سەرۆکی پەرلەمان لە پەرلەمانی سوید: گرنگە سوود لە ئەزموونی پەرلەمانی و دیموکراتی سوید وەربگرێت
د.ویسف محەمەد سادق، سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان دەڵێت "وڵاتی سوید بۆ ئێمە گرنگە، چ لە ڕووی ئەزموونی دیموکراسی و پەرلەمانییەوە، چ لەڕووی پێکهاتەی دانیشتوانەکەیەوە، کە ژمارەیەکی زۆر ڕەوەندی کوردی لەم وڵاتەدا نیشتەجێن و ئێستا هاوڵاتی سوید، بەشدارن لە پڕۆسەی بەڕیوبردنی وڵاتدا، بەتایبەتیش ئێستا چەندین پەرلەمانتار و چالاکوانی و کەسایەتی سیاسی دیار لەم وڵاتەدا کوردن، ئەمەش ئاماژەی تێکەڵاوبوونی ڕەوەندی کوردییە لەگەڵ کۆمەڵگەی سویدیدا، گرنگە بۆ ئێمە سوود لە ئەزموونی پەرلەمانی و دیموکراتی سوید وەربگرین.
ئەم وتانەی سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان، لەمیانی دواهەمین وێستگەی سەردانی شاندی پەرلەمانی کوردستان هات بۆ پەرلەمانی سوید و کۆبوونەوەیان لەگەڵ سەرۆکی فراکسیۆنی پارتی سۆشیال دیموکرات و سەرۆکی لیژنەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی پەرلەمان و تۆڕی پەیوەندی سویدی کوردستانی لە پەرلەمانی سوید.
لە دانیشتنەکاندا سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان و شاندی یاوەری،باسیان لە بارودۆخی هەرێمی کوردستان و شەڕی دژ بە تیرۆرستان و پەیوەندی نێوان هەرێم و حکومەتی ناوەند و قەیرانی دارایی و ئاوارەکان کرد چەند پرسێکی تریان کرد.
پەرلەمانتارانی سوید لەبارەی پرسە جیاوازو گەرمەکانی گۆڕەپانی سیاسی کوردستان پرسیاریان لە شاندی پەرلەمانی کوردستان دەکرد.
لەبارەی پرسی پەیوەندی نێوان پەرلەمانی سوید و پەرلەمانی کوردستان، هەردولا ئەم پەیوەندییەیان بە پێویستییەکی گرنگ دانا، چونکە پەیوەندی نێوان هەردوو گەلی سوید و کوردستان مێژوویەکی دورودرێژی هەیە.
سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان و سەرۆکی پەرلەمانی سوید کۆبوونەوە سەرۆکی پەرلەمانی سوید: ئێمە خۆمان بە دۆستی نزیکی ئێوە دەزانین
ئۆربان ئالین سەرۆکی پەرلەمانی سوید، لە کاتی پێشوازیکردن لە د.یوسف محەمەد سادق سەرۆکی پەرلەمان و سەرۆکی فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی کوردستان وتی؛ "بەخێربێن بۆ سوید، ئێمە خۆمان بە دۆستێکی نزیکی ئێوە دەزانین، هەمو فراکسیۆنە جیاوازەکانی پەرلەمانی سوید، کۆ دەنگن کە حکومەتی سوید هاوکاری و پشتیوانی هەرێمی کوردستان بکات، خۆشبەختانە ئێستا پەیوەندییەکانی نێوان سوید و هەرێمی کوردستان لە ئاستێکی بەرزدایە. "
سەرۆکی پەرلەمانی سوید، سوپاسی زانیارییەکانی سەرۆکی پەرلەمانی کوردستانی کرد و ئاماژەی بەوەدا لە ئایندەیەکی نزیکدا شاندێکی پەرلەمانی سوید سەردانی هەرێمی کوردستان دەکات و لە نزیکەوە چاودێری ڕووداوەکان دەکات و پەیوەندییەکانمان و هاوکاری سوید بۆ کوردستان هەنگاوی گەورە بە خۆوە دەبینێت، بەتایبەتیش لە ڕووی مرۆیی و فریاگوزارییەوە.
