لە بەرواری ٢٣ی نۆڤەمبەری ٢٠١٥ تاوەکو ئێستا بۆ چەندین جار گەشتە ئاسمانییەکانی هه‌ردوو فڕۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تیی هه‌ولێر و سلێمانی به بیانووى بۆردومانی مووشەکیی ڕووسیا بۆ سەر پێگەی تیرۆریستانی داعش لە سووریا، لە لایەن دەسەڵا‌تی فڕۆکەوانی مەدەنی عێراقییەوە ڕاگیراون.

ئێمە پشتگیریی هەموو ئۆپەراسیۆنێک دەکەین کە دژى تیرۆرستانى داعش ئەنجام بدرێت، بەڵام ئەمە نابێ ببێتە هۆى ڕاگرتنی گەشتە ئاسمانییەكانی هەردوو فڕۆكەخانەی هەولێر و سلێمانی. دیارە ڕاگرتنی گەشتە ئاسمانییەکان بەبێ ڕاوێژ لە گەڵ حکوومەتی هەرێمی کوردستان و حكوومەتی عێراقی فیدرال، سەرەڕای دروستکردنى کێشە بۆ هاووڵاتیانى هەرێم و گەشتیاران، زیانی ماددیی گەورەى هەیە بۆ هەردوو فرۆکەخانەكە و کەرتى ئابوورى و بازرگانى لە هەرێم بە گشتی.

سەرۆکایەتیی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمى كوردستان نیگەرانە لەم جۆرە کردارانە و بە فەرمی داوا لە حکوومەتی ڕووسیای فیدراڵ دەکات هەماهەنگیی زیاتر لەگەڵ حکوومەتى عێراقی فیدڕاڵ و حکوومەتی هەرێمی کوردستان بکات، هەروەها بۆ ئاراستەکردنى مووشەکەکانى بە زووترین کات کار بۆ دۆزینەوەی جێگرەوەیەکی دیکە بکات لە بری بەکارهێنانى ئاسمانى هەرێمى کوردستان.

لە کاتێکدا بەهۆى جەنگ دژى تیرۆرستانى داعش و بڕینى بەشە بودجەی هەرێمى کوردستان لەلایەن بەغداوە و دابەزینى نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهاندا، هەرێمى کوردستان تووشی قەیرانێکی دارایی بووە، ڕاگرتنى گەشتە ئاسمانییەکان قەیرانێکى دیکە بۆ هەرێم دروست دەکات و ئەگەری قەرەبووکردنەوەی زیانەکانیش لە لایەن حکوومەتی فیدراڵی عیراقەوە ئەستەمە.

سەرۆکایەتیی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان

ڕۆژی پێنجشەممە 5ـی 11ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ژمارەیەك كەسایەتی و پیاوماقوڵ و ڕیش سپیی دەڤەری سلێمانی و گەرمیان دەكات.

لەم دیدارەدا شاندی میوان بیروڕای خۆیان لەبارەی بارودۆخی سیاسی و ناوخۆیی هەرێم و گوزەرانی خەڵك و قەیرانی سیاسیی هەرێم و دەرهاوێشتەكانی لەسەر ژیانی خەڵك بۆ سەرۆك بارزانی خستەڕوو و نیگەرانیی خۆیشیان لە قووڵتربوونی كێشەكان و تێكچوونی باری دەروونیی خەڵك و چاوەڕوانیی خەڵك بۆ چارەسەربوونی گرفتەكان نیشان دا. هەروەها جەختیان لەوە كردەوە كە بە داخەوە حزبەكان نەیانتوانی چارەسەرێك بۆ گرفتەكان بدۆزنەوە.

شاندی كەسایەتی و پیاوماقوڵ و ڕیش سپیی دەڤەری سلێمانی و گەرمیان داوایان لە سەرۆك بارزانی كرد كە دەستپێشخەرییەك بكات و داوا لە هەموو حزبەكان بكات بۆ ئەوەی لەگەڵ یەكتر كۆ ببنەوە و كۆتایی بە گرژی و قەیرانی سیاسی بهێنن و بە برایەتی و تەبایی لەسەر ڕێگەچارەیەك بۆ دۆخی ناهەمواری كوردستان ڕێكبكەون.

لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی كورتەیەكی لەبارەی بارودۆخی سیاسی و هۆكارەكانی دروستبوونی قەیران بۆ شاندی میوان باس كرد و سوپاسی هەڵوێست و خەمخۆریی كەسایەتی و پیاوماقوڵ و ڕیش سپیی دەڤەری سلێمانی و گەرمیان كرد و ئەوەی بە شاندی میوان ڕاگەیاند كە بە پێزانینەوە سەیری داواكارییەكەیان دەكات و هەموو هەوڵێك دەدات بۆ چارەسەركردنی گرفتەكان.

جێگری سەرۆك وەزیران لە کۆبوونەوەی لەگەڵ پارێزگاری هەولێر، سلێمانی، دهۆك و هەڵەبجە ڕایگەیاند، پێویستە هەموومان بەرپرسانە مەماڵە بکەین و ڕۆڵێکی باش و کاریگەرمان هەبێت بۆ ئێستای کوردستانەکەمان . ئەوەی دوپاتکردەوە دوای بڕینی بەشە بودجەی هەرێم لەلایەن بەغدادەوە، هۆکارێکی دیکە بریتیە لەوەی کە خەرجی زیاترە لە داهات، بۆ چارەسەرکردنی دەبێت خەرجیەکانمان کەم بکەینەوە و داهات زیاد بکەین، کە ئەمەش گرفتی چەندساڵەیە و لە ئێستا تەواو کاریگەری دروستکردووە.

لە کۆبوونەوەکەدا کە بەڕێزان وەزیری ناوخۆ، وەزیری دارای و وەزیری پلاندان و وتەبێژ و سکرتێری ئەنجومەنی وەزیران تێدا ئامادە بوون، بەڕێز قوباد تاڵەبانی داوای لە پارێزگارە بەڕێزەکان کرد لەگەڵ بەڕێوەبەرەکاندا بەردەوام لە پەیوەندیدابن لەگەڵ فەرمانبەران و هاوڵاتیانی بەڕێز، بۆ ئەوەی بەرچاوڕوونی پێویستیان پێبدرێت بەرامبەر ئەو قەیرانانەی هەرێمی کوردستانی گرتووەتەوە و پلان و هەنگاوەکانی حکومەتی هەرێم  بۆ دەربازبوون لەو قەیرانانە ڕوون بکەنەوە.

پارێزگارە بەڕێزەکان سەرنج و داواکاری خۆیان پێشکەشکرد و هەموولایەك هاوڕابوون لە سەر پێویستی ئارامکردنەوەی دۆخی ئێستای هاوڵاتیان و  پێکەوە بە هەموو ڕەنگ و دەنگە جیاوازەکانەوە بەرپرسانە و دڵسۆزانە هەوڵەکان بخەنە گەڕ بەرەو چاکسازی و چارەسەری گونجاو. 

رووداو - هەولێر: "نازم دەباغ" نوێنەری حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە تاران رایدەگەیێنێت: "ئێران پشتگیری یەكڕیزی و یەك ئیدارەیی هەرێمی كوردستان دەكات".

"نازم دەباغ" نوێنەری حكوومەتی هەرێمی لە تاران بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: "هەڵوێستی كۆماری ئیسلامیی ئێران لەبارەی هەرێمی كوردستان روون و ئاشكرایە، كە ئەوان پشتگیری یەكڕیزی و یەكپارچەیی هەرێمی كوردستان و عێراق دەكەن، لەگەڵ پاراستنی یەكڕیزی سەرجەم لایەنە كوردستانییەكاندان و پێیانوایە هەرێمی كوردستان وەكو دراوسێییەكی نزیك لە شەڕێكی سەختدایە لەگەڵ داعش، بۆیە دەبێت بە هەردوولا ئەو دووژمنە هاوبەشە لەنێوببەین یاخود دووری بخەینەوە".

