هەولێر ، هەرێمی كوردستان ، عیراق (GOV.KRD)- نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەریتانیا بە هەماهەنگی لەگەڵ کۆمپانیای CWC کۆربەندی ئابوری هەرێمی کوردستانی لە ڕێگای وێبینارەوە دەستپێکرد و دوو ڕۆژ بەردەوام دەبێت.

لەو کۆڕبەندەدا کە بۆ یەکەمین جارە بەڕێوەدەچێت و بڕیاروایە ساڵانە بەردەوام بێت، ڕۆشنایی دەخرێتە سەر تەحەدیاتەکان کە ڕووبەڕووی ئابوری هەرێم دەبنەوە، هاوکات هەنگاوەکانی حکومەتی هەرێم باس دەکرێن بۆ هەمە چەشن کردنی ئابوری و داهاتی هەرێم، وە چۆنیەتی ڕێگەخۆشکردن بۆ هێنانی سەرمایەدارانی بیانی بۆ وەبەرهێنان لە هەرێمی کوردستان و زاڵ بوون بەسەر کێشەکان. کۆڕبەندەکە بە ژمارەیەك ووتار لە لایەن کاربەدەستانی حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی بەریتانیا دەستیپێکرد.

سەرەتا قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان باسی لە تەحەدیاتە ئابوریەکانی سەر هەرێمی کوردستان کرد، وهەنگاو و پلانەکانی حکومەتی هەرێمی خستە ڕوو بۆ رووبەرووبوونەوەی ئەو تەحەدیاتانە بەمەبەستی بنیادنانی ئابوریەکی بەهێز لە هەردوو کەرتی گشتی و تایبەت.

هەروەها بە گرنگیەوە باسی لە پڕۆسەی چاکسازی کرد و بە هەنگاوێكی گرینگی وەسفکرد بۆ هێنانی وەبەرهێنەرانی بیانی بۆ هەرێمی کوردستان.

هاوكات ئاماژەی بە پەیوەندیەکانی نێوان هەولێر و بەغدا داو ووتی کەوا باشترکردنی پەیوەندیەکانمان بە گەیشتن بە ڕێکەوتن لەگەڵ بەغدا کارە هەرە سەرەکیەکەمانە بەمەبەستی یەکلاییکردنی پرسە داراییەکان و وەدەستهێنانی مافی مووچەخۆرانی هەرێم.

دواتر سەفین دزەیی بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندیەکانی دەرەوەی حکومەتی هەرێم ئاماژەی بەوەدا حکومەتی هەرێم بڕوای تەواوی بەوە هەیە ئێستا کاتی ئەوە هاتووە ئابوری هەرێم لە پشت بەستن تەنها بە نەوت و گازەوە بگوازرێتەوە بۆ قۆناخێکی دیكە ئەویش هەمە لایەن کردنی ئابوری و داهاتی هەرێمە.

دووپاتیشی كردەوە مانیفیستۆی کابینەی ئێستای حکومەت ئاماژە بەو پلانەی حکومەت دەکات و کاری باش کراون بۆ بەەروپشێبردنی سێکتەرەکانی تر، وەك پیشەسازی، تەندروستی، پەروەردە، گەشتیاری و سیستەمی بانکی.

ئەوەشی خستەڕوو نیازی حکومەتی هەرێم چاکسازی ڕاستەقینە و گەشەدانە بە ئابوری هەرێم. لەو سۆنگۆیەشەوە داوا لە دۆستانی هەرێم لە بەریتانیا و لە سەرانسەری جیهان كرد لە نزیکەوە کار لەگەڵ هەرێمی كوردستان بکەن و هاریکار بن بۆ ئەوەی سوود لە شارەزاییەکانیان وەربگرین و بتوانین ئابورییەکی تۆکمە دروست بکەین و لە سێکتەرە جیاکاندا هاریکارمان بن و کۆمپانیا و وەبەرهێنەرەکانیان هان بدەن بۆ ئەوەی کار لە کوردستان بکەن.

لە لایەکی ترەوە بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندیەکانی دەەرەوەی حکومەتی هەرێم دەستخۆشی لە نوێنەرایەتیەکانی حکومەتی هەرێم کرد لە دەرەوەی ووڵات كە چالاکانە کارەکانیان لە هەموو بوارەکانەوە بەڕیوەدەبەن و توانیویانە ببنە فاکتەری بەهێزکردنی پەیوەندیەکانی نێوان هەرێم و ئەو ووڵاتانە.

