هەرێمی کوردستان
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا دەكات
ئەمڕۆ دووشەممە 10ـی 11ـی 2014 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ئەدمیراڵ لویگی بینێڵی مانتێڵی سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا و شاندێكی یاوەری كرد كە لە ژمارەیەك پلەدار و ڕاوێژكاری سەربازیی سوپای ئیتاڵیا پێكهاتبوون.
لە دیدارەكەدا سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا سوپاسی سەرۆك بارزانی كرد بۆ ڕەخساندنی ئەم دیدارە و ئەو پێشوازییەی لێی كراوە و وێڕای ئاماژەدان بە پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و ئیتاڵیا ئەوەی خستەڕوو كە لە وڵاتەكەی سۆزێكی تایبەتی بەرانبەر گەلی كوردستان هەیە. هەروەها دەستخۆشی لە سەرۆك بارزانی و هێزی پێشمەرگە كرد كە بەرگریی لە پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینییەكان دەكەن و هێمای بەوەدا كە ئیتاڵیا بە شانازییەوە سەیری ڕۆڵی بوێرانەی پێشمەرگە دەكات و جەختیشی لەوە كردەوە كە ئەوەی پێشمەرگە لەبەرانبەر تیرۆریستاندا كردوویەتی كارێكی گەورە و دەستكەوتێكی مەزنە.
لەبارەی پاڵپشتیكردنی هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستانیش سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا ڕایگەیاند كە وڵاتەكەی بەردەوام دەبێت لە هاوكاریكردنی پێشمەرگە و كار بۆ دابینكردنی چەكی باشتر و مەشقپێكردنی پێشمەرگە لە ئیتاڵیا و هەروەها كردنەوەی بنكەیەكی مەشقپێكردن لە كوردستان دەكات.
سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا ئەوەیشی باسكرد كە لەپێناو بەهێزتركردنی هێزەكانی عێراقی ئیتاڵیا ئامادەیە هاوكاری و مەشق و ڕاهێنان پێشكەشی سوپای عێراقیش بكات. لەدرێژەی قسەكانیدا سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا بە پێویستیشی زانی كە وڵاتانی ئەوروپایی ڕێوشوێنی گونجاو بگرنەبەر بۆ ئەوەی ئەوە گەنجانەی لەگەڵ گڕووپە تیرۆریستییەكان تێكەڵ بوونە نەتوانن بگەنە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هاوكاری تیرۆریستان بن.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی بە گەرمی بەخێرهاتنی سەرۆكی ئەركانی سوپای ئیتاڵیا و شاندی یاوەری كرد و جەختی لە دۆستایەتیی قووڵی گەلی كوردستان و ئیتاڵیای كردەوە و سوپاسی حكوومەت و گەلی ئیتاڵیاشی كرد كە لە كاتی تەنگانەدا پاڵپشتیی خۆیان بۆ گەلی كوردستان ڕاگەیاند و هاوكاری هێزی پێشمەرگەی كوردستان بوون.
سەرۆك بارزانی ئاماژەی بە شەڕی تیرۆریستانی داعش دا و ئەوەی خستەڕوو كە گەلەكەمان هەر لە كۆبانێ هەتا خانەقین ڕووبەڕووی ترسناكترین ڕێكخراوی تیرۆریستیی بووەتەوە كە ئیمكانیاتی دەوڵەتێكی هەیە و چەكی دوو دەوڵەتیشی كەوتۆتە دەست. سەرۆك بارزانی هێمایشی بەوەدا كە پاراستنی پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینییەكان ئەركێكی مرۆڤی و نیشتیمانیی ئێمەیە و شانازیشیە كە ئێمە لە جیاتی هەموو جیهانی ئازاد شەڕی تیرۆریستان دەكەین.
