانی دیكە كەمتر نییە و باسی لەوەش كرد كە مێژووی گەلی كورد زۆر سەرنجی گەلی ڕووسیای ڕاكێشاوە. هەروەها ئەوەشی ئاشكرا كرد كە بەر لە دوو ساڵ و لە كاتی سەردانی بەڕێز مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بۆ ڕووسیا و بینینی ئەو هەموو بەڵگە و دیكۆمێنتانە، ئەوان بڕیاری نووسینی ئەو كتێبەیان داوە و پڕۆژەی داهاتووشیان دروستكردنی ئینسكلۆپیدیای مێژووی كورد و ڕووسیا و فیلمێكی دیكۆمێنتاری دەبێت.

لە ڕێوڕەسمەكەدا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان گوتارێكی پێشكەش كرد و تیایدا وێڕای بەخێرهێنانی بەڕێز میخائیل بۆگدانۆڤ، نێردەی تایبەتی سەرۆکى ڕووسیای فیدراڵ بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جێگری وەزیری دەرەوە، بەڕێز ئەلیکساندەر دیۆکۆف سەرۆکی کۆمپانیای گازپرۆم له‌گه‌ڵ شاندی یاوەری و بەڕێز یوورى سێنتۆرین جێگری وەزیری وزەی ڕووسیای فیدراڵ، وتەیەكی ڕووسی بیرهێنایەوە كە دەڵێت: (چۆن پەڕەکان تاووس جوان دەکەن، بە هەمان شێوە کەلتوور و ڕۆشنبیری، مرۆڤ جوان دەکات) و هەروەها خۆشحاڵیی خۆی بۆ بەشداریكردن لە ڕێوەڕەسمی نمایشی کتێبەكە دەربڕی.

ئاماژەی بەوەش دا كە ئەم دەرفەتە نیشانەی ئەوەیە ڕووسیا و هەرێمی كوردستان مەبەستیانە لە پەیوەندیی دوولایەنەبەردەوام بن و ئاڵوگۆڕی فەرهەنگیی نێوانیان بەهێزتر بکەنو جەختی لەسەر ئەوە كردەوە كەفەرهەنگزمانی گەلانە، هەڵگری بانگهێشتکردنە بۆ یەکگرتنەوە و گفتوگۆ و ئاشنابوون، گوزارشتە لە ڕەسەنایەتیی مرۆڤایەتی، لە بونیادنانی پردی زانیاری و دامەزراندن و پەرەپێدانى قەڵای زانست.

بەهاىئەم کتێبەشی بۆ کۆکردنەوەی سەرجەم ئەو وێنە و دۆکۆمێنتە مێژووییانە گەڕاندەوە کە لە لایەن ڕۆژهەڵاتناسانی ڕووسیاوه‌سەبارەت بە کورد یادداشت کراون و لە پەیمانگا و مۆزەخانەکانی ڕووسیا پارێزراون و گوتی : "ئەم بەرهەمە مێژوو وفەرهەنگی كوردی دەوڵەمەندتر دەکات".

بەڕێز سەرۆك وەزیران هەروەها سوپاسی هەموو ئەو لایەنانەی كرد کە بە بەرهەمهێنانی ئەم کتێبەوە ماندوو بوونە وبە تایبەتیسوپاسی په‌یمانگاى ده‌ستنووسه‌كانى ڕۆژهه‌ڵاتناسى و په‌یمانگاى توێژینه‌وه‌ى ڕۆژهه‌ڵاتناسى كرد بۆ ئاماده‌كردنى كتێبه‌كه‌و سوپاسی كۆمپانیای گازپرۆم نەفتیشی كرد بۆ ئەم دەستپیشخەرییە و هاوکارییان لە بەچاپگەیاندنی ئەم کتێبە.

بەڕێز نێچیرڤان بارزانی لە بەردەوامی وتەكەیدا گوتی : "ئەگەر بەشێوەیەکی گشتی، ئەورووپا جێگای ڕۆژهەڵاتناسی بێت، ئەوا بە دڵنیاییەوە جێگای لێكۆڵینەوەی كوردناسی، ڕووسیا بووە.دەوڵەتی ڕووسیا بەهۆی نزیکبوونی لە ڕووی جوگرافییەوەلە كوردستان، توانیویەتی هەر لە زووەوە پەیوەندیەكی بەهێز لەگەڵ گەلی كوردستان دروست بکات. ئێمە دەزانین كه‌ڕۆژهەڵاتناسی لە ڕووسیا مێژوویەکی دێرینی هەیە وژمارەیەکی بەرچاو لەو ڕۆژهەڵاتناسانەی لە بەشی لێكۆڵینەوەی كوردیدا و لە ئەورووپا کاریان کردووە، ئەوانە خەڵکی وڵاتی ڕووسیان و دەرچووی ئەکادیمیاکانی ئەو وڵاتەن".