"نازم دەباغ" هەروەها گوتی: "لە سەردانەكەی یاریدەدەری سكرتێری گشتیی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوەیی ئێران بۆ هەولێر و سلێمانی كە لەگەڵ مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، هەردوو جێگرانی سكرتێری گشتیی یەكێتی، مەكتەبی سیاسی یەكێتی و گۆڕان و یەكگرتوو و كۆمەڵ و حسك كۆبووەتەوە، جەختیان لەسەر ئارامی و ئاسایشی هەرێمی كوردستان كردووەتەوە، من تەنیا لە كۆبوونەوەكەی كاك كۆسرەت و كاك بەرهەم بەشداریم كرد، لەوێش شاندە ئێرانییەکە جەختیان لەسەر یەكڕیزی حیزب و لایەنە سیاسییەكانی كوردستان كردەوە".

نوێنەری حكوومەتی هەرێمی لە تاران سەبارەت بە هاتنی قاسم سولەیمانی بۆ كوردستان گوتی: "من هیچ شتێكی فەرمیم پێ نییە، بەڵام هاتنی حاجی قاسم شتێكی غەریب نییە پێشتریش هاتووە و سەردان و كۆبوونەوەی لەگەڵ لایەنەكانی هەرێمی كوردستان هەبووە".

پێشتر "حەسەن باوەفا" جێگری سەرکۆنسوڵی گشتیی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە هەولێر، بە هەفتەنامەی (رووداو)ی راگەیاندبوو: "ئاغای سولەیمانی کە لەگەڵ بەرپرسانی هەرێمی کوردستان کۆدەبێتەوە، باسی مەسەلەی ئاسایشی ناوچەکە دەکات، چونکە دوژمنانی ئێمە ئاسایشی ناوچەکەیان ناوێت".

"قاسم سولەیمانی" فەرماندەی سوپای قودس و بەرپرسی كەیسی عێراق و سووریا لە ماوەی دوو رۆژی رابردوودا سەردانی هەرێمی كوردستانی كرد، لەگەڵ هەر یەكە لە "مەسعوود بارزانی" سەرۆكی هەرێمی كوردستان و "نێچیرڤان بارزانی" سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، "نەوشیروان مستەفا" رێكخەری گشتیی بزووتنەوەی گۆڕان و "هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد" ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی و هاوژینی تاڵەبانی، لە سەر پرسی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان و ئاسایش ناوچەكە كۆبووەتەوە

سەرلەبەیانی ئەمڕۆ یەكشەممە 7/6/2015 بە ئامادەبوونی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و بەڕێزان ساڵح موتلەگ جێگری سەرۆك وەزیرانی عێراق و عەبدوڵا جبوری وەزیری دەوڵەت بۆ كاروباری پارێزگاكان و ژمارەیەك لە وەزیر و پەرلەمانتارانی هەرێمی كوردستان و عێراق  و پارێزگارانی پارێزگا جیاوازەكانی عێراق، لە شاری سلێمانی پلاتفۆرمی پارێزگاكانی عێراق دەستی بە كارەكانی خۆی كرد.

لە ڕێوڕەسمەكەدا دوای پێشكەشكردنی چەند وتەیەك لەلایەن هەریەك لە بەڕێزان پارێزگاری سلێمانی و وەزیری دەوڵەتی عێراق بۆ كاروباری پارێزگاكان و جێگری سەرۆك وەزیرانی عێراق و چەند وتەیەكی دیكەوە، بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان وتەیەكی پێشكەشكرد و سەرەتا بەخێرهاتنی پارێزگاری هەڵەبجەی كرد و پیرۆزبایی لێكرد كە بە هەوڵی هەموو لایەك توانرا هەڵەبجە بكرێتە پارێزگا و دواتروێڕای بەخێرهێنانی میوانانی پلاتفۆرم و دەستخۆشیكردن لە پارێزگاری سلێمانی بۆ ئەم دەستپێشخەریە، هەروەها دەستخۆشی لە بەشداری و هاوبەشیی وەزارەتی كاروباری پارێزگاكان و ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و هەموو پشتیوانانی پلاتفۆرمەكە كرد كه‌لەم كاتە هەستیارەدا بۆ بەهێزكردنی پەیوەندیی نێوان پارێزگاكان و هەماهەنگی و ئاڵوگۆڕی ئەزموونە ئابوورییەكان، ئه‌م پلاتفۆرمه ‌ساز ده‌كه‌ن و بە ‌كارێكی جوان و دەستپێشخەرییەكی گرنگ و بیرۆكەیەكی جوان و سوودبەخش بۆ داهاتووی پەیوەندییەكانی نێوان پارێزگاكان و دەوڵەمەندتر كردنی ئەزموونەكان و باشتر پێشكەش كردنی خزمەتگوزاری بە هاوڵاتیان و خاو كردنەوەی گرژیی سیاسییەكانی لە قەڵەمدا.

دواتر باسی لەوە كرد كە خەڵكی عێراق لە بارودۆخێكی زۆر خراپدا دەژیت، هۆكاری سەرەكیی ئەو باردۆخەش، پشتگوێخستنی دەستوور و پەیڕەونەكردنی تەوافوقە كە بنچینەی عێراقی نوێ بوو هەربۆیە عێراقێكی نوێی پڕ لە خۆشگوزەرانی و ئارامی بۆ خەڵكی عێراق دروستنەبوو. ئەوەشی بیرهێنایەوە كە جه‌نابى سەرۆكی هەرێمی كوردستان، چەندین جار هەموو لایەنەكانی عێراق و حكوومەتی فیدرالیی عێراقی لە چەند ساڵی ڕابردوودا لە ئەنجامە خراپەكانی پشتگوێخستنی دەستوور ئاگاداركردووەتەوە، كە بەداخەوە گوێ لە سەركردایەتیی كوردستان نەگیرا وئەوەی نەدەبووایە ڕووبدات،ڕووید. ئاماژەی بەوەش كرد ئەو كاتەی جه‌نابى مەسعوود بارزانی لە پەیامێكدا، هوشداری و وریایی دایە هەموو لایەنەكان و گەلی عێراق لە دروستبوونی تاكڕەوی و پشتگوێخستنی دەستوور، زۆر لایەن لێكدانەوەی زۆر خراپیان بۆ ئەو هوشدارییە كرد، بەڵام دواتر هەموو گەلی عێراق، ئەنجامە ماڵوێرانكەرەكانی سیاسەتی تاكڕەوی لە عێراقدا بینی، كە بەداخەوە بووە هۆی ڕژانی خوێنی هەزاران كەس و ماڵوێرانبوونی سەدان هەزاری دیكەش.

لەبارەی سیستمی عێراقیش ئەوەی دووپات كردەوە كە دەستووری تازەی عێراق، سیستەمی حوكمڕانیی عێراقی كردە سیستەمێكی فیدرالی، بەڵام هەر زوو دەستوور وەلاوەنرا و ئەو كێشانەی كە لە دەستووردا ماوەی چارەسەركردنیان بۆ دانرابوو، چارەسەرنەكران، لەكاتێكدا چارەسەری ئەو كێشانە بنچینەبوون بۆ دروستبوونی عێراقێكی فیدرالی و تەوافوق و هاوبەشییەكی ڕاستەقینە لە حوكمدا بۆیە زۆربەی كاتەكان پێكهاتە بەشدارەكانی حكوومەت گلەییان هەبووە و زۆرجاریش لە حكوومەت كشاونەتەوە و زۆر لە پۆستە حكوومییەكان بەوەكالەت و شێوەی كاتی بەڕێوەبراون، جۆرێك لە كەشوهەوای كودەتایی بەسەر حوكمی عێراقدا زاڵبوو .