لە درێژەی قسەكانیدا سەرۆك بارزانی بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی شەڕی خستەڕوو و ڕایگەیاند كە هێزی پێشمەرگە توانی هێرشی تیرۆریستان ڕابگرێت و خۆی بكەوێتە هەڵوێستی هێرشبردن و زەبری كوشندەی لە تیرۆریستانی داعش وەشاند. سەرۆك بارزانی ئەوەیشی بۆ شاندی میوان شی كردەوە كە تیرۆر هەڕەشەیە بۆ هەموو گەل و نەتەوەیەك بۆیە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان و لەناوبردنیان هەوڵێكی هەمەلایەنەی پێویستە. سەرۆك بارزانی داهاتووی تیرۆریستانی داعشی بە دۆڕاو و وەك دیاردەیەكی كاتی وەسف كرد و جەختی لەوە كردەوە كە دواجار هاووڵاتیان و دانیشتوانی ناوچەكە لەدژی تیرۆریستان ڕادەپەڕن چونكە تیرۆریستان ئازادیی خەڵكیان زەوت كردووە و خەڵك قەبووڵ ناكات هێزێك ئازادییان لێ بستێنێت.
شایانی باسە لەم دیدارەدا فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان و مستەفا سەید قادر وەزیری پێشمەرگە و بابەكر زێباری سوپاسالاری عێراق و فەریق روكن تەیار ئەنوەر حەمەدئەمین فەرماندەی ھێزە ئاسمانییەكانی عێراق و فەلاح مستەفا بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی هەرێم و جەعفەر شێخ مستەفا و فەریق شێروان و جەبار یاوەر ئەندامانی فەرماندەیی گشتیی هێزەكانی پاراستنی هەرێمی كوردستان ئامادە بوون.
كۆسرهت رهسول عهلی: لهمهودوا كورد بهشێكی گرنگ و سهرهكییه له هاوكێشهكانی جیهان و ئهو پێشهاتانهی دێنه پێشهوه
ئهم وتانهی جێگری سهرۆكی ههرێمی كوردستان نیوهڕۆی ئهمڕۆ دووشهممه 10/11/2014 له میانی پێشوازی كردنی له جهنهڕاڵ بارباڕۆی ئهمریكی هات.
له دیدارێكدا ههردوولا گفتوگۆیان كرد له بارهی دوایین گۆڕانكارییهكانی جیهان و ناوچهكهو ههوڵهكانی كۆمهڵگای نێودهوڵهتی بۆ رووبهڕووبوونهوهی تیرۆر له جیهان، بۆ ئهم مهبهسته كۆسرهت رهسول عهلی"گۆڕانكارییهكانی ئهمدواییهی جیهان و ناوچهكه سهلماندی كه ئیتر كورد بهشێكی گرنگ و سهرهكییه له هاوكێشهكانی جیهان و ئهو پێشهاتانهی دێنه پێشهوه".
له بهشێكی تری قسهكانیدا جێگری سهرۆكی ههرێمی كوردستان باسی له قارهمانیهتی پێشمهرگهو رووبهڕووبوونهوهیان لهگهڵ تیرۆرستان كردو گوتی"له ئێستادا له چهندین شوێن و ناوچهی جیاواز پێشمهرگه قارهمانهكانی كوردستان بهرگری له خاكی كوردستان دهكهن و رووبهڕووی تیرۆرستان دهبنهوه".
لای خۆیهوه جهنهڕاڵ بارباڕۆی ئهمریكی سوپاسی ئهو پێشوازییهی جێگری سهرۆكی ههرێمی كوردستانی كردو گوتی"ئێمه دهمانهوێ هاوكاری و پاڵپشتی زیاتری هێزی پێشمهرگهی كوردستان بكهین و پاڵنهرێكی ئهكتیڤ بین بۆ زیاتر پێشخستنی تواناكانی ئهم هێزه".
له كۆتایی كۆبوونهوهكهدا ههردوولا تاوتوێی چهند پرسێكی تری تایبهت به رهوشی پێشمهرگهو ههنگاوهكانی داهاتووی ئهم هێزهیان له كوردستان كردو بهگرنگیان زانی هاوكارییه نێودهوڵهتی و سهربازییهكان زیاتر بێ بۆ سهركهوتنی زیاتری جیهان بهسهر تیرۆرستاندا.
سهرۆكی ههرێمی كوردستان سهردانی مۆنۆمێنتی شههیدانی سێوسینان دهكات
ئێوارەی ئهمڕۆ سێشهممه 11/11/2014 بهڕێز مسعود بارزانی سهرۆكی ههرێمی كوردستان له رێگهی گهڕانهوهیدا له محوهری گهرمیان- خانهقین سهردانی مۆنۆمێنتی شههیدانی گوندی سێوسینانی لە ناوچەی قەرەداغ كرد و له لایهن دانیشتوانی گوندهكهوه پێشوازی لێكرا.