بەڕێز سەرۆك وەزیران ئاماژەی بە ناوی دیپلۆماتکار فلادیمیر مینۆرسکی كرد کە ڕۆشنبیرانى كورد باش دەیناسن و سەرەتای سەدەی ڕابردوو لە سەر جوگرافیا و مێژووی کورد کاری بەنرخی کردووە.هەروەها ئاماژەی بە ناوی میخائیل لازارێفیش كرد کە سەبارەت بە دۆزی کورد لە کۆتاییی سەدەی نۆزدەهەمەوە، تا کۆتاییی جەنگی جیهانی دووەم، کارنامەی زانستی نووسیوە.

ئەوەشی بە جێگای شانازی بۆ گەلی كورد لە قەڵەم دا كە ڕۆژهەڵاتناسێکی وەکو مینۆرسکی، سەد ویەك ساڵ پێش ئێستا لە ساڵی ١٩١٤ئاماژە بە بینینی عادیلە خانم بکات لەھەڵەبجەو ستایشی سەخاوەت ‌و میوانداریی ئەوژنە کوردە بکات كە ئەمڕۆ هەڵەبجە لە سایەی کۆڵنەدانی خەڵکی بەشەرەفی شاره‌كه ‌و هەوڵی جددی حکوومەتی هەرێمى كوردستان، پارێزگایەکی گرنگی هەرێمی کوردستانە. هەروەك ئەوەشی بە جێگای شانازی بۆ گەلی كورد لە قەڵەمدا كە مینۆرسکی باس لەوە بکات‌ئافرەتی كورد شان بە شانی پیاو لەهەموو سەردەمەکاندا و لە هەموو کاروبارێکدا هاوبەشی پیاوی کردووە.

لە بەشێكی دیكەی وتارەكەیدا بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان باسی لە کاریگەریی شیعر و ئەدەبی کلاسیکی ڕووسی لەسەر ڕۆشنبیران و شاعیران ونووسەرانی کورد كرد و ئاماژەی بەوە كرد كە زۆرێكلە کارنامە ڕووسیەکان وەرگێڕدراونەتە سەر زمانی کوردی و هەروەها شاعیری گەورەی کورد مامۆستا عبدالله گۆران لە زۆرێك لە شیعرەکانیدا بە سەرسامییەوە ئاماژە بە ڕووسیا و شۆڕشی گەورەی ڕووسیای كردووە و دەستکەوتەکانی ئەو شۆڕشەی بەرز نرخاندووە. ئەمەسەرەڕای هەبوونی ژمارەیەکی بەرچاو لە كورد لە كۆماره‌كانى یەکێتیی سۆڤیەتى جاران، کە مێژووەکەی بۆ چەندین سەدە دەگەڕیتەوە و فەرهەنگی باو باپیرانی خۆیان پاراستووە.

داواشی لە مامۆستایانی زانکۆ، بەشی مێژوو و ئەدەب و هەروەها کەسانی ئەکادیمیی کورد كرد بە جددی هەوڵ بدەن بۆ ئەنجامدانی لێکۆڵینەوەی زانستی لەسەر ئەو دەستنووسانەی کە موڵکی کوردستانن و سەروەتێکی نەتەوەیین و لە مۆزەخانە گرینگەکانی ڕووسیا پارێزراون.  بە پێویستیشی زانی نەوەی نوێ بەو میراتە نەتەوەییەی گەلی كورد ئاشنا ببن و بە شێوەیەکی ئەرێنی سوود لە میراتە کەلتوورییەکان وەربگیردرێت و بەکار بهێنرێنبۆ پێشکەوتنی کوردستان. هەروەك پاراستنی بەهاکانی گەلی كوردی بە بنەمایەك بۆ پێکەوەژیانی ئاشتیانە زانی، بۆ ئاڵوگۆڕکردنی فەرهەنگ و ئابووریەکی ئازاد.

بەڕێزیان هەروەها باسی لە پاراستنی كلتوور و پێكەوەژیانی ئاشتیانە و بەها مرۆییەكان لە هەرێمی كوردستان كرد و گوتی: "لەپێناو پاراستنی کەلتوور و پێکەوەژیانی ئاشتیانە و بەها مرۆییەکانی دیكه‌،دەمانەوێ سەقامگیریی هەرێمەکەمان بپارێزین. دیارە ئەمەش بەبێ قارەمانیه‌تی و ئازایەتیی پێشمەرگەکانمان ناکرێ کە ئەمڕۆ بێ وچان بەرگریلە خاك و گەلی كوردستان دەکەن. لێرەوە دەستخۆشی لە یەکەیەکەیان دەکەین وسڵاوی گەرمیان ئاراستە دەکەین، دڵنیاشیان دەکەینه‌وە کەوا بەردوام دەبین لە پاڵپشتیکردنیان بۆ سەرکەوتن. جیهانی ئازاد بەردەوام دەبێت لە هاوکاریکردنمان لە جەنگی دژ بە تێرۆریستان و تاریكپەرستان".