پاشان د. ئامانج ڕەحیم سکرتێری ئەنجومەنی وەزیران ئاماژەی بەوەدا کەوا لە دوایین 5 ساڵدا هەرێمی کوردستان بە ژمارەیەك تەنگژەوە تێپەڕ بوو کە کاریگەری نێگەتیڤی لەسەر ئابوری هەرێم دروستکرد، لەوانەش بڕینی بودجەی هەرێم، سەرهەڵدانی داعش، دابەزینی نرخی نەوت و دواتریش بڵاوبوونەوەی نەخۆشی کۆڕۆنا. دکتۆر ئامانج ڕەحیم تیشکی خستە سەر هەنگاوە گرینگەکانی حکومەتی هەرێم بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو تەنگژانە و باشترکردنی بارودۆخی ئابوری و دارایی هەرێمی کوردستان و دووپاتی كردەوە پەیڕەوکردنی سیستەمی بایۆمەتریك و یاسای چاکسازی مووچە و یاسای تایبەت بە هاوبەشییەتی کەرتەکانی گشتی و تایبەت، هاوکات کارکردنی بەردەواممان بۆ گەیشتن بە ڕێکەوتن لەگەڵ حکومەتی فیدڕاڵدا هەنگاوی گرینگ بوون لە لایەن حکومەتی هەرێمەوە بۆ دووبارە گەشەدان بە ئابوری هەرێم.

هەر لەم كۆڕبەندەدا کاروان جمال تاهیر نوێنەری حکومەتی هەرێمی کودرستان لە بەریتانیا ئاماژەی بەوەدا ڕێکخستنی ئەو کۆڕبەندە ڕەنگدانەوەی مانیفێستۆی کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستانە کە کار دەکات لەسەر هەمە چەشنکردنی ئابوری و داهاتی هەرێمی کوردستان بۆ ئەوەی هەموو سێکتەرە جیاکان لەخۆیەوە بگرێت. هاوکات تیشکی خستە سەر کار و چالاکیەکان و ئامانجەکانی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کودرستان لە بەریتانیا کە بریتین لە کارکردن بۆ بەهێزکردنی پەیوەندیە دوو قۆڵیەکان لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکانی بەریتانیا لە هەموو بوارەکانەوە، بە تایبەتیش بۆ فراوانکردنی پەیوەندیە ئابوریەکان و هێنانی سەرمایەدار و کۆمپانیا بەریتانیاکان بۆ هەرێمی کوردستان.

ئاماژەی بۆ ئەوەش كرد گەشەپێدانی سێکتەری نەوت و گاز لە 10 ساڵی ڕابردوودا گرنگ بوو بۆ هەرێمی کوردستان، بەڵام ئێستا کاتی ئەوە هاتووە تەرکیز بخرێتە سەر سێکتەرەکانی دیكە، بە تایبەتی لەدوای ئەو تەنگژانەی کە ڕووبەڕوویان بووینەوە.

هەروەها ئاماژەی بەوەدا کەوا ژمارەیەك هەنگاوی ستراتیژی نراون بەمەبەستی ڕێگە خۆشکردن بۆ وەبەرهێنەرانی بیانی بۆ کارکردن لە هەرێم.

باسیلەوەش كرد پرسی برێکزیت بەرەو کۆتایی دەچێت و هەرێمی کوردستانیش بازاڕێکی سەرنجراکێشە و وەبەرهێنەر و کۆمپانیا بەریتانیاکان پێویستە سوود لەو دەرفەتە ببینن و مامەڵە بازرگانیەکانیان لەگەڵیدا زیاد بکەن.

سەبارەت بە گەشتی ئاسمانی ڕاستەوخۆش، نوێنەری حکومەتی هەرێمی کوردستان لە بەریتانیا ئاشكرای كرد دوو دیداریان لەگەڵ بەرپرسانی هێڵی ئاسمانی بەریتانیا ئەنجامداوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر دەستپێکردنی گەشتی ئاسمانی ڕاستەوخۆ لە نێوان هەرێم و بەریتانیا لەم بارەیەوەش پێشوەچوونی باش وەدەستهاتوون و هیوای خواست لە نزیکترین دەرفەتدا دەست بەو گەشتە ڕاستەوخۆیانە بکرێن.

هەر لەم ڕی وڕەسمەدا نازم زەهاوی وەزیری کار و وزە و ستراتیژیەتی پیشەسازی لە حکومەتی بەریتانیا لەوتەکەیدا ئاماژەی بۆ پەیوەندیەکانی نێوان بەریتانیا و هەرێمی کوردستان كرد و بە مێژوویی وەسف كرد. ئەوەشی خستەڕوو سەرۆک وەزیران بۆریس جۆنسن دۆستی نزیکی گەلی کوردستانە و ڕایسپاردوە سڵاو و ڕێزی بگەینمە گەلی کورد و جەخت لەسەر ئەوە دەکاتەوە بەردەوام دەبێت لە پشتگیریکردن لە هەرێمی کوردستان و هەنگاوەکانی هەرێم بۆ پێشکەوتن و چاکسازی زیاتر.