هەر لەم سەردانەدا سەرۆك بارزانی لە گۆڕستانی شەهیدانی سێوسینان ئامادە بوو و بۆ ڕێزگرتن لە گیانی پاكی ئەم شەهیدانە سووڕەتی فاتیحەی خوێندەوە.
گوندی سێوسینان له شاڵاوی ئهنفال له ساڵی 1988 دا له لایهن رژێمی دیكتاتۆری پێشووی عێراقهوه كیمیاباران كرا و بههۆیهوه 68 هاووڵاتی كوردی دانیشتووی ئهم گونده شههید بوون.
سهرۆكی ههرێمی كوردستان بهمهبهستی بهسهركردنهوهی هێزهكانی پێشمهرگه له میحوهری گهرمیان-خانهقین سهردانی خانهقینی كرد
ئهمڕۆ سێشهممه 11/11/2014 بهڕێز مسعود بارزانی سهرۆكی ههرێمی كوردستان به مهبهستی بهسهركردنهوهی هێزهكانی پێشمهرگه و ئاگاداربوون له بارودۆخی مهیدانی و پێداویستییهكانی هێزی پێشمهرگه لە بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان له كهركووك و دووزخورماتوو و داقوق و قهرهتهپه و خانهقین و جهلهلا و سهعدیه سهردانی شاری خانهقینی كرد و لهگهڵ بهرپرسی میحوهر و فهرمانده سهربازییهكانی هێزی پێشمهرگهی كوردستان له میحوهری گهرمیان - خانهقین كۆبۆوه.
له كۆبوونهوهكهدا سهرۆك بارزانی له وتهیهكدا سەرەتا دهستخۆشی له خۆراگری هێزی پێشمەرگە كرد و سوپاسی قارهمانێتی پێشمهرگهی لهو میحوهرانه كرد كە توانیویانە هێرشی تیرۆریستان تێكبشكێنن و ڕێگە لە نزیكبوونەوە و پێشڕەوییان بگرن و خۆشحاڵی خۆیشی دهربڕی بهوهی سهردانی ئەم میحوەرەی كردووە و له نزیكهوه چاوی به پێشمهرگه كهوتووە. هەروەها سڵاو و درودی خۆی بۆ ئهو شههیده قارهمانانه نارد كه له پێناو سهروهری وڵاتهكهیان و بهرگری له خاك و ماف و كهرامهتی خهڵكی كوردستان له شهڕی دژی تیرۆریستانی داعشدا گیانی خۆیان فیدا كردووه.
سهرۆك بارزانی لهبارهی یارمهتیدانی دۆستان و وڵاتانی ئازاد بۆ ههرێمی كوردستان و هێزی پێشمهرگه ئاماژهی بهوهدا، كه بهدهنگهوههاتن و یارمهتیدانی وڵاتانی دۆستی كوردستان لهبهر ئهوه بوو، كه پێشمهرگه و گهلی كوردستان بەرگری لە بههاكانی ئازادی و پێكەوەژیان و لێبووردەیی دەكەن و بەهۆی ئەوە بوو كە هێزی پێشمهرگه پێكهاته نهتهوهیی و ئایینیهكان دهپارێزێ.
ههر له وتهكهیدا سهرۆك بارزانی باسی لهوهش كرد، كه ئێستا هێزی پێشمهرگه توانیویهتی رێگه له پێشڕهوی تیرۆریستان بگرێ و پهلامارهكانیان تێكبشكێنێ و بكهوێته ههڵوێستی هێرش بردن و زەبری كوشندە لە تیرۆریستانی داعش بوەشێنن.