لە كۆتایی وتارەكەیدا بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان باسی لەوە كرد كە پەیوەندییه‌مێژوویەکانینێوان ڕووسیا و هەرێمی كوردستان بە گرنگ دەزانن و دەیانپارێزن. هەروەها لەڕووی سیاسی و ئابووری و کەلتووریشەوە بەهێزتریان دەکەن لەپێناو بەرژەوەندیی هەردوو میللەتی ڕووسیا و کوردستان.هیواشی خواست کەلتوور وەک چەکێکی نەرم بەکاربهێنرێت لەپێناو ئاشتی و بونیادنانی کۆمه‌ڵگای شارستانی، کە لەسەر بنەمای لێکگەیشتن و دەستەبەرکردنی ژیانێکی پڕ شکۆمەندی و دادپەروەری  بۆ سەرجەم کۆمەڵگاکانی ئەم جیهانە، پێك بێت.

ئەمەش دەقی وتەی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی یە:

جەنابی سەرۆك ئامادەبووانی بەڕێز

ڕۆژتان باش...

بەخێرهاتنێکی گەرمیبەڕێز میخائیل بۆگدانۆڤ، نێردەی تایبەتی سەرۆکى ڕووسیای فیدراڵ بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جێگری وەزیری دەرەوە، بەڕێز ئەلیکساندەر دیۆکۆف سەرۆکی کۆمپانیای گازپرۆم له‌گه‌ڵ شاندی یاوەری و بەڕێز یوورى سێنتۆرین جێگری وەزیری وزەی ڕووسیای فیدراڵ ده‌كه‌ین بەخێربێن. 

بەڕێزان...

وتەیەکی ڕووسی هەیە دەڵێ: چۆن پەڕەکان تاووس جوان دەکەن، بەهەمان شێوە کەلتوور وڕۆشنبیری، مرۆڤ جوان دەکات. خۆشحاڵین كه ‌ئەمڕۆ لەگەڵ ئێوەی بەڕێز بەشدار دەبین لە ڕێوەڕەسمی نمایشی کتێبی "نیشتمانی داستان، کەلتووری کوردی لە چاوى توێژەرانی ڕووسى‌".

ئەم دەرفەتە نیشانەی ئەوەیە، کەوا ڕووسیا و هەرێمی كوردستان مەبەستیانە لە پەیوەندیی دوولایەنەبەردەوام بن و ئاڵوگۆڕی فەرهەنگیی نێوانیان بەهێزتر بکەن. فەرهەنگزمانی گەلانە، هەڵگری بانگهێشتکردنە بۆ یەکگرتنەوە و گفتوگۆ و ئاشنابوون. فەرهەنگ گوزارشتە لە ڕەسەنایەتیی مرۆڤایەتی، لە بونیادنانی پردی زانیاری و دامەزراندن و پەرەپێدانى قەڵای زانست.

دیارە بەهاىئەم کتێبەش دەگەڕێتەوە بۆ کۆکردنەوەی سەرجەم ئەو وێنە و دۆکۆمێنتە مێژووییانەی کە لە لایەن ڕۆژهەڵاتناسانی ڕووسیاوه‌سەبارەت بە کورد یادداشت کراون و لە پەیمانگا و مۆزەخانەکانی ڕووسیا بە شێوەیەكی باش پارێزراون، ئەم بەرهەمە مێژوو وفەرهەنگی كوردی دەوڵەمەندتر دەکات.

بۆیە لێرەوە بە ناوی گەلی كوردستانەوە سوپاسی ئەو هەموو لایەنانە دەکەین، کەوا بۆ بەرهەمهێنانی ئەم کتێبە ماندوو بوون و سوپاسی خۆمان ئاراستەی په‌یمانگاى ده‌ستنووسه‌كانى ڕۆژهه‌ڵاتناسى و په‌یمانگاى توێژینه‌وه‌ى ڕۆژهه‌ڵاتناسى ده‌كه‌ین بۆ ئاماده‌كردنى كتێبه‌كه‌، هه‌روه‌ها سوپاسى تایبەتی کۆمپانیای گازپرۆم نەفت دەکەین بۆ ئەم دەستپیشخەرییە و هاوکارییان لە بەچاپگەیاندنی ئەم کتێبە.

ئامادەبووانی بەڕێز...

