"نازم دەباغ" نوێنەری حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە تاران له‌گه‌ڵ "راجح سابر عه‌بود الموسه‌وی" باڵیۆزی وڵاتی عێراقی فیدراڵ لە ئێران کۆبۆوه.

"نازم عومەر دەباغ" نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران رۆژی چوارشەممە 27/06/2018 بە مەبەستی هاوکاریی و ئاگاداریی لە یەکتری سەردانی باڵیۆزخانەی عراق لە شاری تارانی پێته‌ختی ئێرانی کرد و له لایه‌ن "راجح سابر عه‌بود المووسه‌وی" باڵیۆزی عێراق لە وڵاتی ئێران پێشوازیی لێکرا.

له‌م کۆۆبوونه‌وه‌یه‌دا دوو له‌یه‌ن گفتوگۆیەکی تێر و تەسەلیان کرد و باڵیۆزی عێراق بەڵێنیدا وەکوو هەمیشە بەردەوام دەبین لە 

”خەباتی چەکداری ئەوەندەی خەباتی سیاسی خزمەت بە ئامانجەکانمان ناکات“

نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە ئێران کە لەسەر پشکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانە، ئاماژە بەوە دەکات، کە چالاکییەکانی حزبە رۆژھەڵاتییەکان، تەنیا دڵی ناحەزانی ئێران خۆش دەکات و دەلێت ”پێویستە حزبە رۆژھەڵاتییەکان، چالاکییەکانیان سنووردار بکەن“.

 نازم دەباغ، نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران، کە لە پشکی یەکێتیی نیشتمانییە، بە (باسنیوز)ی ڕاگەیاند: ”لە ئایندەی پەیوەندییەکانی نێوان ھەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامی ئێران، بەشێوەیەکی گشتی ھەمیشە خۆشبین بوومە، چونکە ئێمە سنوورێک و جوگرافیایەکی ھاوبەشمان ھەیە، ئەوەش وا دەخوازێت لە ھەوڵی باشکردن و پتەوکردنی پەیوەندییەکانماندا بین، لەم ڕۆژانەی کۆتایشدا گوێبیست بووین کە گوتەبێژی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان جەختی لەسەر ئەوە کردەوە، پێویستە پەیوەندییەکانمان و سنوورەکانمان پارێزراو بێت“.

 نوێنەرەکەی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران، ئەوەشی خستە روو، کە وەڵامدانەوەی ئەرێنی و نەرێنی بۆ پەیامەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان، بە پابەندبوون لە پاراستنی ئەمن و ئاسایشی سنوورەکان و ھەوڵنەدان بۆ تێکدان لە ڕێگای ھەرێمی کوردستانەوە، خۆی لە خۆیدا نیشانەی ئەوەیە کە ھێزەکان تا ڕادەیەک لە ھەوڵدان و پابەندبوون بەو ڕێسا و ڕێککەوتنانەی لە نێوان ھەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامی.

 لەبارەی پێکدادانەکەی چەند ڕۆژی ڕابردووی پێشمەرگەکانی حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران (حدکا) لە پیرانشاری ڕۆژھەڵاتی کوردستان لەگەڵ هێزەکانی پاسداران، ئاشکرای کرد، کە تائێستا زانیاری لەسەر ئەو شەڕە نییە، پێشی وایە بە گشتی ئەزموونەکانی ساڵانی ڕابردوو دەری خستووە، کە ”ھەموو چالاکییەکان تەنیا کێشە و گرفتە بۆ ناوچەکە و بۆ ھەرێمی کوردستان دروست کردووە، ئەگەر نا نەیانتوانیوە ئەو ئامانجانە بپێکن کە ئەوان مەبەستیان بووە“. گوتیشی: ”جگە لەوەی ناحەزانی کورد و ھەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامی ئێرانیان بۆ کاتێکی کورت دڵخۆش کردووە، لەھەمان کاتیشدا زۆرجار گوێبیست بووە ئەم جۆرە چالاکییانە ڕەت کراونەتەوە بەوەی کە لەلایەن ئەو حزب و لایەنە سیاسییانە ئەنجام دراون، کە لە ھەرێمی کوردستانن“.