لەبارەی هەوڵەكانی سەركردایەتی سیاسی هەرێمی كوردستان بۆ چارەسەركردنی كێشەكان ئەوەی بیرهێنایەوە كە سەركردایەتیى سیاسیی هەرێمی كوردستان، بەشایەتیی هەموو لایەك، هەوڵی زۆریدا بۆ دروستكردنەوەی تەوافوق لەنێوان هەموو پێكهاتەكاندا و چارەسەركردنی هەموو كێشەكان بەشێوەیەكی تەوافوقی. هەرچی لەسەر شانی سەركردایەتی و خەڵكی كوردستان بوو كردیان، بۆئەوەی لەجیاتی خوێنڕشتنی تاییفی و لێكترازانی نیشتمانی، تەوافوق و پێكەوەژیانێكی یەكسان لە عێراقدا هەبێت. هەروەها باسی هەڵوێست و كاری جه‌نابى سه‌رۆك مام جەلال كرد كە وەك پارێزەرێكی تەوافوق و سەرۆك كۆمارێك كە ببووە چارەسەری ناكۆكییەكان و دروستكەرەوەی تەوافوق لە هەلومەرجە زۆر سەختەكاندا.

ئاماژەی بەوەش كرد كە هەرێمی كوردستان، ئێستاش لە هەموو شوێنەكانی دیكەی عێراق باوەشكراوەتر و باشتر بووە بۆ پەنادان و حەواندنەوەی سەدان هەزار ئاوارە و دەربەدەركراوی عێراق و خەڵكی كوردستان شانازی بەو خەسڵەتەی خۆیەوە دەكات، بەڵام ئەوەش لەلایەن حكوومەتی فیدراڵیی عێراقەوە بە بڕینی بودجە و مووچەی خەڵكی هەرێمی كوردستان، وەڵامدرایەوە.

ئاشكراشی كرد كە ئێستا هەرێمی كوردستان بووەتە پەناگەی زیاتر لە یەك ملیۆن و 800 هەزار پەنابەری سووریا و دەربەدەرانی ناوچەكانی دیكەی عێراق، تەنیا خزمەتگوزاییە سەرەتاییەكان بۆ ئەو هەموو ئاوارە و پەنابەرانه‌، ساڵانە پێویستی بە یەك ملیار و 500 ملیۆن دۆلارە ئەمە جیا لەوەی كە بەهۆی نەدانی بودجە وهەروەها بەهۆی ئەوەی پێشمەرگە لەشەڕێكی فراواندایە لەگەڵ ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش،‌گەلی كوردستان لە بارودۆخێكی زۆر سەختدا دەژیت و تا ئێستا نزیكه‌ى دوو هەزارئافرەتی كوردی ئێزدی، لەلایەن ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعشەوە ڕفێندراون كە ئەمە كۆستێكی گەورەی كۆمەڵایەتی لەلای كەسوكاریان و گەلی كوردستان بەگشتی دروست دەكات. بەڵام حكوومەتی فیدرالیی عێراق، پابەندییەكانی خۆی بەرامبەر هێزی پێشمەرگە جێبه‌جێ نه‌كردووه ‌وەك بەشێك لە سیستەمی بەرگریی عێراق و زۆرجار لەلایەن حكومەتیی فیدراڵیی عێراقەوە، كێشە دەخرێتە بەردەم هاوكارییە جیهانییەكانیش بۆ هێزی پێشمەرگە.

هەروەها باشی لەوەش كرد كە تا ئێستا حكوومەتی عێراق پابەندی و ئەركەكانی خۆی بەرامبەر هەرێمی كوردستان جێبەجێنەكردووە وەك بەشێك لە عێراق. تەنانەت حكوومەتی فیدرالیی عێراق، بۆ زۆر كۆنفرانس و كۆنگرەی پەیوەست بە بارودۆخی هەرێمی كوردستانەوە، زەحمەتی ئەوە ناكێشن كە نوێنەرێكیش لە حكوومەتی هەرێمی كوردستان بخەنە چوارچێوەی ئەو شاندانەی حكوومەتی فیدرالی كە بەشداری لەو كۆنفرانسانەدا دەكەن.

لە بەردەوامی قسەكانیدا ئەوەی بیرهێنایەوە كە لایەنە كوردستانییەكان ساڵیڕابردوو لە شاری سلێمانی لایەنە سیاسییەكانی هەرێم بڕیاری پشتیوانی و بەشداریكردنیان دا لە حكوومەتی تازەی عێراق بەسەرۆكایەتیی بەڕێز حەیدەر عەبادی دا و حكوومەتی هەرێم ڕێككەوتنێكی هاوبەشی لەگەڵ بەغدا لەبارەی هەناردەكردنی نەوته‌وه ئەنجامدا كە بووە بەشێك لە یاسای بودجەی عێراق بۆ ساڵی 2015. كورتەی ڕێككەوتنەكەش ئەوەبوو هەرێم ڕۆژانە لە ڕێگەی بۆڕیی نەوتیی خۆیەوە 550 هەزار بەرمیل نەوت لە توركیا ڕاده‌ستى سۆمۆ بكات لە بەرامبەردا حكوومەتی فیدرالیی عێراق 17%ی بودجەی عێراق كە مانگانە دەكاتە یەك ترلیۆن و 200 ملیار دینار، بداتە هەرێمی كوردستان .هەرێم ئەوەی لەسەر شانی بوو جێبەجێی كرد، بەڵام تا ئێستا حكوومەتی فیدرالیی عێراق باییی ئەو بڕە نەوتەش بودجەی بۆ هەرێمی كوردستان نەناردووە كە لە توركیا ڕاده‌ستى سۆمۆی كردووه ‌و ڕێككەوتنەكە و یاسای بودجەی عێراقی لە بەرامبەر هەرێمی كوردستاندا جێبەجێنەكردووە.

ئەوەشی دووپات كردەوە كە هەرێم دەیەوێ هەموو كێشەكان لەگەڵ حكوومەتی بەڕێز حەیدەر عەبادی چارەسەر بكات پشتیوانی لێبكات بۆ ئەوەی تەوافوق و یەكسانی و خۆشگوزەرانی بۆ خەڵكی عێراق بگەڕێتەوە، بەڵام بۆ ئەوەی بتوانێ ئەوە بكات، پێویستە ئەو حكوومەتە، حكوومەتی هەمووان بێت، هەمووان بەشداربن لە بڕیاردان و بەڕێوەبردنیدا، ئەگەرنا ئەو دەستوورە جێبەجێنابێت كە عێراق لەسەری دروستكراوەتەوە .

جەختی لەسەر ئەوەش كردەوە كە هەرێمی كوردستان حكوومەتێكی بەكردەوە هاوبەش و تەوافوقی دەخوازێت ، چونكە ئەوكاتەی سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق بە بڕیاری كەسیی خۆی بودجەی هەرێمی كوردستانی بڕی، هیچ مانایەكى بۆ تەوافوق و پێكەوەبوون لە حكوومەتدا نەهێشتەوە. بەڕێز حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی ئێستاش، وێڕاى ئه‌وه‌ى كه‌ئه‌و بودجه‌یه‌ى بۆ مانگى نیسان بۆ هه‌رێمى كوردستان دانرا بوو، هه‌ر خۆى له‌خۆیدا كه‌م بوو، به‌ر له‌وه‌ى بگاته‌هه‌رێمى كوردستان، به‌به‌هانه‌ى بێ مانا و بێ ڕاوێژكردن له‌گه‌ڵ هه‌رێمى كوردستان، ئه‌ویش10%یدیكه‌ى له‌و بودجە كەمە بڕی، ئەوەش بە بڕیاری خودی خۆی بوو، ئه‌مه‌ی بە عه‌قڵیه‌تێكى زۆر مه‌ترسیدار لە قەڵەمدا چونكە  نابێت‌لە حكوومەتی تەوافوقی و فیدرالیدا ئەو بڕیارانە بەوشێوەیە بدرێن، چونكە تەوافوق و هاوبەشبوون، ڕێگە بەو جۆرە بڕیاردانە نادات.