ئەگەر بەشێوەیەکی گشتی، ئەورووپا جێگای ڕۆژهەڵاتناسی بێت، ئەوا بە دڵنیاییەوە جێگای لێكۆڵینەوەی كوردناسی، ڕووسیا بووە.دەوڵەتی ڕووسیا بەهۆی نزیکبوونی لە ڕووی جوگرافیەوەلە كوردستان، توانیویەتی هەر لە زووەوە پەیوەندیەكی بەهێز لەگەڵ گەلی كوردستان دروست بکات. ئێمە دەزانین كه‌ڕۆژهەڵاتناسی لە ڕووسیا مێژوویەکی دێرینی هەیە وژمارەیەکی بەرچاو لەو ڕۆژهەڵاتناسانەی لە بەشی لێكۆڵینەوەی كوردیدا و لە ئەورووپا کاریان کردووە، ئەوانە خەڵکی وڵاتی ڕووسیان و دەرچووی ئەکادیمیاکانی ئەو وڵاتەن.

دیپلۆماتکاریكی دیكه‌ی وەک فلادیمیر مینۆرسکی، کە ڕۆشنبیرانى كورد باش دەیناسن، سەرەتای سەدەی ڕابووردوو لە سەر جوگرافیا و مێژووی کورد کاری زۆر بەنرخی کردووە.یان میخائیل لازارێف، کە سەبارەت بە دۆزی کورد لە کۆتاییی سەدەی نۆزدەهەمەوە، تا کۆتاییی جەنگی جیهانی دووەم، کارنامەی زانستی نووسیوە.

جێگای شانازیە بۆ ئێمەی كورد كە ڕۆژهەڵاتناسێکی وەکو مینۆرسکی، سەد ویەك ساڵ پێش ئێستا لە ساڵی ١٩١٤ئاماژە بە بینینی عادیلەخانم بکات لەھەڵەبجەو ستایشی سەخاوەت ‌و میوانداریی ئەوژنە کوردە بکات.

ئێوە دەزانن کەوا ئەمڕۆ هەڵەبجە لە سایەی کۆڵنەدانی خەڵکی بەشەرەفی شاره‌كه‌و هەوڵی جددی حکوومەتی هەرێمى كوردستان، پارێزگایەکی گرنگی هەرێمی کوردستانە. جێگای شانازیە مینۆرسکی باس لەوە بکات، كه‌ئافرەتی كورد شان بە شانی پیاو لەهەموو سەردەمەکاندا و لە هەموو کاروبارێکدا هاوبەشی پیاوی کردووە.

کاریگەریی شیعر و ئەدەبی کلاسیکی ڕووسی لەسەر ڕۆشنبیران و شاعیران ونووسەرانی کورد کەم نەبووە. زۆرێكلە کارنامە ڕووسیەکان وەرگێڕدراونەتە سەر زمانی کوردی. شاعیری گەورەی کورد مامۆستا عبدالله گۆران لە زۆرێك لە شیعرەکانیدا بە سەرسامیەوە ئاماژە بە ڕووسیا و شۆڕشی گەورەی ڕووسیا ده‌كات و دەستکەوتەکانی ئەو شۆڕشەی بەرز دەنرخێنێت. سەرەڕای هەبوونی ژمارەیەکی بەرچاو لە كورد لە كۆماره‌كانى یەکێتیی سۆڤیەتى جاران، کە مێژووەکەی بۆ چەندین سەدە دەگەڕیتەوە، ئەوان لەوێ فەرهەنگی باو باپیرانی خۆیان پاراستووە.

بە پێویستی دەزانین لێرەدا داوا لە مامۆستایانی زانکۆ، بەشی مێژوو و ئەدەب و هەروەها کەسانی ئەکادیمیی کورد بکەین، کە بە جددی هەوڵ بدەن بۆ ئەنجامدانی لێکۆڵینەوەی زانستی لەسەر ئەو دەستنووسانەی کە موڵکی کوردستانن و سەروەتێکی نەتەوەیین و لە مۆزەخانە گرینگەکانی ڕووسیادا پارێزراون.

پێویستە نەوەی نوێمان بەو میراتە نەتەوەییانەمان ئاشنا بن و ئێمەش بە شێوەیەکی ئەرێنی سوود لە میراتە کەلتوورییەکانمان وەربگرین و بەکاریان بهێنینبۆ پێشکەوتنی کوردستان. پاراستنی بەهاکانمان بە بنەمایەك دەزانین بۆ پێکەوەژیانی ئاشتیانە، بۆ ئاڵوگۆڕکردنی فەرهەنگ و ئابووریەکی ئازاد.

لەپێناو پاراستنی کەلتوور و پێکەوەژیانی ئاشتیانە و بەها مرۆییەکانی دیكه‌،دەمانەوێ سەقامگیریی هەرێمەکەمان بپارێزین. دیارە ئەمەش بەبێ قارەمانیه‌تی و ئازایەتیی پێشمەرگەکانمان ناکرێ کە ئەمڕۆ بێ وچان بەرگریلە خاك و گەلی كوردستان دەکەن.