سهرۆك بارزانی لهبارهی مهبهست و ئامانجی تیرۆریستان له پهلاماردانی ههرێمی كوردستان ئاماژهی بهوهدا كه شۆڤێنیهكان و نهیارانی گهلی كورد وایاندهزانی داعش رزگاركاریانه و دهتوانن بههۆی داعشهوه ناوچه كوردستانییهكان داگیر بكهنهوه و دۆخهكه بگێڕنهوه بهر له ساڵی 2003. هەروەها مەبەستێكی دیكەی پەلاماردانی كوردستان لە لایەن تیرۆریستانەوە ڕێگەگرتن بوو له پێشكهوتن و بههێزبوونی كوردستان، چونكه دوژمن دهیویست سنوورێك بۆ ئهو پێشكهوتنانه دابنێ كه له كوردستان بهدیهاتوون و دۆزی گهلهكهمان لاواز بكات، بهڵام بههۆی خۆڕاگری و قارهمانێتی پێشمهرگه هاوكێشهكه لە بهرژهوهندی گهلی كوردستان گۆڕا و ئهو خۆڕاگرییه وایكرد پێشمهرگه له ئاستی جیهاندا ناوبانگی بهرز بهدهست بهێنێت.
سهرۆك بارزانی له درێژهی وتهكهیدا دووپاتی لهوهش كردهوه، كه ئێستا گهلی كورد له كۆبانێ تا خانهقین له دژی تیرۆریستانی داعش شهڕ دهكات و ڕۆڵی پێشمهرگه له بەهێزكردنی خۆڕاگری و بەرخودانی كۆبانێ بەرز نرخاند و بە مایەی سەربەرزی بۆ كوردستان لە قەڵەم دا.
هەر لەم كۆبوونەوەیەدا بەرپرسە باڵاكانی پێشمەرگە و فەرماندە مەیدانییەكان سەرۆك بارزانیان لە بارودۆخی مەیدانی و پێداویستییەكانی هێزی پێشمەرگە لە میحوەری گەرمیان خانەقین ئاگادار كردەوە و سەرۆك بارزانیش ڕێنمایی و ئامۆژگاریی پێویستی لەبارەی چۆنییەتی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان و دابینكردنی پێداویستییەكانی پێشمەرگە خستەڕوو. هەروەها فەرماندە مەیدانییەكانی میحوەری گەرمیان خانەقین سوپاسی سەرۆك بارزانیان كرد بۆ بەجێگەیاندن و دابینكردنی هەموو ئەو داواكارییانەی لە كاتی سەردانی سەرۆك بارزانی لە جەژنی ڕەمەزان بۆ میحوەری خانەقین ئاراستەی سەرۆك بارزانیان كردبوو. هەر لەم دانیشتنەدا فەرماندە مەیدانییەكانی میحوەری گەرمیان خانەقین سەبارەت بە پێداویستییە هەنووكەییەكانی پێشمەرگە كۆمەڵێك داواكارییان خستەڕوو و سەرۆك بارزانیش دووپاتی كردەوە كە هەموو تواناكانی دەخاتە گەڕ بۆ دابینكردنی پێداویستی و داواكارییەكانی هێزی پێشمەرگەی كوردستان.
لە بەشێكی دیكەی ئەم كۆبوونەوەیەدا مستەفا سەید قادر وەزیری پێشمەرگە كە لەم سەردانەدا یاوەری سەرۆك بارزانی بوو لە وتەیەكدا سوپاسی خۆڕاگریی هێزەكانی پێشمەرگەی كرد و ڕاگەیاند كە وەزارەتی پێشمەرگە لەپێناو پڕكردنەوەی پێویستییەكانی بەرەكانی شەڕ لە هەوڵی بەردەوام دەبێت بۆ دابینكردنی پێداویستییەكانی هێزی پێشمەرگە و هەر چییەك هێزی پێشمەرگە پێویستی بێت وەزارەتی پێشمەرگە بۆیان دابین دەكات.
جێگەی ئاماژەیە كە لەم كۆبوونەوەیەدا حەمەی حاجی مەحمود سەرپەرشتی هێزی پێشمەرگە لە شاری كەركووك و فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتیی هەرێم و ئەنوەر حاجی عوسمان جێگری وەزیری پێشمەرگە و جەعفەر شێخ مستەفا و فەریق شێروان و جەبار یاوەر ئەندامانی فەرماندەیی گشتیی هێزەكانی پاراستنی هەرێم و مەحمود سەنگاوی فەرماندەی میحوەری خانەقین و فەرماندە و بەرپرسە مەیدانیەكانی پێشمەرگە و ژمارەیەك بەرپرسی سیاسی و حزبی و ئیداریی دەڤەری گەرمیان و خانەقین ئامادەی بوون.