پێشوازی له‌بەڕێوبەری بەرنامەکانی ڕێکخراوی (NDI) كرد سەرۆکی پەرلەمان: پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان هەمواردەکەینەوە
ئاژانسى سویسرى بۆ هاوکارى و پەرەپێدان بڕى (١٠) ملیۆن فرانکى سویسرى بۆ هاوکاریە مرۆییەکان لە هەرێمى کوردستان دابین دەکات
کاروان جەمال جێگرى بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت پێشوازى لە بەڕێز روودى ڤۆن پلانیا جێگرى بەرپرسى بەشى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست لە ئاژانسى سویسرى بۆ هاوکاری و پەرەپێدان و شاندى یاوەرى کرد. لەسەرەتاى کۆبوونەوەکە، جێگرى بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت سوپاس و پێزانینى خۆى ئاراستەى بەرپرسى ئاژانسەکە کرد بۆ ئەو هاوکاریانەى کە لە ماوەى ڕابڕدوو پێشکەشتى ئاوارەکانى هەرێمى کوردستانى کردبوو. پاشان، کورتەیەکى سەبارەت بە باروگوزەرانى پەنابەرانى هەرێمى کوردستانى پێشکەش بە شاندەکە کرد. هاوکات، بەڕێزیان ئاماژەى بە پەیوەندى نێوان حکومەتى هەرێم و حکومەتى عێراقى فیدڕاڵ و قەیرانە داراییەکان و زیاد بوونى پێداویستى پەنابەران کە بووتە بارێکى قورس بەسەر حکومەتى هەرێمى کوردستان دا، بۆیە بەڕێزیان داواى یارمەتى زیاترى لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتیەکان کرد بۆ زیاد کردنى هاوکارییە ڕاستەوخۆکانیان بۆ هەرێمى کوردستان کرد بە مەبەستى بەهاناوە چوونى زیاترى پەنابەران. لەلایەن خۆیەوە، شاندى میوان ئاماژەیان بە هەڵوێستى حکومەتى سویسرا کرد کە ئەویش بەردەوام بوونە لە پێشکەش کردنى هاوکارى مرۆیى هاوشێوەى ساڵى پار بە دابینکردنى بڕى (١٠) ملیۆن فرانکى سویسرى بۆ بەردەوام بوونى پرۆژەکانیان لە هەرێمى کوردستان کە بەنیازن بە هاوبەشى لەگەڵ ڕێکخراوە نێودەوڵەتیەکان و ئاژانسەکانى (UN) لە هەرێمى کوردستان ئەنجامى بدەن. پاشان، شاندى ناوبراو ستایشى ڕۆلى حکومەتى هەرێمى کوردستانى کرد لە بەرامبەر هاریکاری کردنى ئاوارە دەرەکى و ناوخۆییەکان بە دابینکردنى پێداویستى سەرەتاییەکان و کردنەوەى کەمپى مانەوە بۆیان بە تایبەت کە ئیستا هەرێم لە دۆخى شەڕدایە لەگەڵ گروپە تیرۆرستیەکان و رووبەرووى قەیرانێکى دارایی قورس بووتەوە لەلایەن حکومەتى ناوەندەوە. لە کۆتایدا، هەردوولا جەختیان لە بەردەوام بوونى هاوکارى و هەماهەنگیەکان کردەوە. بۆ ئەم مەبەستە، جێگرى بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت ئامادەیی فەرمانگەى دەڕبڕى بە مەبەستى سەرخستنى زیاترى کارەکانیان لە هەرێمى کوردستان.
وەزیری گەشەپێدانی نێودەوڵەتی بەریتانیا پیرۆزبایی سەرکەوتنەکانی پێشمەرگەی کوردستان دەکات
لە لەندەن فەلاح مستەفا بەرپرسی پەیوەندیەکانی دەرەوەى حکومەت لەگەڵ دێسمۆند سوەین وەزیری گەشەپێدانی نێودەوڵەتی بەریتانیا کۆبۆوە.
لەو دیدارەدا بەرپرسی پەیوەندیەکانی دەرەوە سڵاوو رێزى گەل و حکومەتى هەرێمى پێشکەش بە حکومەتی بەریتانیا کرد بۆ ئەو هاریکاری و پشتگیرییەی کە لە گەلى کوردستانى دەکەن. لە هەمان کاتیشدا داوای لە حکومەتی بەریتانیا کرد کە ڕێژەی ئەو هاریکاریە زیاتر بکات و لە ڕێگای پەیوەندیەکانی لەگەڵ کۆمەڵگای نێودەوڵەتی و ووڵاتانی جیهانییەوە هانی ئەو لایەنانە بدات بۆ ئەوەی هاریکاری مرۆیی زیاتر پێشکەش بە پەنبەران لە هەرێم بکەن.
فەلاح مستەفا هەروەها ووتی: " کوردستان ئێستا بە بارودۆخێکی سەختدا تێدەپەڕێت ئەویش بەهۆی شەڕی گرووپی تیرۆریستی داعش و نەناردنی بودجەی هەرێم لە لایەن حکومەتی فیدڕاڵیەوە. بوونی نزیکەى ٢ ملیۆن پەنابەرى سورى و ئاوارەی ناوخۆ لە هەرێم بارگرانیەکی یەکجار گەورەی خستۆتە سەر شانی حکومەتی هەرێم. لەو بارودۆخەشدا پێویستیمان بە هاریکاری هەموو لایەك بە گشتی و ووڵاتی بەریتانیادا بە تایبەتی هەیە."
لە لایەکی ترەوە فەلاح مستەفا وێڕای باسکردنی بارودۆخی ئێستای هەرێمى کوردستان و عیراق گووتى کۆبوونەوەو هەوڵەکانمان بەردەوامە لەگەڵ حکومەتى فیدڕاڵ بە یارمەتى دۆستانمان بۆ ئەوەى حکومەتى فیدڕاڵ پابەند بێت بە چارەسەرکردنى پرسى بودجەو رەوانەکردنى مووچەى فەرمانبەران و چارەسەرکردنى پرسەهەڵواسراوەکانى دیکە. هاوکات بەڕێزیان پابەندبوونی حکومەتی هەرێمیشی بەو ڕێککەوتنە دووپات کردەوە کە بەم دواییە لەگەڵ حکومەتی فیدڕاڵدا واژووی کردووە، لە هەمانکاتیشدا داوای کرد حکومەتی بەغداش پابەند بێت بە لایەنەکانی ئەو ڕێککەوتننامەیە و بەشە بودجەو و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم و بودجەی پێشمەرگە ڕەوانە بکات بۆ ئەوەی هەرێمیش بتوانێت ڕووبەڕووی ئەو هەموو ئاستەنگانە ببێتەوە. ئاماژی بەوەشدا کە بەغدا تا ئێستا وەك پێویست هاریکاری ئەو هەموو پەنابەرەی هەرێمی نەکردووە و خۆی لەو بابەتە دوورە پەرێز گرتووە.