لێرەوە دەستخۆشی لە یەکەیەکەیان دەکەین وسڵاوی گەرمیان ئاراستە دەکەین، دڵنیاشیان دەکەینه‌وە کەوا بەردوام دەبین لە پاڵپشتیکردنیان بۆ سەرکەوتن. جیهانی ئازاد بەردەوام دەبێت لە هاوکاریکردنمان لە جەنگی دژ بە تێرۆریستان و تاریكپەرستان.

پەیوەندییه‌مێژوویەکانینێوان ڕووسیا و هەرێمی كوردستان بە گرنگ دەزانین و دەیانپارێزین و لەڕووی سیاسی و ئابووری و کەلتوریەوە بەهێزتریان دەکەین لەپێناو بەرژەوەندیی هەردوو گەلی ڕووسیا و کوردستان.

لەکۆتاییدا دووبارە سوپاسی ڕێکخەرانی ئەم بەرنامەیە دەکەم و هیوادارم کەلتوور وەک چەکێکی نەرم بەکاربهێنرێت لەپێناو ئاشتی و بونیادنانی کۆمه‌ڵگای شارستانی، کە لەسەر بنەمای لێکگەیشتن و دەستەبەرکردنی ژیانێکی پڕ شکۆمەندی و دادپەروەری  بۆ سەرجەم کۆمەڵگاکانی ئەم جیهانە، پێك بێت.

زۆر سوپاس و دووبارە بەخێربێن

ڕۆژی چوارشەممە 6-5-2015، لە ناوەندی لێکۆڵینەوەی ئەتڵەنتیك لە واشینگتۆن پانێڵێك بۆ بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان ڕێكخرا و سەرۆك بارزانی لە پانێڵەكەدا وتارێكی پێشكەش كرد و تێیدا باسی لەوە كرد كە لە وتارێكدا كە هاتنی ئێمە بۆ واشنتن بۆ گەیاندنی سوپاسی گەلی كوردستانە بە بەرپرسان و گەلانی ئەمریكا لە بەرامبەر پشتیوانیكردنی كورد لە شەڕی دژی داعش، پشتیوانی ئەمریکا و هاوپەیمانان رۆڵێکی گەورەی هەیە لە شەڕەكەدا. لەبارەی داعشیش ئاماژەی بەوەدا كە داعش درێژکراوی رێکخراوی قاعیدەیە، رەوتێکی تەکفیری و شۆڤینین و دژی ئازادی و هەموو بنەماکانی دیموکراسین لە جیهاندا، داعش لە هەر شوێنێک بێت ئازادی و دیموکراسی نییە.

سەرۆك بارزانی لە درێژەی قسەكانیدا گوتی:" پلانی داعش گرتنی موسڵ و دواتر کوردستان بوو، بەڵام پێشمەرگە بووە کۆسپ و شکستی بە پلانەکەی هێنا، ئێستا هەست بە شانازی دەکەین كە لەسەر دەستی پێشمەرگە هەیبەتی داعش شکێندرا و کوردستان بووە پەناگەی لێقەوماوان". جەختیشكردەوە كە داعش بە چەکی سوپای سووریا و عێراق هێرشیکردە سەر كوردستان، بەڵام نەك تەنها لە هەرێمی کوردستان، بەڵکو لە کۆبانێش پێشمەرگە داعشی تێکشکاند.

لەبارەی راگەیاندنی سەربەخۆییش سەرۆكی هەرێمی كوردستان گوتی:" یەكپارچەیی خاكی عێراق بەزۆر ناپارێزرێ، هیچ شتێک رێگری لە کورد ناکات چارەنووسی خۆی دیاری بکات، هەرچەندە ناتوانم کاتەکەی دیاری بکەم، بەڵام کوردستانی سەربەخۆ بەڕێوەیە".

هەر لە پانێڵەكەدا بارزانی ژمارەی شەهیدانی شەڕی داعشی راگەیاندو گوتی "تاوەكو ئێستا هەزار و 200 پێشمەرگە شەهیدبوونە و ئێمە بەرگریمان لە بەها مرۆییەکانی جیهان کردووە، بەڵام پێویستیمان بە کۆمەکی سەربازی زیاتر هەیە بۆ تێکشکاندنی چەكدارانی تووندڕەو، ئێستا لە گفتوگۆی بەردەوامداین لەگەڵ هاوپەیمانان بۆ لەناوبردنی داعش.