پهرلهمان و حكوومهت له كێشهكانی ههولێر و بهغدا دهكۆڵنهوه
پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ دووشهممه،10ی نۆڤەمبەری 2014، دانیشتنی پەرلەمانی کوردستان بە ئامادەبوونی ئەنجومەنی هەرێمی بۆ نەوت و گاز کە پێکهاتبوون له بهڕێزان نێچیرڤان بارزانی و قوباد تاڵهبانی سەرۆک و جێگری سهرۆك وهزیرانی هەرێمی کوردستان، كه له ههمان كاتدا سهرۆك و جێگری سهرۆكی ئهنجومهنهكهن، د. ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتییەکان، ڕێباز حەملان وەزیری دارایی و عەلی سندی وەزیری پلاندان، دەستی پێکرد.
دانیشتنەکەی پەرلەمان سەبارەت بە گفتوگۆكردن بوو لهسهر ڕاپۆرتى هاوبهشى ههردوو لیژنهى دارایى و كاروبارى ئابوورى و وهبهرهێنان و لیژنهی پیشهسازى و وزه و سهرچاوه سروشتییهكان و گرفتی پشكی ههرێمی كوردستان له بودجهی گشتیی عیراق و ڕاسپاردهی پهرلهمانی كوردستان بۆ وهفدی دانوستانكاری ههرێمی كوردستان.
لە سەرەتای دانیشتنەکەدا بهڕێز د.یووسف محەمەد سادق، سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان یاداشتی حهوت فراکسیۆنی پەرلەمانی کوردستانی خوێندەوە، كه تیایدا ئەو فراکسیۆنانە داوایان کردووە بۆ ڕێکخستنی دانیشتنەکە، ئەندامانی فراکسیۆنەکان لە هەردوو لیژنەی دارایی و کاروباری ئابوری و وەبەرهێنان و لیژنەی پیشەسازی و وزە و سەرچاوە سروشتییەکان و نوێنەری ئەو فراکسیۆنانەی ئەندامیان لە لیژنانەدا نییە، قسە بکەن. ئەم پێشنیارە خرایە دەنگەوە و بە زۆرینەی دەنگ پەسەند کرا، بۆ دانیشتنەکەش بە زۆرینەی دەنگ بڕیار درا دانیشنەکە نهێنی نەبێت، بەڵام ڕاستەوخۆ لە میدیاکانەوە پەخش نەکرێت، چونکە هەندێ داتا و زانیاری لە دانیشتنەکەدا دەخرێتە ڕوو، زیانی بۆ ڕەوتی دانوستاندنی هەرێم و بەغدا دەبێت.
دانیشتنەکە کاتژمێر 11 ی سەرلەبەیانی دەستی پێکرد، لهبهشی یهكهمدا ههریهك له بهڕێزان د. ئاشتی ههورامی وهزیری سامانه سروشتییهكان و ڕێباز حهملان وهزیری دارایی ڕاپۆرتی خۆیان خوێندهوه. بهڕێز وەزیری پلاندانان چەند ئامار و داتایەکی لەسەر پرسی ڕێژەی هەژاری لە هەرێمی کوردستان خستە ڕوو.
دواتر بهڕێز نێچیرڤان بارزانی لە وتەیەکیدا بۆ پەرلەمانتاران تیشکی خستە سەر کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و بەغدا و، بڕینی بودجەی هەرێمی کوردستان و پرسی ناردنی نەوت بۆ بازاڕەکانی دەرەوەی هەرێم و داهاتی نەوت و مووچەی فەرمانبەران و پەیوەندیی هەرێمی کوردستان و وڵاتانی دراوسێ و شەڕی تیرۆرستان و چەند پرسێکی دیكه، تەوەری سەرەکیی وتەکانی بهڕێز سهرۆك وهزیرانی هەرێمی کوردستان بوو.
پاشان دەرگای گفتوگۆ بۆ پەرلەمانتاران کرایەوە و لە دانیشتنەکەدا نزیکەی بیست پەرلەمانتار پرسیار و سەرنجیان لەسەر داهاتی نەوت و قەیرانی دارایی و پەیوەندییەکانی نێوان هەرێم و بەغداد هەبوو. پەرلەمانتارانی لیژنە تایبەتمەندەکانی ئەم بوارانە و ئەو پەرلەمانتارانەی کە فراکسیۆنەکانیان ئەندامیان لەو لیژنانەدا نەبوو، پرسیاریان لە ئەنجومەنی هەرێمی بۆ نەوت و گاز کرد، دواتریش لیژنەکە وەڵامی سەرجەم پرسیارەکانی پەرلەمانتارانیان دایەوە.