وەزیری گەشەپێدانی نێودەوڵەتی بەریتانیا جارێکی تر هەڵوێستی ووڵاتەکەی لە بەردەوامیدان بە پێشکەشکردنی هاریکاری مرۆیی و سەربازی بۆ هەرێم دووپات کردەوە و باسی ئەوەی کرد کە پێویستە بە یەکەوە لەگەڵ هەرێم پلانێکی تۆکمە دابنێن بەمەبەستی چۆنیەتی کارکردن و هاریکاریکردنی پەنابەران لە هەرێم.
لەم بارەیەوە فەلاح مستەفا هیواى خواست وەزیری گەشەپێدانی نێودەوڵەتی بەریتانیا و کاربەدەستانی وەزارەتەکە سەردانی هەرێمى کوردستان بکەن بۆ ئەوەی لە نزیکەوە بارودۆخەکە بە چاوی خۆیان ببینن و بە یەکەوە ڕێگە چارە و پلان بۆ کارەکانی داهاتوو دابنێن.
یەکێتى ئەوروپا بەردەوام دەبێت لە هاوکاریە مرۆیەکانى بۆ هەریمى کوردستان
ڕاگەیێندراوی كۆبوونەوەی لایەنە سیاسییە كوردستانییەكان
جەماوەری كۆڵنەدەری كوردستان
پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ پێنجشەممە 26ـی 2ـی 2015 بە سەرپەرشتیی جەنابی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و ئامادەبوونی بەڕێز سەرۆكی حكوومەت و جێگرەكەی، كۆبوونەوەی باڵای حزبە كوردستانییەكان لە سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان ساز درا.
دوای ئەوەی جەنابی سەرۆكی هەرێم باسی بەشداریكردنی لە كۆنفڕانسی ئاساییشی میونیخی ئەڵمانیا كرد و گرنگیی بڕیارە پەسەندكراوەكانی كۆنفڕانسەكەی لە دژی داعش و چاوپێكەوتنەكانی لە پەراوێزی كۆبوونەوەكاندا لەگەڵ گەورەبەرپرسانی وڵاتاندا ڕوونكردەوە، جەختیشی لەوە كرد كە، ئەزموونی سیاسیی هەرێمی كوردستان و خۆڕاگریی و سەركەوتنەكانی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە شنگال هەتا خانەقین و تا دەگاتە سەركەوتنە بەردەواكانی كۆبانێ، بۆتە مایەی كاریگەریی زیاتری پێگەی كورد لەناو وڵاتان و لەسەر ڕای گشتیی ڕۆژئاوایش، و هەموو ئەم سەركەوتن و گۆڕانكاریی و لە ئەنجامی قارەمانێتیی پێشمەرگە و شەهیدانی سوورخەڵاتی كوردستانە، كۆبوونەوەكە لەسەر دۆخی عێراق و كوردستان و حكوومەتی هەرێم و تەنگژەی دارایی هەڵوەستەی كرد.
بۆ ئەوەی ئامادەبووان وردتر و بە ئامار لە كێشەكان ئاگادار بن، بەڕێز وەزیری سامانە سروشتییەكان بە داتاشۆ ڕاپۆرتێكی تێروتەسەلی لەبارەی ڕێككەوتنی نێوان حكوومەتی هەرێم و حكوومەتی بەغدا و وردەكارییەكانی هەناردەكردنی نەوت پێشكەش كرد.
لەسەر كۆی ڕووداوەكان و تەنگژەكان و سیاسەتی هەرێم و ئەركی حزبە كوردستانییەكان لەم باروۆخە هەستیار و چارەنووسسازەدا، كۆبوونەوەكە ئەم بڕیارانەی خوارەوەی پەسەند كرد:
یەكەم: بە پێزانینی بێڕادە، كۆبوونەوەكە گیانی قارەمانێتیی پێشمەرگەی لە بەرەكاندا بەرز نرخاند و خۆڕاگریی و قارەمانێتیانی بە مایەی شانازی كورد و كوردستان و دیموكراتخوازان لە ناوچەكە و لە جیهانیشدا زانی. هەروەها كۆبوونەوەكە كێلی نەمری شەهیدانی كوردستانی گوڵبارانی وەفا كردو سەرجەم سەركەوتنەكانیش بە خوێنی گەشی ئەوان مۆری مێژوویی لێ دراوە. هەر بەم گیانی خۆڕاگرییەی پێشمەرگە و قوربانیی شەهیدان و پشتیوانیی بێ دریخی گەلەكەمان، لە سەرانسەری كوردستان و تاراوگەدا دوا سەركەوتن بە دەست دێت و دەستەبەری بەدیهێنانی باقی ئامانجەكانی گەلەكەمانیش دەكرێت.
دووەم: جەخت لەسەر یەكڕیزیی هێزە سیاسییەكانی كوردستان لە عێراق و ناوچەكە و كوردستاندا كرایەوە هەتا لەم هاوكێشە سیاسی و سەربازییەی كوردستان و ناوچەكە، پێكەوە سەركەوتنە سیاسی و ئیداری و سەربازییەكان بەرەو سەركەوتنی یەكجارەكی بەرین.