هەروەها ئاماژەی بەوەش كرد كە هەرێمی كوردستان خۆشگوزەرانی و ژیانی ئارامی خەڵكی عێراقی زۆر بەلاوە مەبەستە، بەڵام بەڕاستی چیتر ناتوانێت بەوشێوەیەی ئێستا ئەو غه‌در و بێبەشكردنە قبووڵ بكات كە بەرامبەر به‌خەڵكی هەرێمی كوردستان دەكرێت و هەرێم پێیوایە دەبووایە پاداشتی چاكەی خەڵكی كوردستان بدرابایەوە و خۆڕاگری و سەركەوتنەكانی پێشمەرگە بە پشتیوانیلێكردن و وەفاداری وەڵامبدرێته‌وه‌، چونكە سەركەوتنەكانی پێشمەرگە مایەی شانازین بۆ هەموو عێراق و جیهان.

هەر لەبارەی ڕەوشی هەرێمی كوردستان پێش بڕینی بودجەكەی لەلایەن سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراقەوە و بەر لەوەی شەڕ بەرۆكی گەلی كوردستان بگرێت، نێچیرڤان بارزانی ئاماژەی بەوە كرد كە هەرێمی كوردستان كەوتبووە ناو پێشكەوتنێكی ئابووریی زۆر بەرچاوەوە و ئێستاش زۆر دڵنیان كە گەلی كوردستان بە خۆڕاگری و دەوڵەمەندیی خاكەكەی، دەگەڕێتەوە خۆشگوزەرانییەكی زۆر باشتر. لە هەمان كاتیشدا حكوومەتی هەرێم ئامادەیە بۆ پێكەوەژیانێكی ڕاستەقینە و هاوبەش و یەكسان لە بەڕێوەبردندا لەگەڵ هەموو پێكهاتەكانی عێراقدا و هەموو پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان ئامادەن بۆ هەماهەنگی و ئاڵوگۆڕی شارەزاییەكان لەگەڵ هەموو پارێزگاكانی عێراقدا.

ئەوەشی خستە ڕوو كە عێراق و میزۆپۆتامیا، یان وه‌ك پێى ده‌ڵێن (وادی الرافدین) وڵاتێكی زۆر دەوڵەمەندە لەڕووی سامانە سروشتییەكان و كولتوورەوە، دەتوانین بەسیاسەتێكی باش گەلەكەمان بگەیه‌نینە ژیانێكی زۆر خۆش و دوور لە شەڕ و ببینە هۆی پێشكەوتنی ئابووریی جیهان و زۆركردنی دەرفەتی كار بۆ هەموو خەڵكی كوردستان و عیراق و هەمووان پێكەوە هیوا بۆ ئەو ڕۆژە دەخوازن، بۆ ئەوەی چیتر گەلی عێراق ئاوارە و دەربەدەر نەبێت. هیواشی خواست ئارامی بگەڕێتەوە بۆ هەموو عێراق و ببێتە مایەی ئارامی و پێشكەوتنی زیاتر بۆ هەموو وڵاتە دراوسێیەكانیش .

لە كۆتایی وتەكەیدا بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كورستان پیرۆزبایی لە گەلانی توركیا كرد كە ئێستا پەرلەمانی تازەی خۆیان هەڵدەبژێرن و هیوای خواست ئەو هەڵبژاردنە ببێتە مایەی خێر و ئاشتیی زیاتر بۆ توركیا و دەنگدانەكەیان بە ئارامی تێپەڕێت و ئەنجامی باشی لێبكەوێتەوە بۆ هەموو توركیا و كێشەی كوردیش دوای ئەو هەڵبژاردنە لە توركیا چارەسەربكرێت و پیرۆزبایی لە هەموو لایەنە سەركەوتووەكانی ئەو هەڵبژاردنە كرد.

ئەمە دەقی وتەی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستانە:

ئامادەبووانی بەڕێز، بزنسمانان و ڕۆشنبیران، نوێنەری ئەنجومەنی وەزیرانی حكوومەتی فیدراڵی عێراق،پارێزگار و نوێنەرانی پارێزگاكان هەموو لایەكتان بەخێر بێن، بەخێربێن بۆ پلاتفۆرمی سلێمانی. پێش ئەوەی دەست بە وتەكانم بكەم، دەمەوێت بەخێرهاتنێكی تایبەتی پارێزگاری هەڵەبجە بكەم كە هەتا تا پێش كۆبوونەوەی كە ئەمڕۆ ئێمە لێرە كۆبووینەتەوە لە عێراق ئێمە 18 پارێزگامان هەبوو، بە هیمەتی هەموو لایەك سوپاس بۆ ئەنجومەنی وەزیران لە بەغدا و سوپاس بۆ پەرلەمانی عێراق و سوپاس بۆ هەموو ئەو هەوڵانەی كە دران و هەڵەبجە كرا بە پارێزگا و زۆر بەخێرهاتنی دەكەین.

دەستخۆشی لە پارێزگاری سلێمانی دەكەم بۆ ئەم دەستپێشخەرییە. پێش ماوەیەك بەڕێز ئاسۆ فەرەیدوون پارێزگاری سلێمانی ئەو پێشنیازەی لەگەڵ ئێمە باسكرد و منیش زۆر پێم باشبوو كە ئەو پلاتفۆرمە سازبكەن. هەروەها دەستخۆشی لە بەشداری و هاوبەشیی وەزارەتی كاروباری پارێزگاكان و ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و هەموو پشتیوانانی پلاتفۆرمەكە دەكەم، كه‌لەم كاتە هەستیارەدا بۆ بەهێزكردنی پەیوەندیی نێوان پارێزگاكان و هەماهەنگی و ئاڵوگۆڕی ئەزموونە ئابوورییەكان، ئه‌م پلاتفۆرمهیان ‌ساز كردووە لە سلێمانی. ئه‌مه ‌كارێكی جوان و دەستپێشخەرییەكی گرنگە. هیوادارم هەموو لایەكتان كاتێكی خۆش و پڕ سوودتان هەبێت لە شاری سلێمانیی خۆشەویست و هەماهەنگییەكی باش لەنێوانتاندا دروستببێت.

 بیرۆكەی كۆكردنەوەی هەموو پارێزگارەكانی عێراق لەم پلاتفۆرمه‌دا لە‌شاری سلێمانی، بیرۆكەیەكی جوان و سوودبەخشە و هیوادارم سوودێكی باشی هەبێت بۆ داهاتووی پەیوەندییەكانی نێوان پارێزگاكان وهەمووتان ئەزموونی یەكتر دەوڵەمەندتر بكەن و باشترین خزمەت پێشكەش به‌هاووڵاتیان و كەرتە جیاوازەكان بكەن.

دروستكردنی ئاڵوگۆڕ و هەماهەنگی لەبواری ئابووری لە نێوان پارێزگاكاندا، دەبێتە هۆكارێكی سەرەكی بۆ دروستكردنی پەیوەندیی باش لەنێوان پارێزگاكان و پێكهاتەكانی ناوچە جیاجیاكانی عێراقدا، ئەمەش ڕۆڵێكی بەرچاو ده‌گێڕێت لە پتەوكردنی پەیوەندییە سیاسییەكان و خاوكردنەوەی گرژییە ناوخۆییەكاندا.