بهڕێز سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان داوای کرد، ئەو پەرلەمانتارانهی لەو لیژنانەدا نەبووبن و نەیانتوانی پرسیار بكهن، دەتوانن پرسیار بۆ لیژنەی ناوبراو بنێرن، كه دەبێت بە زووترین کات وەڵامەکان بگاتەوە بە پەرلەمانتاران.
دوای زیاتر لە8 کاژێر گفتوگۆکردنی نێوان پەرلەمانتاران و ئەنجومەنی هەرێمی بۆ نەوت و گاز، دانیشتنەکە کاژێر 8ی ئێواره کۆتایی هات و لە کۆنگرەیهكی ڕۆژنامەنووسیدا هەریەک لە بهڕێزان نێچیرڤان بارزانی و قوباد تاڵەبانی سهرۆك و جێگری سەرۆک وهزیرانی هەرێمی کوردستان ناوەڕۆکی دانیشتنەکەیان بۆ ڕۆژنامەنووسان خستە ڕوو.
نێچیرڤان بارزانی: کۆنترۆڵى نەوتی کوردستان ڕادەستی سۆمۆ ناکەین
دواى كۆبوونهوهى ئهمڕۆ دووشهممه 10ى نۆڤهمبهرى 2014ى لیژنهى ههرێمى بۆ كاروبارى نهوت و گاز لهگهڵ پهرلهمانى كوردستان، بهڕێزان سهرۆك و جێگرى سهرۆك وهزیرانى ههرێمى كوردستان له كۆنگرهیهكى ڕۆژنامهوانیدا تیشكیان خسته سهر ناوهڕۆكى كۆبوونهوهكه.
سهرهتا بهڕێز نێچیرڤان بارزانى سەرۆک وهزیرانى ههرێمى كوردستان ڕاگەیاند، هەرێم بە هیچ شێوەیەک کۆنترۆڵی نەوتی خۆی ڕادەستی کۆمپانیای سۆمۆ ناکات. ئاماژەیشی بەوە دا کە حکوومەتی عێراق بەبێ هەرێم ناتوانێ نەوتی کەرکووک هەناردە بکات. ههروهها گوتى: هیوادارین کێشەکان لەگەڵ بەغدا چارەسەر بکرێن، بەڵام لە ئەگەری ڕێکنەکەوتنیش، حکوومەتی هەرێم چارەسەری دیکەی هەیە. جهخیشى کردەوە، کە بازرگانیکردن لەگەڵ داعش خیانەتی نیشتمانییە.
بهڕێز نێچیرڤان بارزانی، بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند کاتێک حکوومەتی عێراق بودجەی هەرێمی کوردستانی بڕی، ئێمە هیچ نەوتێکمان هەناردە نەکردبوو، ئەوان تاکلایەنانە بڕیاری خۆیان دا. ڕایشیگەیاند هەرێمی کوردستان دەبێ میکانیزمێک دابڕێژێت کە ئەو دۆخە جارێکی دیكه دووپات نەبێتەوە. دووپاتیشى کردەوە هەرێم بە هیچ شێوەیەک کۆنترۆڵی نەوتی هەرێم ناداتە دەست سۆمۆوە.
هاوکات ئاماژەی بەوە دا لە مانگی یەکەوە کە مووچەی هەرێم لە بەغداوە نەهاتووە، هەتا ئێستا بەو سیاسەتەی داماناوە، هەتا ڕادەیەکی زۆر مووچەی فەرمانبەرانمان دابین کردووە. هیوایشی خواست، لە ماوەیەکی کورتدا حکوومەتی هەرێمی کوردستان وا بکات کە مەسەلەی پێدانی مووچە نەبێتە هەواڵی ڕاگەیاندنەکان، دڵنیایی خۆیشی ڕاگەیاند، کە حکوومەتی هەرێم بەو ئاستە دەگات.