سێیەم: بۆ ئەوەی یەكڕیزیی سیاسیی هێزە سیاسییەكانی كوردستان زیاتر لە ئێستا بگەیێندرێتە قۆناغی باڵای متمانەی سیاسی، كۆبوونەوەكە ڕایسپارد كە وا بە زووترین كات بە پێی شاییستەیی هەڵبژاردن، لایەنە بەشدارەكانی حكوومەتی بنكەفراوانی كابینەی هەشتەم (گۆڕان و یەكگرتوو و كۆمەڵ) پشكی خۆیان لە حكوومەتی ناوەند و هەرێم و پارێزگاكانیش بۆ دابین بكرێ.
چوارەم: گەلی كوردستان و حكوومەتی هەرێم بە مافی بەێ ئەملا و ئەولای خۆی دەزانێ بە پێی ماددەی 112 و 115ـی دەستووری عێراق، سیاسەتی هەڵگۆزین و هەناردەكردنی نەوت لەناو پڕۆسەی یاسایی و ڕێسایی خۆیدا بە پابەندبوونی هەردوولا بە یاسای بودجەی عێراقی فیدڕاڵ بۆ ساڵی 2015، بۆ دەستەبەری ئابووریی هەرێم، پەیڕەو بكات، هەر ئەوەیش كێشەی بنەڕەتیی بودجە و مووچەی خەڵكی كوردستان چارەسەر دەكات. ڕێككەوتنە مۆركراوەكانیش لەگەڵ حكوومەتی بەغدا لە لایەن حكوومەتی هەرێم بڕگە بە بڕگە جێبەجێ دەكرێ، هەر وەكو پێویستیشە لە لایەن حكوومەتی بەغدایشەوە جێبەجێ بكرێ. گیروگرفتی تەكنیكیش تێكرا قابیلی دیالۆگ و چارەسەركردنن. لەم پێناوەدا بەرنامەی سیاسی و زانستیی پەسەند كرا، هەتا كۆسپ و تەگەرەكانی بەردەم ڕێككەوتنەكان بە دڵنیاییەوە وەلاببردرێن.
پێنجەم: كۆبوونەوە داوای لە پارلەمانی عێراق و حكوومەتی عێراق و هاوپەیمانیی شیعە و لایەنەكانی سووننە دەكات لە هیچ بارودۆخێكدا كێشەی سیاسی و گرفتی تەكنیكی نەكرێنە كۆسپ لەبەردەم مووچەی خەڵكی كوردستان و هەروەها پشتیوانیكردنی پێشمەرگە و دابینكردنی مووچەیان هەر وەكو سوپای عێراق و باقی هێزە چەكدارەكانی عێراق.
شەشەم: سەرۆكایەتیی هەرێم و حكوومەت و پارلەمانی كوردستان بەرنامەیەكی فراوانتری دیپلۆماسی و نێونەتەوەییان هەبێ بۆ دەستەبەركردنی پشتیوانیی زیاتری سیاسیی وڵاتان و ناوەندە جیهانییەكان هەروەها بۆ دابینكردنی پشتیوانی هێزی پێشمەرگە لەڕووی چەكی قورس و لۆجستییەوە.
حەفتەم: كۆبوونەوەكە پشتیوانیی خۆی بۆ حكوومەتی هەرێمی كوردستان دووپاتكردەوە و ئومێدەواریشە حكوومەتیش بەردەوام بێ لە هەوڵ و كۆشیشەكانی بۆ چارەسەركردنی كێشەی بودجە و مووچە.
لە كۆتاییشدا كۆبوونەوەكە سوپاسی زۆری تەواوی ئەو وڵاتە ئیقلیمی و هاوپەیمانییە جیهانییە كرد كە لەم جەنگەدا دژی تاریكپەرستانی داعشە سەلەفییەكان زوو هاتنە دەست و دەستبەجێیش بە هانای كوردستان و عێراقەوە هاتن.
كۆبوونەوەكە ئومێدەواریشە پێكەوە و بە زووترین كات بە پێی نەخشەیەكی تۆكمە و توانایەكی زیاتر سەركەوتنی ستراتیژی بەسەر داعشەكاندا بەدی بهێنن. ئەم سەركەوتنانەیش ببنە مایەی ئەوەی تەواوی كێشە سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتییەكانی عێراق و كوردستان و ناوچەكە بە جێبەجێكردنی مادەی 140ـیشەوە چارەسەری ڕیشەیی بكرێت.
ئیتر بۆ پێشەوە بەرەو سەركەوتنی یەكجارەكی
هەزاران سڵاو لە ڕۆحی پاكتان ئەی شەهیدە نەمرەكان
پارتی دیموكراتی كوردستان
یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستان
بزووتنەوەی گۆڕان
یەكگرتووی ئیسلامی
كۆمەڵی ئیسلامی
26ـی 2ـی 2015
سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ سەرکردەی لایەنە سیاسییەکانی هەرێم کۆبۆوە
ئێوارەی ئەمڕۆ پێنشەممە ٢٦ـی ٢ـی ٢٠١٥ لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان پێشوازیی لە سەرکردەی حزب و لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان کرد.