لەبەرئەوە زۆرم پێخۆشە كە ئێوە ئەمڕۆ لەو باردۆخێكی ئاڵۆزه‌ى عێراق، باسی دروستكردنی هەماهەنگیی ئابووری و ئاڵوگۆڕی شارەزاییەكان دەكەن. هەروەها باسی نزیكی لە هەموو ڕووێكەوە، لە ڕووی كلتووری، لە ڕووی ئابووری و لە ڕووی چۆنییەتی پێكەوە كاركردن دەكەن .

لە ڕاستیدا عێراق و ناوچەكە خاوەن سامانێكی سروشتیی زۆر دەوڵەمەندن، خاوەن كلتوورێكی دەوڵەمەندیشن، بەڵام سیاسەتە ناتەوافوقییەكان، پێشكەوتنی ئابووری و پێكەوەژیانی لە عێراقدا خستووەتە مەترسییەكی زۆر گەورەوە، لەبەرئەوە ئێستا كە ئێوە لەم كاتەدا لەسەر دروستكردنی هەماهەنگیی ئابووری گفتوگۆ دەكەن، كارێكی یەكار زۆر گرنگ ئەنجامدەدەن لەم كاتەی كە عێراق پێیدا تێدەپەڕێت.

ئامادەبووانی بەڕێز ..

خەڵكی عێراق ئەمڕۆ لە بارودۆخێكی زۆر خراپدا دەژیت، هۆكاری سەرەكیی ئەو باردۆخەش، پشتگوێخستنی دەستوور و پەیڕەونەكردنی تەوافوق بوو، كە بنچینەی عێراقی نوێ لەسەر ئەو بنەمایە دامەزرا. لەبەرئەوەش عێراقێكی نوێی پڕ لە خۆشگوزەرانی و ئارامی بۆ خەڵكی عێراق بەداخەوە دروستنەبووە هەتا ئێستا .

جه‌نابى سەرۆكی هەرێمی كوردستان، چەندین جار هەموو لایەنەكانی عێراق و حكوومەتی فیدرالیی عێراقی لە چەند ساڵی ڕابردوودا لە ئەنجامە خراپەكانی پشتگوێخستنی دەستوور ئاگاداركردەوە، كە بەداخەوە گوێ لە سەركردایەتیی سیاسیی كوردستان نەگیرا وئەوەی نەدەبووایە ڕووبدات، ڕوویدا.

هەروەها ئەوكاتەی جه‌نابى مەسعوود بارزانی لە پەیامێكدا، هۆشداری و وریایی دایە هەموو لایەنەكان و گەلی عێراق لە دروستبوونی تاكڕەوی و پشتگوێخستنی دەستوور، بەداخەوە زۆر لایەن لێكدانەوەی زۆر خراپیان بۆ ئەو هوشدارییە كرد، بەڵام دواتر هەموو گەلی عێراق، ئەنجامە ماڵوێرانكەرەكانی سیاسەتی تاكڕەوی لە عێراقدا بینی، كە بەداخەوە بووە هۆی ڕژانی خوێنی هەزاران كەس و ماڵوێرانبوونی سەدان هەزاری دیكەش لەم وڵاتەدا.

دەستووری تازەی عێراق، سیستەمی حوكمڕانیی عێراقی كردە سیستەمێكی فیدرالی، بەڵام بەداخەوە هەر زوو دەستوور وەلاوەنرا و ئەو كێشانەی كە لە دەستووردا ماوەی چارەسەركردنیان بۆ دانرابوو، چارەسەر نەكران، لەكاتێكدا چارەسەری ئەو كێشانە بنچینەبوون بۆ دروست كردنی عێراقێكی فیدرالی و دروست كردنی تەوافوق و هاوبەشییەكی ڕاستەقینە لە حوكمدا. بەداخەوە سیسته‌مى فیدرالی بەكردەوە لە حوكمڕانیی عێراقدا ڕەنگی نەدایەوە، هەروەها هیچ هاوبەشی و هاوپەیمانییەكیش لە حكوومەتی فیدرالیی عێراقدا بەكردەوە لە بەغدا ڕەنگینەدایەوە، لەبەرئەوەش زۆربەی كاتەكان پێكهاتە بەشدارەكانی حكوومەت گلەییان هەبووە و زۆرجاریش لە حكوومەت كشاونەتەوە. زۆر لە پۆستە حكوومییەكان بەوەكالەت و شێوەی كاتی بەڕێوەبراون، جۆرێك لە كەشوهەوای كودەتایی بەسەر حوكمی عێراقدا زاڵبوو .

سەركردایەتیى سیاسیی هەرێمی كوردستان، بەشایەتیی هەموو لایەك، هەوڵی زۆری دا بۆ دروستكردنەوەی تەوافوق لەنێوان هەموو پێكهاتەكاندا و چارەسەركردنی هەموو كێشەكان بەشێوەیەكی تەوافوقی. هەرچی لەسەر شانی سەركردایەتی و خەڵكی كوردستان بوو كردمان، بۆئەوەی لەجیاتی خوێنڕشتنی تاییفی و لێكترازانی نیشتمانی، تەوافوق و پێكەوەژیانێكی یەكسان لە عێراقدا هەبێت.

هەر لێرەشەوە زۆر گرنگە باسی هەڵوێست و كاری جددی جه‌نابى سه‌رۆك مام جەلال بكەین، وەك پارێزەرێكی تەوافوق و سەرۆك كۆمارێك كە ببووە چارەسەری ناكۆكییەكان و دروستكەرەوەی تەوافوق لە هەلومەرجی ئەوكاتەدا كە زۆر سەخت بوو.

هەرێمی كوردستان، ئێستاش لە هەموو شوێنەكانی دیكەی عێراق باوەشكراوەتر و باشتربووە بۆ پەنادان و حەواندنەوەی سەدان هەزار ئاوارە و دەربەدەركراوی عێراق. خەڵكی كوردستان زۆر شانازی بەو خەسڵەتەی خۆیەوە دەكات و بەردەوامیش شوێنی پەنادانی هەموو خەڵكی عێراق و لیقەوماوان و دەربەدەرەكان دەبێت بەپێی تواناكانی خۆی. بەڵام بەداخەوە ئەوەش لەلایەن حكوومەتی فیدراڵیی عێراقەوە بە بڕینی بودجە و مووچەی خەڵكی هەرێمی كوردستان، وەڵامدرایەوە.

ئێستا هەرێمی كوردستان بووەتە پەناگەی زیاتر لە یەك ملیۆن و 800 هەزار پەنابەری سووریا و دەربەدەرانی ناوچەكانی دیكەی عێراق، تەنیا خزمەتگوزاییە سەرەتاییەكان بۆ ئەو هەموو ئاوارە وپەنابەرانه‌، ساڵانە پێویستی بە یەك ملیار و 500 ملیۆن دۆلار هەیە .

بەڕێزان ...

بەهۆی نەدانی بودجەی هەرێمی كوردستانه‌وه، بەهۆی ئەوەی پێشمەرگە لەشەڕێكی فراواندایە لەگەڵ ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش،‌گەلی كوردستان لە بارودۆخێكی زۆر سەختدا دەژیت. هەروەها خەڵكی كوردستان لە دۆخێكی ده‌روونیى زۆر ناخۆشدایە، بەهۆی ئەوەی تائێستا نزیكه‌ى دوو هەزارئافرەتی كوردی ئێزدی، لەلایەن ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعشەوە ڕفێندراون و نەگەڕاونەتەوە. خۆتان دەزانن ئەوە چ كۆستێكی گەورەی كۆمەڵایەتی دروستدەكات لەلای كەسوكاریان و گەلی كوردستان و گەلی عێراق بە شێوەیەكی بەگشتی .