 نازم دەباغ، نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە تاران، ئومێد دەکات، کە ئەو لایەنانەی لە ھەرێمی کوردستان دەژین، چالاکییەکانیان لە بوارەکانی سیاسی، کۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیری وەک خۆی بێت و دوور بکەونەوە لەوەی ئاسایشی ھەرێمی کوردستان لەگەڵ ئێران تێکبچێت، گوتیشی: ”لێرە وەک نوێنەری حکوومەتی ھەرێمی کوردسان قسە دەکەم نەک وەک نازم دەباغ، چونکە ئەگەر نوێنەر نەبام بۆی ھەبوو بۆچوونێکی دیکەم ھەبوایە، بۆیە بەشێوەیەکی گشتی سیاسەت و حزبایەتیکردن و خەبات و تێکۆشان تایبەتمەندی خۆی ھەیە، بەڵام ئەزموون دەری خست ئەوەندەی ڕێگای سیاسی و دیپلۆماسی دەتوانێت لە ئامانجمان نزیک بکاتەوە، ئەوەندە خەباتی چەکداری بۆی ئاسان ناکات”.

 سەبارەت بەوەی، کە ئاخۆ حزبە کوردستانییەکانی رۆژھەڵات، ھۆکاری دروستبوونی پشێوین و ھەروەھا گرتنی چالاکوانان و لەسێدارەدانییان لە لایەن کۆماری ئیسلامیی ئێرانەوە چۆن دەبینێت؟ نوێنەرەکەی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان کە سەر بە یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانە، بۆ (باسنیوز) گوتی: ”من دڵنیات دەکەمەوە  کە ئەو بابەتە تەنیا تایبەت نییە بە ئێران، تایبەتە بە ھەموو دونیا  بە ھەرێمی کوردستانیشەوە، بۆ نموونە ئەگەر ھەرێمی کوردستان ھەست بکات، کە چالاکییەک دەکرێ و زیان بە ئەمن و ئاسایشی ھەرێمی کوردستان دەگەیەنێت، کەسانێک بەو گوناھ و تۆمەتەوە بگیرێن، بە بۆچوونی تۆ ھەڵوێستی ھەرێمی کوردستان چی دەبێت؟ دیارە لە کۆماری ئیسلامیی ئێرانیش ھەر کەسێک چالاکی ئەنجام بدات، سبەی بناسرێ کە بەشداری ئەو جۆرە چالاکییانەیە، بەدڵنیاییەوە مەترسی لەسەر ژیانیان پەیدا دەبێت“.

وێستگه‌ نیوز- پشتیوان جه‌مال
نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت، ئێران رۆڵی هه‌یه‌ له‌ ناردنی په‌یام بۆ لایه‌نه‌كان تا هه‌رچی زووتره‌ حكومه‌تی نوێی عیراق دروست ببێت، چونكه‌ له‌ رێككه‌وتنی نێوان هاوپه‌یمانی سائیرون و فه‌تحیشدا رۆڵی بینیوه‌.

نازم ده‌باغ، نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌ كۆماری ئیسلامی ئێران به‌ وێستگه‌ نیوزی وت: "رێككه‌وتنه‌ی هاوپه‌یمانی سائیرون و فه‌تح ئێران رۆڵی تێدا بینیوه‌، به‌ڵام له‌ كۆتایی دۆسیه‌كه‌دا مه‌رجه‌عیه‌تی شیعه‌ به‌هاوكاری مه‌رجه‌عیه‌تی ئێرانی رۆڵیان له‌ یه‌كلاییكردنه‌وه‌ی شیعه‌كاندا ده‌بێت، نه‌ك ئێران".

ئه‌وه‌شی‌ خسته‌ڕوو كه‌ "مه‌رجه‌عیه‌ت هاوكاری ئێران ده‌كات، چونكه‌ ئێران وه‌كو ده‌وڵه‌ت دێته‌ نێو مه‌سه‌له‌كه‌وه‌، به‌ڵام مه‌رجه‌عیه‌ت وه‌كو مه‌زهه‌ب دێت".