لە کۆبوونەوەکەدا، سەرەتا سەرۆک بارزانی بەخێرهاتنی ئامادەبووانی کرد، دواتر کورتەیەکی لەبارەی سەردانەکەی بۆ ئەورووپا و بەشداریی لە کۆنفڕانسی میونخ پێشکەش کرد و ڕوونی کردەوە کە ئێستا هەموو جیهان بەچاوی ڕێزەوە دەڕواننە کوردستان و پێشمەرگە و ئازایەتی و سەرکەوتنەکانی پێشمەرگە بۆ هەموومان مایەی شانازیین. سەرۆک بارزانی ڕوونیشی کردەوە کە ڕێزگرتن لە کوردستان و ئازایەتیی پێشمەرگە هەر لەسەر ئاستی بەرپرسانی ئەو وڵاتانەدا نییە بەڵکوو خەڵکی ئەو وڵاتانەش ئێستا کوردستان و پێشمەرگە وەک تاکە هێزێک دەناسن کە توانیویەتی تەلیسمی داعش بشکێنێت.
دواتر سەرۆک بارزانی بە وردی باسی ڕەوشی بەرەکانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان و پەیوەندییەکانی نێوان هەرێم و بەغدا و قەیرانی دارایی کرد و سوپاسی خۆڕاگریی خەڵکی کوردستانی کرد کە بە یەکڕیزی و تەباییان، پشتیوانی پێشمەرگە بوونە و تەئکیدی کردەوە کە بۆ ئێستا و داهاتووشمان هیچ چەکێک هێندەی یەکڕیزیمان کاریگەر نییە و ئەوەی سەرکەوتنمان مسۆگەر دەکات ئەو یەکڕیزییەیە و نابێ ڕێگە بدەین ناحەزان بەهیچ شێوەیەک درز بخەنە ڕیزەکانمان. سەرۆک بارزانی جەختیشی کردەوە کە وێڕای تەحەدیاتی بەردەممان، ئاییندەیەکی ڕوون لەبەردەم خەڵکی کوردستانە.
دواتر، بەڕێز دکتۆر ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتییەكان، ڕاپۆرتێكی لەبارەی ڕێككەوتنی حكوومەتی هەرێم و بەغدا پێشکەش کرد و بە تێروتەسەلی وردەكارییەكانی هەناردەكردنی نەوتی بۆ ئامادەبووانی کۆبوونەوەکە ڕوون کردەوە و، بەڕێز دکتۆر عەلی سندی وەزیری پلاندان ڕوونکردنەوەی پێویستی لەبارەی وردەکارییەکانی کێشەی دارایی پێشکەش کرد.
دواتر سەرکردەی حزب و لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان وێڕای پێزانینیان بۆ ڕێکخستنی کۆبوونەوەکە و ستایشی ڕۆڵی سەرۆک بارزانی و ناردنی سڵاو بۆ پێشمەرگە قارەمانەکان، پشتیوانیی خۆیان بۆ سیاسەتی نەوت و سەربەخۆیی ئابووریی حکوومەتی هەرێمی کوردستان دەربڕی و تەئکیدیان کردەوە کە خەڵکی کوردستان بە یەکڕیزی و یەک ئیرادەییەوە داکۆکی لە مافە دەستوورییەکانی خۆی دەکات. تەئکیدیشیان کردەوە کە ئەو ئێستا گەلەکەمان خاوەنی بڕیار و ئیرادەی خۆیەتی و ئەوە بەرهەمی خەبات و قوربانیدانی چەندین ساڵەی گەلەکەمانە و لەژێر هیچ گوشارێکدا دەستبەرداری نابین.
ئامادەبووانی کۆبوونەوەکە هەروەها جەختیشیان کردەوە کە لەم دۆخەی ئێستادا پێویستە دەزگاکانی ڕاگەیاندنی کوردستان زیاتر بە هەستکردن بە بەرپرسیارێتی نیشتیمانی مامەڵە لەگەڵ ڕەوشەکەدا بکەن و وەک پێشمەرگە بەرگری لە مافەکانی گەلەکەیان بکەن.
لە کۆتایی کۆبوونەوەکەشدا سەرۆک بارزانی وەڵامی سەرنج و تێبینییەکانی ئامادەبووانی کۆبوونەوەکەی دایەوە.
نێچیرڤان بارزانى: تا كۆتایى، له‌گه‌ڵ به‌غدا پابه‌ندى ڕێككه‌وتنین
پێشنیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه2015/2/23 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، له‌گه‌ڵ به‌ڕێزان به‌رپرسانى زۆربه‌ى كه‌ناڵه میدیاییه‌كانى هه‌رێمى كوردستان، كۆبووه‌وه.
له كۆبوونه‌وه‌كه‌دا كه هه‌ر یه‌ك له به‌ڕێزان قوباد تاڵه‌بانى جێگرى سه‌رۆك وه‌زیران، وه‌زیرانى ڕۆشنبیرى، دارایى و ئابوورى، سامانه سروشتییه‌كان و پلاندانان ئاماده‌ى بوون، به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران پوخته‌یه‌كى ده‌رباره‌ى دوایین ڕێككه‌وتنى هه‌ردوو حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى فیدرال خسته ڕوو، كه دواتر بووه به‌شێك له یاساى بودجه، هه‌روه‌ها تیشكى خسته سه‌ر ئه‌و كێشه و گرفتانه‌ى له ڕووى و ته‌كنیكى و سیاسییه‌وه، هاتوونه‌ته به‌رده‌م جێبه‌جێكردنى یاساى بودجه.