زەهاوی جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کەوا پێویستە بەردەوام بین لە کارکردن بۆ ئەوەی کوردستان ببێتە ژینگەیەکی ئابوری و وەبەرهێنانی گرینگ لە ناوچەکە.

دواتر د. نەزار نوعمان سەرۆکی زانکۆی ئەمەریکی لە کوردستان جەختی لەسەر گرنگی ئەو جۆرە کۆڕبەندانە کردەوە بۆ ئاشناکردنی سەرمایەدار و وەبەرهێنەران بە بارودۆخی هەنووکەیی هەرێم و هاندانیان بۆ وەبەرهێنان لە هەرێم. بە گرنگیشی زانی کار لەسەر چەند پرسێك بکرێن بۆ ئەوەی بتوانین سەرنجی وەبەرهێنەران ڕابکێشین، لەوانەش ئەنجامدانی چاکسازی ئابوری، هەمەچەشن کردنی ئابوری و داهات و نەهێشتنی ڕێگرییەکان و پێشکەشکردنی کارئاسانی بۆ وەبەرهێنەرانی بیانی.

ماسیۆ زەیس جێگری یاریدەدەری سەرۆکی نووسینگەی کاروباری نێودەولەتی لە وەزارەتی ووزەی ئەمەریکا ئاماژەی بەوەدا سەرچاوە سروشتیەکانی هەرێم فاکتەری گرینگن بۆ بەرەوپێشبردنی ئابوری و کاریگەری دەبێت لەسەر جۆری پەیوەندیەکانی هەرێم لەگەڵ بەغدا. بە پێویستیشی زانی کار لەسەر زیادکردنی بەرهەمەکانی سامانی سروشتیەکان لە هەرێم بکەن، چونکە سەرکەوتن لەو بوارە وا لە وەبەرهێنانی دیكە دەکات ڕوو لە هەرێم بکەن. هەروەها جەختی لەسەر گرینگیدان بە سێکتەری گازی سروشتی لە هەرێم دا و بە باشی زانی عیراق پشت بە بەرهەمی گازی سروشتی هەرێم ببەستێت بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کارەبا لەو ووڵاتە.

جەیمس سۆڕنتن کونسوڵی گشتی بەریتانیا لە هەرێمی کوردستان جەختی لەسەر ئەوە کردەوە ووڵاتەکەی بەردەوام دەبێت لە پاڵپشتیکردنی هەرێم بۆ جێبەجێکردنی چاکسازییەکان، بە تایبەتیش لە وەزارەتی پێشمەرگە پشتگیری بۆ هەرێمی کوردستان دووپات كردەوە بۆ گەیشتن بە ڕێکەوتن لەگەڵ بەغدا و چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوانیان ئەوەشی خستەڕوو بەریتانیا حەز دەکات پەیوەندیە بازرگانیەکانی لەگەڵ هەرێم بەهێز بکات و هەموو جۆرە ئاسانکارییەك لەو ڕووەوە پێشکەش بە کۆمپانیاکانمان دەکات.

لە کۆتایی پانێڵی دەستپێکردنی کۆڕبەندەکە، ئەلیستەر بێرت وەزیری پێشووی کاروباری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە حکومەتی بەریتانیا و کاربەدەست لە دامەزراوەی Global Partners Governance ئاماژەی بەوەدا سێ فاکتەری سەرەکی هەن بۆ بەهێزکردنی ئابوری کە بریتین لە سەقامگیری ووڵات، سەقامگیری ئاسایشی ناوەخۆ و چاکسازی ئابوری. ئاماژەی بەوەش كرد کوردستان ووڵاتێکی دڵڕفێنە و هەر کاتێك سەردانی بکەیت هەستێکی تایبەت لات دروست دەبێت و حەز دەکەیت بە زووترین کات سەردانی بکەیتەوە. ووتیشی هانی کۆمپانیا بەریتانیاکان دەدەم بۆ وەبەرهێنان لە هەرێمی کوردستان.

دوای نیوەڕۆش دوو پانێڵی دیكە بەڕێوەچوون سەبارەت بە ڕۆڵی سێکتەری نەوت و گاز لە بەهێزکردنی ئابوری هەمە چەشن و گاز و وزەی نوێکراوە لە ئابوریە هەمەچەشنەکان. پانێڵیستەکان پێکهاتبوون لە ژمارەیەك کاربەدەستی حکومەتی هەرێم و شارەزا نێودەولەتیەکان.