لە لایەکی دیکەشەوە جێگری سەرۆک وهزیران بهڕێز قوباد تاڵەبانی بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند: ئەمهریکا و بەریتانیا و نەتەوەیەکگرتووەکان نیگەرانی ئەو دۆخەن و، گوشارێکی زۆریش بۆ حکوومەتی عێراق دەهێنن، بۆ ئەوەی پابەندی ئەو بەڵێنانە بن کە لە کاتی پێکهێنانی حکوومەتدا بە هەرێمی کوردستانیان داوە. بهڕێز قوباد تاڵەبانی گوتیشی بەردەوام لەگەڵ ئەو وڵاتانە لە پەیوەندیداین و، نیگەرانیى خۆیشمان بە نوێنەری نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق ڕاگەیاندووە.
لە بەشێکی دیکەی کۆنگرە ڕۆژنامەوانییەکەدا، بهڕێز سهرۆك وهزیران ڕایگەیاند: ئەولەویەتی سیاسەتی هەرێمی کوردستان ئەوەیە کە چارەسەرێک لەگەڵ بەغدا بدۆزێتەوە، ئێمەیش پێمان وایە باشترین چارەسەر ئەوەیە لەگەڵ بەغدا ڕێگەچارەیەک بۆ دەرچوون لەو دۆخە بدۆزینەوە. ئهوهیشى نەشاردەوە كه ئەگەر لەگەڵ بەغدا ڕێک نەکەوتین، ئەوە مانای ئەوە نییە چارەسەرێکی دیکە نەبێت، بێگومان ڕێگەچارەی دیکەیش هەیە، بەڵام ئەولەویەتی هەرێم ئێستا ئەوەیە، لەگەڵ بەغدا بگەینە چارەسەرێکی هاوبەش.
ههروهها گوتى: هیوادار بووین له سەرۆک وەزیرانی نوێی عێراق و وەزیر ه نوێیهکهی نهوت، سیاسەتێکی نوێ و بەرچاوڕوونییەکی نوێتریان لە بەغدا بۆ چارەسەركردنی کێشەکان ههبێت، ئێستایش ئەو هیوایەمان هەیە کێشەکان چارەسەر بن. ئاشکرایشی کرد كه بڕیار وایە بهڕێز وەزیری نەوتی عێراق سەردانی هەرێم بکات و گوتی: چاوەڕێی ئەو دیدارە دەکەین و دوای ئەوە بڕیار لەسەر کاتی چوون بۆ بەغدا دەدەین.
ههروهها ڕوونى كردهوه کە هەرێمی کوردستان هەتا کۆتاییی 2015 دەتوانێ بەشە بودجەی 17%ی ڕاستهقینهى خۆی پڕ بکاتەوە و ڕایگەیاند، بەغدا سهروهرى لە بەشە بودجەی هەرێم جیا دەکاتهوه، دوای ئەوەیش تێچووەکانی حاکیمەیش جیا دهكاتهوه، ئینجا بودجهى هەرێم دادەنێت، ئەوەیش لە کاتێکدایە کە هەرێم بەشێکە لە سهروهریى عێراق و، پێشمەرگەی هەرێم بەشێکە لە سیستەمی بەرگریی عێراق.
بهڕێز سەرۆک وەزیران گوتیشی: ئەمڕۆ پێشمەرگە لە هەندێک شوێن ماوەتەوە، کە ئەگەر بۆ پاراستنی خاکی هەرێم بێت، پێویست ناکات لەو شوێنانە بمێننەوە، بەڵام بەوانەیشەوە پێشمەرگە وەکوو بەشێک لە سیستەمی بەرگریی عێراق حیسابی بۆ نەکراوە. ئاماژەی بەوەش دا کە تا مانگی سێی 2015، هەرێم دەتوانێ ئەو بڕە پارەیەی بۆ هەرێم دههات، کە لە 11% تێناپەڕێت، له ڕێگهى فرشتنى نهوتهوه پڕ بکاتەوە.
سەبارەت بە دیدارى ئهمڕۆى بهڕێز پارێزگای کەركووكیش لهگهڵ بهڕێز سهرۆك وهزیران، ڕایگەیاند ئەوان بەردەوام پەیوەندییان بەیەکەوە هەیە. گوتیشی: بهڕێز پارێزگاری کەركووك سەردانی تورکیا دەکات و، بەر لە چوونی بۆ تورکیا هاتبووە ئەنجومەنی وەزیران بۆ ئەوەی قسە لەگەڵ ئێمە بکات و، تێبینییەکانی ئێمە وەربگرێت.