بەداخەوە سەرەڕای ئەو بارقورسییەی كەوتووەتە سەر شانى حكوومەتی هەرێمی كوردستان، بەهۆی هاتنی ئەو ژمارە زۆرە لە ئاوارە و په‌نابه‌ران بۆ كوردستان، بەهۆی ئەو شەڕە فراوان و قورسەی ڕووبەڕووی كوردستان بووەتەوە لەلایەن ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعشەوە، حكوومەتی فیدرالیی عێراق، پابەندییەكانی خۆی بەرامبەر هێزی پێشمەرگە جێبه‌جێ نه‌كردووه ‌وەك بەشێك لە سیستەمی بەرگریی عێراق.تەنانەت زۆرجار لەلایەن حكومەتیی فیدرالیی عێراقەوە، كێشە دەخرێتە بەردەم هاوكارییە جیهانییەكانیش بۆ هێزی پێشمەرگە.

هەروەها تائێستا حكوومەتی عێراق پابەندی و ئەركەكانی خۆی بەرامبەر بە هەرێمی كوردستان جێبەجێنەكردووە وەك بەشێك لە عێراق. تەنانەت حكوومەتی فیدرالیی عێراق، بۆ زۆر كۆنفرانس و كۆنگرەی پەیوەست بە بارودۆخی عێراق و هەرێمی كوردستانەوە، زەحمەتی ئەوەش ناكێشێت كە تاكە نوێنەرێكیش لە حكوومەتی هەرێمی كوردستان بخەنە چوارچێوەی ئەو شاندانەی حكوومەتی فیدرالی كە بەشداری لەو كۆنفرانسانەدا دەكەن.

ئامادەبووانی بەڕێز ..

لایەنە كوردستانییەكان ساڵیڕابردوو لێرە لە شاری سلێمانی، جارێكی دیكە بڕیاری پشتیوانی و بەشداریكردنیان دا لە حكوومەتی تازەی عێراق بە سەرۆكایەتیی بەڕێز حەیدەر عەبادی. هەروەها ڕێككەوتنێكی هاوبەشمان ئەنجامدا لەبارەی هەناردەكردنی نەوته‌وه‌.ئەو ڕێككەوتنە بووە بەشێك لە یاسای بودجەی عێراق بۆ ساڵی 2015. كورتەی ڕێككەوتنەكە ئەوەبوو كە ئێمە ڕۆژانە لە ڕێگەی بۆڕیی نەوتیی هەرێمی كوردستانەوە بە موعەددەلی ڕۆژانە 550 هەزار بەرمیل نەوت لە توركیا ڕاده‌ستى سۆمۆ بكه‌ین، لە بەرامبەردا حكوومەتی فیدرالیی عێراق 17%ی بودجەی عێراق كە مانگانە دەكاتە یەك ترلیۆن و 200 ملیار دینار، بداتە هەرێمی كوردستان .

 ئێمە لە هەرێمی كوردستان هەوڵێكی زۆرماندا بۆ ئەوەی توانای بەرهەمهێنان و هەناردەكردن لەماوەیەكی زۆر پێوانەییدا بگەیه‌نینە ئاستی ئەو بەڵێنانەی كە دابوومان. ئەوەبوو ئاستی بەرهەمهێنان و هەناردەكردنمان بۆ 550 هەزار بەرمیل لە ڕۆژێكدا بەرزكردەوە، بەڵام بەداخەوە تائێستا حكوومەتی فیدرال باییی ئەو بڕە نەوتەش بودجەی بۆ هەرێمی كوردستان نەناردووە كە لە توركیا ڕاده‌ستى سۆمۆمان كردووه‌و ڕێككەوتنەكە و یاسای بودجەی عێراقی لە بەرامبەر هەرێمی كوردستاندا جێبەجێنەكردووە .

ئێمە لێرەدا جارێكی دیكە لەبەردەم ئێوەی بەڕێزدا دووپاتی دەكەینەوە، كە ئێمە لە هەرێمی كوردستان دەمانەوێ هەموو كێشەكان لەگەڵ حكوومەتی بەڕێز حەیدەر عەبادی چارەسەر بكەین، دەمانەوێ پشتیوانی لێبكەین بۆ ئەوەی تەوافوق و یەكسانی و خۆشگوزەرانی بۆ خەڵكی عێراق بگەڕێتەوە. بەڵام بۆ ئەوەی بتوانێ ئەوە بكات، پێویستە ئەو حكوومەتە، حكوومەتی هەموومان بێت، هەموومان بەشداربین لە بڕیاردان و بەڕێوەبردنیدا، ئەگەرنا ئەو دەستوورە جێبەجێ نابێت كە عێراق لەسەری دامەزراوە .

ئێمە لە حكوومەتی هەرێمی كوردستان، حكوومەتێكی بە كردەوەی هاوبەش و تەوافوقیمان دەوێت لە بەغدا، چونكە ئەوكاتەی سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق بە بڕیاری كەسیی خۆی بودجەی هەرێمی كوردستانی بڕی، هیچ مانایەكى بۆ تەوافوق و پێكەوە كاركردن لە حكوومەتدا نەهێشتەوە. بەداخەوە بەڕێز حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی ئێستاش، وێڕاى ئه‌وه‌ى كه‌ئه‌و بودجه‌یه‌ى بۆ مانگى نیسان بۆ هه‌رێمى كوردستان دانرا بوو، هه‌ر خۆى له‌خۆیدا كه‌م بوو، به‌ر له‌وه‌ى بگاته‌هه‌رێمى كوردستان، به‌به‌هانه‌ى بێ مانا و بێ ڕاوێژكردن له‌گه‌ڵ هه‌رێمى كوردستان، ئه‌ویش10%یدیكه‌ى له‌و بودجەیە بڕی و كەمی كردەوە، ئەوەش بە بڕیاری خودی سەرۆك وەزیران بوو.ئا ئه‌مه‌یان عه‌قڵیه‌تێكى زۆر مه‌ترسیداره ‌و نابێت ‌لە حكوومەتی تەوافوقی و فیدرالیدا ئەو بڕیارانە بەو شێوەیە بدرێن، چونكە تەوافوق و هاوبەشبوون، ڕێگە بەو بڕیاردانە نادات.

ئێمە خۆشگوزەرانی و ژیانی ئارامی خەڵكی عێراقیشمان زۆر بەلاوە مەبەستە، بەڵام بەڕاستی چیتر بەو شێوەی ئێستا ئەو غه‌در و بێبەشكردنە قبووڵبكەین كە بەرامبەر به‌خەڵكی كوردستان دەكرێت. ئێمە پێمانوایە دەبووایە پاداشتی چاكەی خەڵكی كوردستان بدرابایەوە و خۆڕاگری و سەركەوتنەكانی پێشمەرگە بە پشتیوانی لێكردن و وەفاداری وەڵامبدرێته‌وه‌، چونكە سەركەوتنەكانی پێشمەرگە مایەی شانازین بۆ هەموو گەلی عێراق بە شێوەیەكی گشتی و جیهان.

ئامادەبووان و میوانانی بەڕێز ..

پێش ئەوەی سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق، ساڵی ڕابردوو بودجە و مووچەی خەڵكی كوردستان ببڕێت و شەڕ بەرۆكی گەلی كوردستان بگرێت، هەرێمی كوردستان كەوتبووە ناو پێشكەوتنێكی ئابووریی زۆر بەرچاوەوە. ئێستاش زۆر دڵنیاین، كە گەلی كوردستان بە خۆڕاگری و دەوڵەمەندیی خاكەكەی، دەگەڕێتەوە خۆشگوزەرانییەكی زۆر باشتر. لە هەمانكاتیشدا ئێمە ئامادەین بۆ پێكەوەژیانێكی ڕاستەقینە و هاوبەش و یەكسان لە بەڕێوەبردندا لەگەڵ هەموو ئەو پێكهاتانەی كە لە عێراقدا دەژین. هەروەها هەموو پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان ئامادەن بۆ هەماهەنگی و ئاڵوگۆڕی شارەزاییەكان لەگەڵ هەموو پارێزگاكانی عێراقدا .