به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى دووپاتى كرده‌وه كه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان به ته‌واوى پابه‌ندى ڕێككه‌وتنه‌كه‌یه و تا دوایین نه‌فه‌س ده‌یه‌وێ هه‌موو كێشه و گرفته‌كان له‌گه‌ڵ به‌غدا چاره‌سه‌ر بكات، چونكه ئه‌وله‌ویه‌تى یه‌كه‌م بۆ هه‌رێمى كوردستان ئه‌وه‌یه كێشه‌كان له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى فیدرال چاره‌سه‌ر بكات و یاساى بودجه‌ى ساڵى 2015 جێبه‌جێ بكرێت، كه له به‌رژه‌وه‌ندیى هه‌رێمى كوردستان و ته‌واوى عیراقدایه، به‌ڵام ئه‌وه‌شى نه‌شارده‌وه كه ئه‌گه‌ر حكوومه‌تى عیراق به ڕێككه‌وتنه‌كه‌وه پابه‌ند نه‌بێت و یاساى بودجه جێبه‌جێ نه‌كات، ئه‌وسا هه‌رێمى كوردستان ده‌بێ بۆ چاره‌سه‌رێكى دیكه بگه‌ڕێت. هه‌روه‌ها ڕه‌تى كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان پابه‌ندى ڕێككه‌وتنه‌كه نه‌بووبێت.
به‌ڕێز سه‌رۆك وه‌زیران دووپاتى كرده‌وه سیاسه‌تى نه‌وتیى هه‌رێمى كوردستان له‌سه‌ر بنه‌ماى ده‌ستوورى عیراق دامه‌زراوه و هه‌رێمى كوردستان له دۆسیه‌ى نه‌وتدا به ته‌واوى مافه ده‌ستوورییه‌كانى خۆى به‌كار ده‌هێنێت، بۆیه ڕازى نابێت له‌و مافه ده‌ستووریه‌ى خۆى خۆش ببێت و كۆنترۆڵى نه‌وتى هه‌رێم بداته ده‌ستى حكوومه‌تى فیدرال. جه‌ختیشى له‌وه كرده‌وه كه هه‌رێمى كوردستان خوازیاره هه‌موو كێشه‌كانى به دیالۆگ و لێكگه‌یشتن له‌گه‌ڵ حكوومه‌تى فیدرال چاره‌سه‌ر بكات و گوتى: به‌غدا نه‌ك ته‌نها بۆ پرسى نه‌وت، به‌ڵكوو بۆ هه‌موو پرسه‌كانى دیكه‌ى بازرگانى، ئابوورى، ئه‌منى، سه‌ربازى و هه‌موو بواره‌كانى دیكه بۆ هه‌رێمى كوردستان گرنگه، بۆیه ئاماده‌ن بچنه‌وه به‌غدا و بۆ دۆزینه‌وه‌ى چاره‌سه‌ر بۆ هه‌موو كێشه‌كان، ده‌ست به دیالۆگ بكه‌نه‌وه. داوایشى له ده‌زگاكانى ڕاگه‌یاندن كرد كه له گه‌یاندن و ڕوونكردنه‌وه‌ى ڕاستیى دۆخه‌كه‌دا، هاوكاریى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان بكه‌ن.
به‌ڕێز قوباد تاڵه‌بانى جێگرى سه‌رۆك وه‌زیرانیش تیشكى خسته سه‌ر به‌رنامه و پلانه‌كانى حكوومه‌ت بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى ئه‌م دۆخه‌ى له ئه‌نجامى قه‌یرانى دارایى و شه‌ڕى دژى تیرۆر و هاتنى ئه‌و ژماره زۆره‌ى ئاواره و په‌نابه‌رانه‌وه بۆ هه‌رێمى كوردستان، دروست بووه و جه‌ختى له‌وه كرده‌وه كه پلانى حكوومه‌ت بۆ چاره‌سه‌ركردنى دۆخه‌كه سه‌رده‌كه‌وێت.
لاى خۆیه‌وه به‌ڕێز وه‌زیرى سامانه سروشتییه‌كان، ورده‌كاریى ڕێككه‌وتنه‌كه‌ى هه‌ردوو حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و حكوومه‌تى فیدرالى خسته ڕوو و به خشته و ژماره و داتا، ڕوونى كرده‌وه كه حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستان پابه‌ندى ڕێككه‌وتنه‌كه‌یه و تا ئێستاش وه‌ك له ڕێككه‌وتنه‌كه‌دا هاتووه، ڕۆژانه هه‌نارده‌كردنى نه‌وت له هه‌رێمى كوردستانه‌وه به‌رده‌وامه. هه‌روه‌ها ورده‌كاریى ئه‌و كێشه ته‌كنیكیانه‌یشى ڕوون كرده‌وه كه كاریگه‌ریى ڕاسته‌وخۆ ده‌كه‌نه سه‌ر هه‌نارده‌كردنى نه‌وت و ڕێژه‌ى ئه‌و نه‌وته‌ى ده‌بێ به‌پێى ئه‌و خشته‌یه‌ى هه‌ردوولا له‌سه‌رى ڕێككه‌وتوون، هه‌نارده بكرێت.
له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌دا به‌ڕێز وه‌زیرى داراییش ڕوونكردنه‌وه‌یه‌كى له‌سه‌ر دۆخى دارایى و میكانیزمى دابینكردنى مووچه و هه‌وڵه‌كانى حكوومه‌ت بۆ دابینكردنى مووچه پێشكه‌ش كرد و جه‌ختى له‌وه كرده‌وه كه له مانگى یه‌كى ئه‌مساڵه‌وه كۆمه‌ڵێك ڕێكارى چاكسازى گیراونه‌ته به‌ر و پرۆسه‌ى چاكسازى به‌تایبه‌تى له بوارى داراییدا به‌رده‌وامه و ده‌گاته ئامانجى خۆى.