سەبارەت بە دهنگۆى بازرگانیکردن لەگەڵ داعش بە ڕۆژنامەنووسانی گوت: "بازرگانیکردن لەگەڵ داعش بە خیانەتی نیشتمانی دەزانین". لەگەڵ ئەوەش ڕایگەیاند، لە ڕاگەیاندنەکاندا باسی هەندێک ناو دەکرێت، بەڵام تاکوو ئێستا یەکلا نەبوونەتەوە. ههروهها داكۆكى لهوه كردهوه كه حكوومهتى ههرێمى كوردستان زۆر به جددى لهسهر ئهم پرسه ڕادهوستێت و دهبێ تاوانبارن جا ههر كێ بن، به سزاى یاساییى خۆیان بگهن.
دهربارهى ئەو فڕۆکەیەش كه ههفتهى ڕابردوو لە سلێمانی مۆڵەتی نیشتنەوەی پێنەدرا، بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند، هەر فڕۆکەیەک بۆ هەولێر و سلێمانی دێت، دەبێت مۆڵەتی نیشتنەوەی لە بەغدا پێبدرێت، بەڵام ئەو فڕۆکەیە مۆڵهتی نەبووە، هەر بۆیەیش لە فڕۆکەخانەی سلێمانی ڕێگهى نیشتنەوەی پێنەدراوە و، دوای ئەوە فڕۆکەکە چووەتە بەغدا و ئاگادار نین لە بەغدا چۆن مامەڵەیان لەگەڵدا کردووە. لهسهر بە نرخی بەنزینیش ڕایگەیاند، خوازیارى ئهوهین كه نرخهكهى كهم بكهینهوه، بهڵام بهداخهوه ئێستا و لهم بارودۆخهدا حکوومەتی هەرێم ناتوانێ نرخی بەنزین کەم بکاتەوە.
هاوکات بهڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وهزیرانى هەرێمی کوردستان لە وەڵامی پرسیاری ڕۆژنامەنووساندا ڕایگەیاند، ئەنجومەنی وەزیران بڕیاری داوه قهرز وهرگرێت، بۆ ئهمهش پڕۆژه یاسایهكى ناردووهته پهرلهمان و خوێندنەوەی یەکەمیشی بۆ کراوە. ئاماژەی بەوەش دا، لەگەڵ پەسەندکردنی ئەو یاسایە، حکوومەتی هەرێم دەتوانێ لە چوارچێوەی ئەو یاسایەدا داوای قەرزی نێودەوڵەتی بكات. ئاشکرایشی کرد، لەگەڵ شاندێکی حکوومەت بۆ ئهم مهبهسته سهردانى ئیمارات و بەریتانیاى كردووه، بۆ ئەوەی لە هەندێک بانکی نێودەوڵەتی داوای قەرز بكهن، تا ئەو پارەیە ببێته داهاتێکی دیکە بۆ هەرێمی کوردستان. گوتیشی، ئەوان قەرز بۆ مووچەی فەرمانبەران وەرناگرن، بەڵکوو بۆ وەبەرهێنان و پڕۆژەی ستراتیژی بەکاری دەهێنن.
دوایین هەواڵەکان
- سهركۆمارى توركيا بهردهواميى پشتگيريى وڵاتهكهى بۆ عێراق و ههرێمى كوردستان دووپات كردهوه
- پەیامی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لە ساڵیادی ڕۆژنامەگەریی کوردیدا
- نێچيرڤان بارزانى: دهبێ نيشتمان كۆكهرهوهى ههموومان بێت
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى لهگهڵ باڵيۆزى يهكێتيى ئهورووپا كۆبووهوه
- سهرۆكى ههرێمى كوردستان پێشوازى له باڵيۆزى فهرهنسا كرد
- سهرۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازى له باڵيۆزى بهريتانيا كرد
- سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق دەکات
- عەباس غەزالی: نووسین و چاپکردنی "فەرھەنگیی زارەکیی موکریان" شانازییەکی بێ پایانە
- پەیامی پیرۆزبایی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی جەژنی نەورۆز
- سهرۆكى ههرێمى كوردستان نامهيهكى پيرۆزبايى له وهزيرى دهرهوەى توركياوه پێدهگات