عێراق و میزۆپۆتامیا، یان وه‌ك پێى ده‌ڵێن (وادی الرافدین) وڵاتێكی زۆر دەوڵەمەندە لەڕووی سامانە سروشتییەكان و كولتوورەوە، ئێمە دەتوانین بەسیاسەتێكی باش گەلەكەمان بگەیه‌نینە ژیانێكی زۆر خۆش و دوور لە شەڕ و ببینە هۆی پێشكەوتنی ئابووریی جیهان و زۆركردنی دەرفەتی كار بۆ هەموو خەڵكی عیراق. هەموومان پێكەوە لێرەدا هیوا بۆ ئەو ڕۆژە دەخوازین، بۆ ئەوەی چیتر گەلی عێراق ئاوارە و دەربەدەر نەبێت. هیوادارین ئارامی بگەڕێتەوە بۆ هەموو عێراق و ببینە مایەی ئارامی و پێشكەوتنی زیاتر بۆ هەموو دراوسێیەكانیشمان .

هەروەها بەڕێزان بە دەرفەتی دەزانم، ئەمڕۆ پیرۆزبایی لە گەلانی توركیا بكەم، كە ئێستا پەرلەمانی تازەی خۆیان هەڵدەبژێرن. هیوادارین ئەو هەڵبژاردنە ببێتە مایەی خێر و ئاشتیی زیاتر بۆ توركیا، هیوادارین دەنگدانەكەیان بە ئارامی تێپەڕێت و ئەنجامی باشی لێبكەوێتەوە بۆ هەموو توركیا و كێشەی كوردیش دوای ئەو هەڵبژاردنە لە توركیا چارەسەربكرێت. لە ئێستاشەوە پیرۆزبایی لە هەموو لایەنە سەركەوتووەكانی ئەو هەڵبژاردنە دەكەین .

هەموو لایەكتان بەخێر بێن سەرچاو و زۆر سوپاس ...

ئێوارەی ئەمڕۆ یەكشەممە 7/6/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری كە لە بەڕێزان قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیران و ڕێباز حەملان وەزیری دارایی و ئابووری و ژمارەیەك لە بەرپرسانی حكوومەتی هەرێم پێكهاتبوو، دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ هەریەك لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی و بەڵێندەر و وەبەرهێنەرانی پارێزگاكە، كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانی سازكرد.

لە سەرتای كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەدا بەڕیز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان دەستخۆشی لە پارێزگاری سلێمانی كرد بۆ ڕێكخستنی پلاتفۆرمی پارێزگاكانی عێراق كە زۆربەی پارێزگاكانی عێراق بەشداریان تێدا كرد و بە دەستپێشخەرییەكی باشی بۆ زیاتر هاوكاری و پەرەسەندنی هاوكاری ئابووری لە نێوان پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و پارێزگاكانی دیكەی عێراق لە قەڵەم دا و هیوای خواست ئەنجامی باشی هەبێت.

دواتر هاتە سەر ناوەرۆكی كۆبوونەوەكانی لەگەڵ هەریەك لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی و بەڵێندەر و وەبەرهێنەرانی پارێزگاكە و باسی لەو كێشانە كرد كە ئەنجوومەنی پارێزگا لە كۆبوونەوەكەدا خستوویانەتە ڕوو و هیوای خواست بتوانرێت لە ماوەیەكی نزیكدا كێشەكان چارەسەر بكرێن و دڵخۆشی خۆیشی بۆ گیانی بەیەكەوە كاركردنی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی دەربڕی.

لەبارەی كۆبوونەوەی لەگەڵ بەڵێندەر و وەبەرهێنەرانی سڵێمانیش، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی بە ناوی حكوومەتی هەرێمی كوردستان سوپاس و پێزانینی ئاراستەی بەڵێندەر و وەبەرهێنەران كرد كە سەرەڕای قەیرانی دارایی، بەڵام هاوكار و خۆڕاگر و پشوو درێژ بوون و ئاماژەی بەوەش دا كە بەڵێندەر و وەبەرهێنەران باسی كێشە و گرفتەكانی خۆیان كردووە و حكوومەتیش بڕیاری داوە لێژنەیەك بۆ چارەسەركردنی كێشەكانیان دابنێت و كۆبوونەوەكەشی زۆر بە پێویست و زەروور وەسف كرد.

دواتر بەرێز سەرۆك وەزیران وەڵامی پرسیاری رۆژنامەوانانی دایەوە و لەبارەی كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا تیشكی خستە سەر ئەوەی كە حكوومەتی بەغدا پابەندی رێككەوتنەكەی لەگەڵ هەرێم نییە و ڕەوشی ئابووری ئێستای كوردستانیش قابیلی ئەوە نییە بەردەوام بێت و سیاسەتی هەرێمیش تا ئێستا چارەسەركردنی كێشەكانە لەگەڵ بەغدا بە دیالۆگ، بەڵام ئەگەر گەیشتنە ئەو باوەڕەی ناتوانن لەگەڵ بەغدا كێشەكان چارەسەر بكەن، ئەوا بێگومان حكوومەت بڕیاری دیكە دەدات كە لە بەرژوەندی خەڵك و هەرێمی كوردستان بە شێوەیەكی گشتی بێت و بۆ ئەم مەبەستەش هەرێمی كوردستان بژاردەی لەبەر دەستە.

لەبارەی ئەوەی كە بە چ سەرچاوەیەك حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەتوانێت ئەو بڕیارانەی ئەمڕۆ لە كۆبوونەوەكانی سلێمانی دران جێبەجێیان بكات، بەڕێز نێچیرڤان بارزانی ئاشكرایكرد كە هەندێك بڕیار ئیدارین كە پێویستە بدرێن و هەندێك بڕیاری دیكەش پەیوەندی بە شێوەی ڕێكخستنی كاری بەڵێندەران و وەبەرهێنەرانەوە هەیە و هەندێكیشیان پەیوەندی بە كێشەی داراییەوە هەیە كە هیوادارن بە زووترین كات چارەسەریان بكەن.

لەبارەی هاتنی ژمارەیەكی زۆرتری ئاوارە و پەنابەران بۆ هەرێمی كوردستان لە ترسی شەڕی دژی تیرۆر و ئەو ئاڵۆزیانەی لە دەڤەرە جیاجیاكانی عێراق هەیە، بەڕێز سەرۆك وەزیران دووپاتی كردەوە كە ئەمڕۆ هەرێمی كوردستان داڵدەی زیاتر لە ملیۆنێك و 800 هەزار ئاوارە و پەنابەری سووری و ناوخۆی عێراقی داوە و دەرگاكانیشی تا ئێستا كراوەبووە، بەڵام لە ڕووی توانا و كاركردن و داراییەوە هەرێمی كوردستان لە بارودۆخێكی زۆر خراپدایە بۆیە پێویستە كۆمەڵگای نێودەوڵەتی زیاتر ئاوڕ لە هەرێمی كوردستان بداتەو و هاوكاری بكات. هەروەها ڕایگەیاند كە دكتۆر عەلی سندی وەیری پلاندانانی هەرێمی كوردستان وەك نوێنەری حكوومەتی هەرێم بەشداری كۆبونەوەی برۆكسلی كردووە و تیایدا داوای پشتگیری و هاوكاری بۆ هەرێم كردووە.

لەبارەی دابەشكردنی ئەو پۆستانەی كە لە كابینەی هەشتەمی حكوومەتی هەرێمی كوردستان تا ئێستا دابەش نەكراون، سەرۆك وەزیران ئاماژەی بەوە كرد كە پۆسەكان زۆری دابەشكراون و لە هەمان كاتدا بە شتێكی ئاسایی زانی كە لە چوارچێوەی حكوومەتێكی بنكە فراوان هەندێك كێشە هەبن و گلەیی هەبن و هەروەها ڕۆڵی هاوبەشانی كابینەی حكوومەتی بۆ چاكسازی و ڕێكخستنی كارەكان بەرز نرخاند و سوپاسیانی كرد.