زۆربه‌ى به‌شدارانى كۆبوونه‌وه‌كه، سه‌ره‌نج و ڕا و تێبینییه‌كانى خۆیان ده‌رباره‌ى دۆخى ئێستاى هه‌رێمى كوردستان و مامه‌ڵه‌ى میدیا له‌گه‌ڵ دۆخه‌كه‌دا خسته ڕوو و داواى هه‌ماهه‌نگیى زیاترى حكوومه‌تیان له‌گه‌ڵ ده‌زگاكانى ڕاگه‌یاندن كرد.
بە ئەندامنەبوونی عیراق لە دادگای تاوانی نێودەوڵەتی تەگەرەیە بەر ناساندنی کۆمەڵکوژی
خێزانێکی کوردی ئێزیدی ئاوارە لە کامپی خانکی لە پارێزگای دهۆک
هەولێر، هەرێمی کوردستان، عیراق (ماڵپەڕی حکومەتی هەرێم) - ئەگەرچی ئەو تاوانانەی لەدژی هاوڵاتیانی مەدەنیی عیراق وهەرێمی كوردستان لەلایەن چەكدارانی رێکخراوی تێرۆرستی دەوڵەتی ئیسلامی نا سراو بە داعش ئەنجامدران دەکرێ بخرێنە خانەی تاوانی كۆمەڵكوژی، بەڵام بە ئەندامنەبوونی عیراق لە دادگای تاوانی نێودەوڵەتی بووەتە تەگەرە بەر هەوڵەکانی ناساندنی یاسایی ئەو تاوانانە بە کۆمەڵکوژی.
مەحمود حاجی ساڵح، وەزیری كاروباری شەهید وئەنفالكراوان، وسەرۆكی لیژنەی بەجینۆسایدناساندنی تاوانەكانی دژ بەمەسیحی وكوردی ئێزدی، ئەم خاڵەی پشتڕاستكردەوە ودووپاتیكردەوە کە "تا ئێستا عیراق ئامادە نیە ببێتە ئەندام لەو دادگایەدا، بەم شێوەیەش رێكاری یاسایی لەبەرامبەر بەجینۆسایدناساندنی ئەم تاوانانە بەڕێگایەكی سەختدا تێدەپەڕێت".
وەزیری كاروباری شەهید وئەنفالكراوان لەلێدوانێكی تایبەت بەماڵپەڕی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند، "مەرجی هەرە سەرەكی دادگاییكردنی ڕێكخراوی تێرۆریستی داعش و بەجینۆسایدناساندنی تاوانی دژ بە كوردی ئێزیدی و پێكهاتە ئاینی و نەتەوەییەكانی دیكە، بەئەندامبوونی عیراقە لە دادگای تاوانی نێودەوڵەتیدا، بەڵام لەمیانەی گفتوگۆی لیژنەكەیان لەگەڵ سێ باڵوێزی عێراق لە چەندین دەوڵەتی ئەورووپاییدا، وا روون بۆوە كە عێراق ئامادە نیە ببێتە ئەندام لە دادگای ناوبراودا".
وەزیر رایگەیاند، ئەم هەڵوێستەی عیراق رێگرە لەبەردەم دروستبوونی دادگایەكی لەم جۆرە لەعیراق ولەهەرێمی كوردستان ولە یاسای عێراقیدا هیچ بڕگەیەك نیە باس لە كۆمەڵكوژی بكات، بۆیە تاكە چارەسەری لەم حاڵەتەدا ئەوەیە "عێراق ڕازی بكرێت كە تەنها بۆ ئەم كەیسە ڕەزامەندی بداتە دادگا بۆ ئەوەی لێی بكۆڵێتەوە، ئەمەش هەوڵێكی زۆری دەوێت لەلایەن نوێنەرانی كورد لە مەركەزی بڕیاردان لە حكومەتی فیدرالی بۆ دەركردنی بڕیارێكی لەو جۆرە بەمەرجێك عێراق كەیسی دیكەی لەگەڵدا تێكەڵ نەكات".
دوای هێرشەكانی داعش بۆ سەر مووسڵ وچەندین ناوچەی دەورووبەری كە زۆرینەی دانیشتوانی كوردی ئێزدی وپێكهاتە ئایینیەكانی دیكەن، چەندین تاوانی کوشتاری لەدژیاندا ئەنجامدا. هەربۆیەش، حكومەتی هەرێم بەپێی فەرمانی سەرۆكایەتی ئەنجوومەنی وەزیران لە 17ی ئاب 2014دا لیژنەیەكی بۆ ئەم پرسە پێكهێنا وهەر زوو لیژنەكە دەستیكرد بە كۆكردنەوەی ژمارەیەكی زۆری بەڵگەنامەو كورتە فیلم ووەزارەتی كاروباری شەهید وئەنفالكراوانیش ناوەندێكی تایبەت بە لێكۆلینەوە و كۆكردنەوەی بەڵگه و تاوانی لە دهوك دامەزراند كە تا ئێستا زیاتر لە 300 دوسێی ئامادەكردووە و لێكۆلینەوە لێیان بەردەوامەو 65 دۆسێیان بۆ دادگا ئامادەیە.