سەبارەت بە رەوشی ئاوارەكانیش لە هەرێمی كوردستان، سەرۆك بارزانی ئاماژەی بۆ ئەوە كرد كە کوردستان بووەتە پەناگەیەکی ئارام بۆ ئاوارەکان و زیاتر لە ملیۆنێك و 500 هەزار ئاوارە ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كردووە، كە نزیكەی 250 هەزاریان خەڵكی رۆژئاوای كوردستان و سووریان.

سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە پانێڵەكەدا هێمای بۆ رێككەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا كرد و گوتی:" سەرەڕای هەندێ گرفت، بەڵام کوردستان پابەندی رێککەوتنەکەیەتی لەگەڵ بەغدا، پێویستە لایەنە سیاسییەکانی عێراقیش ئامادەباشیان تێیدابێت بۆ هەموو جۆرە دەستپێشخەریبەک، یەکێتی خاکی عێراقیش پەیوەستە بە پابەندبوون بە بنەماکانی دیموکراسییەوە.

هەر لەم پانێڵەدا سەرۆك بارزانی وەڵامی پرسیاری ژمارەیەك لە ئامادەبووانی دایەوە.

بۆ بینینی دەقی پانێڵەكە ئێرە دابگرە

خوشك وبرایانی هێژا

جەنابی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، رایسپاردم لەو یادكردنەوە ماتەمینیەدا بۆ شەهیدی میحراب ئایەتولڵا محەمەد باقر حەكیم نوێنەرایەتی بەڕێزیان بكەم وجگە لەگواستنەوەی هاوخەمی بەڕێزیان بۆ خانەوادەی حەكیم، ئەم وتارەش بەناوی جەنابیانەوە پێشكەش بەئێوەی بەڕێز دەكەم .

بەناوی خوای گەورە ومیهرەبان

لەدوای رووخانی دەسەڵاتی سەركوتكار لەساڵی 2003 دا، عیراق هەمیشە بابەتێكە بۆ لەناوبردن وتێكشكاندن وگەلەكەشمان ئامانجێكە بۆ شەهیدبوون وهەردەم ئامانجی تیرۆر وتەكفیریەكان بووە بەجیاوازی دروشمی ئەو هێزانەی لەگۆڕانكاری بارودۆخی عیراق بەرەو دیموكراسیەت زەرەرمەند بوون.

بەچاوپۆشی لەوە هەڵانەش كە لەڕێڕەوی گواستنەوەی بارودۆخی دەسەڵات وئەو ئاڵۆزیانەی هاتنە ئاراوە بەهۆی شێوازە نا حەكیمەكانی پەیڕەوكردنی سیاسەت ودەسەڵات، بەڵام ناشكرێ ئەوەی روویدا لەگەڵ پێشینە مێژووییەكانی نەبەسترێتەوە كە خۆی لەسیاسەتی پێشیلكردن وستەمكاری گشتگیردا دەبینێتەوە كە دیكتاتۆریەت پەیڕەوی دەكرد هەروەها بەتاڵكردنی ژیانی سیاسی لەو هێزە زیندوانەی كەتیایدا بوون وسەپاندنی دەسەڵاتی تاكە حزب وپەیڕەوكردنی نەگریسترین شێوازی سەركوتكاری "تەنانەت ئەگەر شەكلیش بووبێت" وسەپاندنی سیاسەتی تاكەكەسی هەژموونكار وهەبوونی پاكتاوكردنی جەستەیی وكوشتن وبەسەربازیكردنی كۆمەڵگە ودەوڵەت وبەردەوامبوونی سیاسەتی بەعەرەبكردن وبەبەعسیكردن وگۆڕینی دیموگرافیا وشێواندنی بەها ونەریتە باڵاكان.

بەڵام ئەم وەسفەش بەبێ باسكردنی ئەو سیاسەتانەی حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی دوای گۆرانكاری بارودۆخی عیراق هاتنە سەر حوكم راست دەرناچێت كە دەستبەرداری ئەو ئامانج وبەرنامانە بوون كە ببونە بنەمایەك بۆ گۆڕانكاری بەڵكو دووبارەكردنەوەی وێنەی شێواوی هەموو ئەو مەینەتیانەی عیراق لەسیستەمی تاك حوكمیدا بینی بەهەبوونی دەسەڵاتێكی سەركوتكار ودەستێوەردان لەكاروباری دەوڵەت ودزینی ماڵی گشتی وئیهانەكردنی ویستی گەل وهێزەكانی و ثةكخستنى دامودەزگا دیموكراسیەكانی، وئەو ئەنجامانەش ئێمەی گەیاندە بارودۆخی ئەمڕۆ:

سێیەكی وڵات بە دانیشتوان وداهاتیەوە لەبەردەستی چەند گرووپێكی تەكفیریدان بۆی نەبوو دەست لەكەڕامەتی ئێمە وەربدات ئەگەر سیاسەتێكی سەركێشیكار گەندەڵی بێ بەهای نیشتیمانی نەبوایە، بەهەبوونی گەنجینەیەكی بەتاڵ كە كورتهێنانەكەی گەورەترین گرفت بوو بۆ ئەم وڵاتە كە دزیەكی ئاشكرا ی ماڵی گشتی دەستوەردانی ئاشكرای ئەم ماڵە گشتیەی تیادا بەدی دەكرا.