سه‌باره‌ت به‌ داواكردنی ئێرانیش له‌ لایه‌نه‌ كوردییه‌كان بۆ به‌شداریكردن له‌ حكومه‌تی نوێ، نازم ده‌باغ رایگه‌یاند كه‌ "ئه‌وه‌ی هه‌ستی پێبكه‌م ئێران رۆڵی هه‌یه‌ له‌ ناردنی په‌یام بۆ لایه‌نه‌كان تا هه‌رچی زووتره‌ حكومه‌تی نوێی عیراق دروست ببێت و یه‌كڕیزی ماڵی كورد بپارێزرێت، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ده‌مێنێته‌وه‌ سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی لایه‌ن و كه‌سایه‌تییه‌كان ئایا هه‌موویان په‌یوه‌ستن به‌ ئامۆژگارییه‌كانی ئێران؟".

ماوه‌ی زیاتر له‌ مانگێكه‌ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی عیراق به‌ڕێوه‌چووه‌، هه‌فته‌ی رابردوو هاوپه‌یمانی سائیرون به‌ سه‌رۆكایه‌تی موقته‌دا سه‌در و فه‌تح به‌ سه‌رۆكایه‌تی هادی عامری هاوپه‌یمانییه‌كی نوێیان راگه‌یاند.

به‌پێی زانیارییه‌كانی وێستگه‌ نیوزیش، بڕیاره‌ سه‌ره‌تای هه‌فته‌ی داهاتوو شاندی باڵای پارتی دیموكراتی كوردستان و یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان به‌ سه‌رۆكایه‌تی فازڵ میرانی، سكرتێری مه‌كته‌بی سیاسی پارتی و مه‌لا به‌ختیار، به‌رپرسی ده‌سته‌ی كارگێڕی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی سه‌ردانی شاری به‌غدا بكه‌ن بۆ گفتوگۆ له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانی شیعه‌كان به‌مه‌به‌ستی دروستكردنی حكومه‌تی نوێ.

هه‌ر به‌پێی زانیارییه‌كان، هۆكاری دره‌نگ رۆیشتنی شانده‌كه‌ی پارتی و یه‌كێتی ئه‌وه‌یه‌ چاوه‌ڕێن لایه‌نه‌كان شیعه‌ له‌نێو خۆیاندا بگه‌نه‌ رێككه‌وتن، هه‌روه‌ها دادگای فیدراڵیش ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاری 2018 په‌سه‌ند بكات.

رووداو- سلێمانی 

نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران رایگەیاند، ئێران بەپێی یاسا نێودەوڵەتییەكان و بەپێی عورف و رەچاوكردنی پێداویستی هەرێمی كوردستان بە ئاو، نەرمیی نواندووە و بەشێك لە ئاوی زێی بچووكی بەرداوەتەوە. دەشڵێت: "دەبێ ئێمەش تێبگەین كە ئێران بەنداوی بۆ گلدانەوەی ئاو دروستكردووە".

نازم عومەر، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان، رەتیكردەوە گفتوگۆكان لەگەڵ ئێران بۆ چارەسەری كێشەی ئاو بەرهەمدار نەبووبن و دەڵێ بە پێچەوانەی توركیاوە، ئێران عورف و مافی دراوسێیەتی لەبەرچاو گرت و بەشێك لە ئاوەكەی بەردایەوە بۆ زێی بچووك، بەڵام دەشڵێ "نابێ چاوەڕێی ئەوە بكرێت ئێران وەك جاران هەموو ئاوەكە بەربداتەوە، چونكە ئەو ماوەی 10 ساڵە كار بۆ دروستكردنی ئەو بەنداوە دەكات و پارەی تێدا خەرج دەكات، خۆ نایەوێ هەوای تێبكات".

بەهۆی گرتنەوەی ئاوی زێی بچووك لەلایەن ئێرانەوە، قەڵادزێ تووشی كەمئاوی هات و حكوومەتی هەرێمی كوردستانیش لەو بارەیەوە روونكردنەوەیەكی بڵاوكردەوە و رایگەیاند "گرتنەوەی ئاوی زێی بچووك لە كاتێكدایە یەكی حوزەیران كاتی بەردانەوەی ئاوە نەك گرتنەوەی".