سەبارەت بە یەكگرتنەوەی هەردوو وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان و كارەبا، نێچیرڤان بارزانی ڕایگەیاند كە ئەو بابەتە پەیوەندی بە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانەوە نییە یان پەیوەندی بەوەوە نییە كە خوانەخواستە وەزیرەكەیان سەركەوتوو نەبووە، بەڵكو كێشەكە كێشەیەكی زۆر گەورەیە چونكە هەر لە بنەڕەتدا دەبێت هەردوو وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان و كارەبا یەك وەزارەت بێت و ناكرێت بكرێن بە دوو وەزارەت چونكە هەردووكیان تەواوكەری یەكترین و گەر لە یەك شوێن كۆنەكرێنەوە كێشەی گەورە بۆ هەرێمی كوردستان دروست دەبێت هەروەك لە ساڵی رابردوو كێشە لە نێوان هەردوو وەزارەت لەسەر پرسی سوتەمەنی دروستبوو و هەموو پێكهاتەكانی حكوومەتیش لەو باوەڕەدان كە دەبێت ئەم دوو وەزارەتە لە یەك شوێن كۆبكرێنەوە. ئەوەشی بیرهێنایەوە كە یەكگرتووی ئیسلامی هەر لە ڕۆژی یەكەمەوە دوودڵ بوو لە وەرگرتنی ئەو وەزارەتە، بەڵام ئەوان زۆر داوایان كرد كە وەزارەتەكە وەرگرن.

لەبارەی وەرگرتنی قەرزی نێودەوڵەتیش بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی هەریەكە لە بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و پەرلەمانی كوردستانی كرد كە توانیان كارێكی زۆر باش و گران ئەنجام بدەن چونكە ماوەی دوو ساڵە خەریكی ئەو بابەتەن و دواجار لەلایەن پەرلەمانی كوردستانەوە پەسەند كرا كە دوای ئیمزاكردنی لەلایەن سەرۆكی هەرێمەوە، دەبێت بە یاسا و ئەو كات حكوومەتی هەرێمی كوردستان قسە لەگەڵ بانقە نێودەوڵەتییەكان دەكات بۆ وەرگرتنی قەرز و قەرزەكانیش بۆ كار و پرۆژەكانە. ئەوەشی ئاشكرا كرد كە قەرزی نێودەوڵەتی تەنیا ڕەهەندی ئابووری نییە، بەڵكو ڕەهەندی سیاسیشی هەیە و هیوای خواست وڵاتان و بانكە نێودەوڵەتییەكان ڕاستەوخۆ مامەڵە لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكەن بێ گەڕانەوە بۆ هیچ لایەنێك بە مەبەستی دانەوەی قەرزەكە.

لەبارەی كاریگەری قەیرانی دارایی لەسەر هاوڵاتایانی هەرێمی كوردستان بە شێوەیەكی گشتی ، سەرۆك وەزیران سوپاسی خۆڕاگری و پشوو درێژی هاوڵاتیانی كرد و هیوای خواست ئەو بڕیارانەی كە حكوومەت دەیدات یارمەتیدەر بێت بۆ تێپەڕاندنی بارودۆخی ئێستای دارایی كە بەرۆكی هەرێمی كوردستانی گرتووە.

ئێوارەی ئەمڕۆ 7/6/2015 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆک وەزیرانی هەرێمی كوردستان لە شاری سلێمانی سەردانی دەزگای میدیایی کوردساتی کرد و لەلایەن خاتوو ھێرۆ ئیبراھیم ئەحمەد سەرپەرشتیاری گشتی دەزگای میدیایی کوردسات و بەڕێزان بەڕێوەبەر و کارمەندانی کوردساتەوە بەگەرمی پێشوازی لێکرا.

هەر لە میانی سەردانەكەیدا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی بەمەبەستی لە نزیکەوە ئاشنابوون بەشێوازی کارکردنی دەزگای میدیایی کوردسات، بەشە جیاوازەکانی دەزگاکەی بەسەرکردەوە و سەرسوڕمانی خۆی بەپێشکەوتنی دەزگاکە لە ھەموو بوارەکاندا دەربڕی.

لە لێدوانێکیشدا بۆ دەزگای میدیایی کوردسات، بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان ڕایگەیاند كە دەمێک بوو مەبەستی بووە لە نزیکەوە دەزگاکە بەسەر بکاتەوە، ئاماژەی بەوەش کرد كە کوردسات کەناڵێکی ڕەسەنە و توانیویەتی ببێتە جێگەی متمانەی بینەرانی و شوێنی خۆی لە دڵی بینەر و بیسەرانیدا بکاتەوە، ھەروەک ھیوای سەرکەوتن و پێشکەوتنی زیاتری بۆ دەزگای میدیایی کوردسات خواست.

ئێوارەی ئەمڕۆ چوارشەممە 2015/5/13 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە بەڕێزان ئەكیهیكۆ تاناكا سەرۆكی دامەزراوەی گەشەپێدانی ژاپۆنی (جایكا) و  باڵیۆزی ژاپۆن لە عێراق و شاندێكی یاوەریان كرد.

لە دیدارێكدا بەرێز سەرۆكی دامەزراوەی جایكا سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ ئەو هاوكاریی و ئاسانكارییەی حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەربڕی كە لە كاتی جێبەجێكردنی پرۆژەكانیان لە هەرێم پێشكەشیان كراوە و بۆ پرۆژەكانی داهاتووشیان پێشكەشیان دەكرێ.

هەروەها باسی لە پرۆژەكانی ئاو و ئاوەڕۆ لە شارەكانی هەولێر و دهۆك و سلێمانی و هەڵەبجە كرد كە بە پارەداركردنی دامەزراوەی جایكا بەشێك لەو پرۆژانە كەوتوونەتە بواری جێبەجێكردن و بەشێكی دیكەشیان لە داهاتوویەكی نێزیكدا دەكەونە بواری جێبەجێكردنەوە. ئەوەشی دووپات كردەوە كە لەسەر جێبەجێكردنی پڕۆژەكانیان لەسەر ئاستی عێراق بە شێوەیەكی گشتی و بە تایبەتی لە هەرێمی كوردستان، بەردەوام دەبن.

لای خۆیەوە بەڕێز سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان سوپاسی دامەزراوەی جایكا و حكوومەت و خەڵكی ژاپۆنی كرد بۆ ئەو هاوكارییانەی لەڕابردوودا بۆ هەرێم كردوویانە و هەروەها ئەو پڕۆژانەی كە ئێستا جێبەجێیان دەكەن. ئاماژەی بەوەش كرد كە هەرێمی كوردستان پێویستی بە بەرەوپێشەوە بردنی زیاتری ژێرخانەكەیەتی و بۆ ئەم مەبەستەش دەتوانن سود هەم لە ئەزموون و هەم لە پارەداركردنی ژاپۆن وەرگرن بۆ جێبەجێكردنی پرۆژەی پێویست بە تایبەتی ئەو پرۆژانەی لە داهاتوودا لە بوارەكانی ئاو و ئاوەڕۆدا لە شاری هەولێر جێبەجێ دەكرێت.

لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا بەڕێز نێچیرڤان بارزانی سوپاسی دامەزراوەی جایكای كرد بۆ كردنەوەی خولی ڕاهێنان بۆ ژمارەیەك لە كارمەند و كادیرانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان بۆئەوەی لە بوارە جیاجیاكاندا پسپۆڕیی و كارامەیی زیاتر بەدەست بهێنن.