خوشك وبرایان..

لاواندنەوە وماتەمگێڕان بۆ سەركردەیەكی پایەبەرزی نیشتیمانی، بەبێ باسكردنی بارودۆخی وێرانی ئەمڕۆی وڵات بەهەموو بەشەكانیەوە وبەبێ تیشك خستنەسەر كارەساتی گەلە ستەمدیدەكەمان وبەبێ كاركردن بۆ دۆزینەوەی چارەسەری بەپشت بەستن بە ویستی نیشتیمانی وشكاندنی كەلەپچەی بێ دەنگی وگێڕانەوەی ئیعتیبار بۆ بەها نیشتیمانی ومرۆیی وئایینیەكان كە ژمارەیەكی زۆری رۆڵەی بێتاوانی ئەم عیراقە بۆی شەهید دەبن، راست نیە وتەواو نیە.

ئایا شەهید محەمەد باقر حەكیم وخوالێخۆشبوو عەبدولعەزیز حەكیم وهەر كەسێك كە بووە قوربانی تیرۆری بێ باوەڕی كافر، لەو بارودۆخەی ئێستا بێ دەنگ دەبوون ئەگەر لەژیاندا بوانە؟ ئایا شەهید دەتوانێ بەحەساوەیی لەدوایین مەنزڵگای خۆیدا بخەوێت لەوكاتەی گەلەكەی لەگەورتەرین كارەساتدایە؟

ساتی شەهیدبوونی ئایەتولڵا محەمەد باقر حەكیم لەو كاتەی كە میحرابی جێدەهێشت لەشوێنێكی نزیك لە مەرقەدی ئیمام عەلی كوڕی ئەبی تاڵب، ڕێڕەوی ڕووداوەكان بەرەو ئاراستەیەكی دیكە گۆڕدرا لەبەرەنگاربوونەوەی تیرۆری تەكفیری، چونكە جورئەت بەخۆدان بۆ نزیكبوونەوە لەو شوێنە پیرۆزە پڕ لەئیمانە وهێمای مرۆڤایەتی كە هەمیشە لایەنگیری دادپەروەری بووە، هێمایەكی زیندووی نەگریسە بۆ ئاشكراكردنی ناسنامەی بكوژ، ناسنامەیەكی حاشاكەرە لەئاین وئیسلام كە ئەوانیش لێی بێبەرین.

ئەو ساتەی ئەو كارەساتەی شەهیدبوونی شەهیدی میحرابی تۆماركرد، ساتی لەدەستدانی یەكێك بوو لە رۆڵەكانی عیراقی خوێناوی دیلی تیرۆر وشكستی سیاسی وخۆدزینەوە لە بەڵێنی ملكەچبوون بۆ ئیرادەی عیراقیان ولادانی زوڵم وزۆرداری لەسەریان.

بێگومان كەس تا كۆتایی ناژیت ونەمری تەنها سیفەتێكی بەرزی مرۆییە خۆی لە كەسانێكدا دەبینێتەوە كە كارێكی وا دەكەن كۆمەڵگا بخەنە سەر رێڕەوێكی پێشكەوتووتر ولەوانەشە كەسی نەمر ببێتە خاوەنی پێگەیەكی گەورەی مرۆیی بەوپێیەی ئاسەوارێكی گرنگ لە رێڕەوی مرۆڤایەتیدا بەجێدەهێڵێت وئاسۆیەكی فراوان لەرێگای پێشكەوتن ودەوڵەمەندی رووحی ومادیدا دەكاتەوە وئاستی تازە لەپێشكەوتنی شارستانیدا دەدۆزێتەوە.

شەهیدبوون لەخۆیدا خۆ نەویستیە ولەدەستدانی كەسانێكە بە گەورەترین شێوەی قوربانیدانە ولەمردنی ئاسایی بەرزترە چونكە قوربانیدانە بەژیان وبەردەوامبوونی ئەو نەمریەش بەهایەكی گەورەیە وزۆر لەباسكردنی ئاسایی ودەستكەوت هەڵدەگرێت جا كاریگەریەكەی هەر چۆنێك بێت.
قوربانیدان بەژیان بەوپەڕی ویست وهۆشیاریەوە، واتاكەی لەفاكتەرە ئیجابیەكەی دایە كە بەرەنگاربوونەوەی زوڵم وزۆرداریە ورەتكردنەوەی دەرهێنانیەتی لە واتا سەرەكیەكەی وەكو خوڵقێنەری بەهای مرۆیی بەرز وپێشخستنی.