ئەوە یەكەمجار نییە كە ئێران بە گرتنەوەی ئاوی زێی بچووك چەند ناوچەیەكی باشووری كوردستان  تینوو بكات. ساڵی رابردووش لە رۆژی 10ی تەموزدا ئاوی زێی بچووكی وشك كرد و بووە هۆی لەنێوچوونی سامانی ماسی لەو ناوچەیە و زیانی زۆر بە بەرهەمی كشتوكاڵی گەیشت، سەرباری دروستبوونی كێشەی ئاوی خواردنەوە بۆ چەند ناوچەیەك بە تایبەتی سەنتەری شارۆچكەی قەڵادزێ‌.

نازم عومەر، نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران، دەڵێ "ئێران ساڵانێك لەمەوبەر دەستی بە دروستكردنی ئەو بەنداوە كردووە "دەبوو لەوكاتەوە حكومەتی هەرێمی كوردستان تێبگەیشتایە لەوەی ئێران بەتەمای چییە و مشووری خۆی بخوات".

بە گرتنەوەی ئاوی زێی بچووك، بەنداوی دووكان رووبەڕووی كێشەی دابەزینی ئاستی ئاو بووەوە و رۆژانەش چەند مەترێك ئاوی بەنداوەكە دادەبەزێت. نازم عومەر، لەو بڕوایەدایە كە ئێران جاری دیكەش ئاوی زێی بچووك دەگرێتەوە لە داهاتوودا "بەڵام بەڕێژەی 100% ئاوەكە ناگرێتەوە و دەیەوێ ئەو بەنداوە پڕبكاتەوە كە دروستی كردووە".

لەوەتەی ئێران دەستی بە گلدانەوەی ئاو كردووە، بەرپرسانی هەرێمی كوردستان لە هەوڵدان بۆ ئەوەی هەرنەبێ بڕی گرتنەوەی ئاو كەمتر بكەنەوە تاوەكو ئەوكاتەی دەتوانن بەنداوی زیاتر دروستبكەن. نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران، داوا دەكات حكومەتی هەرێمی كوردستان بیر لە چارەسەری درێژخایەن بكاتەوە بۆ كێشەی ئاو: "ئێران بەنداوەكانی خۆی پڕدەكاتەوە و بۆ ئەوەش دروستیكردوون، بۆیە دەبێت حكومەتی هەرێمی كوردستان بیر لە چارەیەك بكاتەوە".

بەڕێوەبەری بەنداوەكانی هەرێمی كوردستان دەڵێت بەپێچەوانەی گوتەی بەرپرسانی ئێران ئاستی ئاوی زێی بچووك لە هەرێمی كوردستان بەردەوام كەمدەكات. ئەكرەم ئەحمەد، بە (رووداو)ی راگەیاند "بەرپرسانی ئێران باس لەوە دەكەن كە ئاوی زێی بچووكیان بەڕێژەیەكی زۆر نەگرتووەتەوە، بەڵام ئاستی ئاوی زێی بچووك لە هەرێمی كوردستان رۆژانە كەم دەكات".

ئەكرەم ئەحمەد دەشڵێت: "لەسەرەتای گرتنەوەی ئاوی زێی بچووك لە 2ی ئەم مانگەدا رێژەی گرتنەوەی ئاوەكە بە نزیكەی 50% بوو، بەڵام ئێستا بۆ نزیكەی 70% بەرزبووەتەوە، واتە رۆژ لە دوای رۆژ ئاستی گرتنەوەی ئاوەكە لەلایەن ئێرانەوە زیاد دەبێت".

هەروەها محەممەد حەسەن، لێپرسراوی فەرمانگەی ئاوی قەڵادزێ بە (رووداو)ی راگەیاند، لەبەر كەمبوونەوەی ئاستی ئاوەكە ناچار دەبن رووبەری زێیەكە بەرتەسك بكەنەوە. دەشڵێت "لەپێناوی نەوەستانی پڕۆژەی ئاوی قەڵادزێ‌، دەبێت رۆژانە رووبەری زێیەكە بەرتەسك بكەینەوە، بەو جۆرەش ئاوەكە كۆدەكەینەوە".