وەزیر رایگەیاند بەئەندامبوونی عیراق لەو دادگایەدا بەرپرسیارێتی قورس دەخاتە ئەستۆی كە رەنگە نەتوانێ جێبەجێی بكات. بۆیە بەهەر بیانوێك بێت خۆی ئەو پرسەی پشتگوێخستووە، هاوكات ئەوەشی خستەڕوو ئەگەر ئەم رێكارە یاساییە ورێكارە پێشنیاركراوەكانی دیكە سەرنەكەوت ئەوا پێویستە "لەڕێی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتییەوە بڕیارێكی تایبەت دەربكرێت بۆ دەستبەكاربونی دادگا لە كەیسی ناوبراو یاخود بۆ دامەزراندنی دادگایەكی تایبەت بەو كەیسە بەهەمان شێوەی دادگای تاوانەكانی یوگوسلاڤیا و دادگای تاوانەكانی ڕواندا".
ئاماژەی بەوەشدا، ئەو لیژنەیەی خۆی سەرۆكایەتی دەكات پێشنیاری كردووە شاندێک "بنێرێتە بەغدا بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ هەر سێ سەرۆكایەتییەكەی عیراق ووەزارەتی دەرەوە و دادی بەمەبەستی وەرگرتنی رەزامەندی بۆ سپاردنی ئەم كەیسە بە دادگای تاوانی نێودەوڵەتی و وڵاتانی ئەندامانی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایش بهێنرێنە سەر ئەو بڕوایەی بڕیارێكی تایبەت بە مەبەستی سپاردنی كەیسەكە بە دادگای تاوان دەربكات".
مەحمود حاجی ساڵح، ئاماژەی بە مەترسی كاری یەك لایەنەی لەبارەی ئەم كەیسانەوە كرد وراشیگەیاند کە حكومەتی هەرێم هەموو رێكارێكی یاسایی دەگرێتەبەر بۆ ڕێگەگرتن لەو هەوڵانەی كە هەندێك كەس و لایەن دەیدەن بۆ ناساندنی كوردی ئێزدی وەكو گەلێكی جیاواز لە كورد و خۆجیاكردنەوە لە گەلی كوردستان. بەپێویستیشی زانی پرسی پاڵپشتی نێودەوڵەتی بۆ پێشمەرگە لەشەڕی دژی تیرۆر بەتەواوی بۆ باسكردنی ئەم پرسە سوودی لێوەربگیرێت.
بۆ باسكردنی ئەو پرسە وخستنەڕووی ئەو تاوانانەی لەدژی كوردی ئێزدی ومەسیحی ئەو ناوچانەی كە بەدەستی داعشەوەبوون، رۆژانی 8 و 9ی شوباتی رابردوو لەهۆڵی مامۆستا سەعد عەبدوڵلا لە هەولێر، كۆنفڕانسێك بەبەشداری حكومەتی هەرێمی كوردستان وژمارەیەكی زۆر لە رێكخراوە نێودەوڵەتیەكان وشارەزایان لەبواری یاسای نێودەوڵەتی وكۆمەڵكوژی وچەندین كەسایەتی ئایینی ئیسلام ومەسیحی وئێزدی بەڕێوەچوو، تیایدا لەچەندین دانیشتنی جیاوازدا باس لەو رێوشوێن وچارەسەریە یاساییانە كرا كە پێویستە بۆ بەجیهانی ناساندنی ئەم تاوانانە بگیرێنە بەر، ئەمە جگە لەوەرگرتنی شایەدی ژمارەیەک لە رزگاربووان لە دەستی تیرۆریستان لەبارەی ئەو تاوانانەی لەدژی ئەواندا كراون.
نیهاد قازی سەرۆكی رێكخراوی پاراستنی ئایینەكانی عیراق لەلێدوانێكی تایبەت بۆ ماڵپەڕی حكومەتی هەرێمی كوردستان مەترسی خۆی لەئایندەی ئایینەكانی عیراق وناوچەكە نیشاندا ودووپاتیكردەوە لەدوای هێرشەكانی داعش بۆ سەر عیراق وبەكۆمەڵكوشتنی ژمارەیەكی زۆر لەئێزدی ومەسیحی وتەنانەت موسڵمانیش بەجیاوازی ئایین ومەزهەبەكانیانەوە، ناوچەكەی خستە ژێر مەترسیەكی زۆر گەورە كە دەرچوون لێی كارێكی ئاسان نییە وبەتاكە كەس ولایەن ناكرێت.
ئاماژەی بەوەشدا "پێویستە حكومەتی عیراق درك بەو مەترسیە بكات كە زۆر دەمێكە هۆشداری لەبارەوە دراوە و ئەو وێنە سلبیەی لەبارەی رەوشی مەترسیداری ئایینەكان تیایدا نەمێنێت وهەنگاوی جدیتر بۆ دەرچوون لەو گرفتانەوە بنێت".
قازی ئەوەشی خستەڕوو،" لەمیانەی ئەو كۆنفڕانسەی لەهەولێردا بەڕێوەچوو، هەموو لایەك لەسەر ئەوە هاوڕابوون كە پێویستە لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیدا پاڵپشتی كەیسەكانی كۆمەڵكوژی كوردی ئێزدی ومەسیحی بكرێت وچیتریش كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەئاست ئەو تاوانانە بێ دەنگ نەبێت بەڵام ئەوەش بەبێ هەوڵی جدی حكومەتی عیراق كارێكی ئاسان نیە".