ئەو عیراقەی چاوەڕوانی ئێستایەكی باش ودابینكردنی ژیانێكی خۆشگوزەران ودووبارە بونیادنانەوەی دەوڵەتی دیموكراتی ویاسایی كە ئازادی ودادپەروەری كۆمەڵایەتی ویەكسانی تیادا بەرقەرار بێت لەسەر بنەمای هاوڵاتیبوون ویەكسانی دەرفەت.. ئەو عیراقە بووە ئامانجێك بۆ هێزە تاریكی پەرستەكان وهەموو تیرۆریستان بەهەموو رەنگ وجۆرەكانیانەوە. عیراقیان بەبێ هەڵاوێركردن هەریەكەو لەپێگەی نیشتیمانی خۆیەوە بوونە بابەتێك بۆ قوربانی وشەهیدبوون وهەموو هاوڵاتیەك لەهەر شوێنێك بێت بووە ئامانجی كوشتنی بەخۆڕایی بەبۆمبڕێژكردن وقەتاندنەوە و كةوتنة بةر هيَرشى وةحشيطةرانةى تیرۆریستان بەبێ ئەوەی ژن ومنداڵ وپیر ونەخۆش، مزگەوت وكلێسا وشوێنی پەرستن ومەزارە پیرۆزەكان لەم كارانە دوور بن.

ئایا دەتوانین ئێمەش بگەینە ئاستی قوربانیدانی هەردوو سەدری شەهید وشەهید محەمەد باقر ئەلحەكیم ولەدەستدانی برای عەبدولعەزیز حەكیم وهەموو شەهیدانی عیراق وكوردستان وهەڵەبجە ببین لەهەر بستێكیدا؟ جا لەهێڵەكانی بەرگری وبەرەنگاربوونەوە لەگەڵ داعش وتیرۆر یانیش لەهەر شوێنێكدا بێت، لەبارودۆخێكدا كە تاكی عیراقی لەریزی هێزی چەكداری عیراقی یانیش پێشمەرگە یانیش لەریزەكانی حەشدی شەعبیدایە یانیش لەریزی عەشیرەتەكان وهەر پێكهاتەیەكی نیشتیمانی دابێت.

ئایا دەتوانین ئەمانەتی پەیامی شەهید بپارێزین بەبێ ئەوەی بەرەنگاری بارودۆخی ئەمڕۆ ببینەوە یانیش چاوپۆشی لەبەرپرسیاری سەرەكی بارودۆخی ئێستامان بكەین؟

ئەمڕۆ هەینی 17ـی4ـی 2015 لە ئەنجامی كردەوەیەكی تیرۆریستی لە شارۆچكەی عەینكاوەی هەولێری پایتەخەت ژمارەیەك هاووڵاتیی سڤیل شەهید و بریندار بوون. ئەم كردەوە نامرۆڤانەیە ئاماژەیەكی ڕوونە بۆ شكستی تیرۆریستان لەبەرانبەر پێشمەرگە قارەمانەكان و فەشەلهێنانیانە لە بەرەكانی جەنگ.

بۆیە تیرۆریستان ترسنۆكانە پەنا بۆ كردەوەی تیرۆریستی دەبەن و هەوڵ دەدەن ئاسوودەیی هاووڵاتیان بشێوێنن. وێڕای ئیدانەكردنی توندی ئەم كارە قێزەوەنەی تیرۆریستان سەرەخۆشی لە خانەوادەی شەهیدانی تەقینەوەكەی ئەمڕۆی عەینكاوە دەكەین و هیوای چاكبوونەوەیش بۆ برینداران دەخوازین.

لەوەیش دڵنیاین كە هێزەكانی ئاساییش لە زووترین كاتدا ئەنجامدەرانی ئەم كارە دڕندەیە بە سزای خۆیان دەگەیێنن و هاووڵاتییە سەربەرزەكانیش لەوە دڵنیا دەكەینەوە كە هێزەكانی پێشمەرگە و ئاساییش و پۆلیس بە هەموو توانایەكیانەوە ئارامی و ئاسوودەیی وڵات دەپارێزین. با تیرۆریستانیش ئەوە باش بزانین كە ورەی پۆڵایینی هاووڵاتیانی كوردستان بەمجۆرە كردەوانە دانابەزێت و هەموولایەكمان سوورتر دەبین لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆر و پێشمەرگە قارەمانەكانیش تۆڵەی خوێنی بە ناهەقڕژاوی هاووڵاتیان، لە بەرەكانی جەنگ دەكەنەوە.

سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان
17ـی 4ـی 2015