بە ئەندامنەبوونی عیراق لە دادگای تاوانی نێودەوڵەتی تەگەرەیە بەر ناساندنی کۆمەڵکوژی
خێزانێکی کوردی ئێزیدی ئاوارە لە کامپی خانکی لە پارێزگای دهۆک
هەولێر، هەرێمی کوردستان، عیراق (ماڵپەڕی حکومەتی هەرێم) - ئەگەرچی ئەو تاوانانەی لەدژی هاوڵاتیانی مەدەنیی عیراق وهەرێمی كوردستان لەلایەن چەكدارانی رێکخراوی تێرۆرستی دەوڵەتی ئیسلامی نا سراو بە داعش ئەنجامدران دەکرێ بخرێنە خانەی تاوانی كۆمەڵكوژی، بەڵام بە ئەندامنەبوونی عیراق لە دادگای تاوانی نێودەوڵەتی بووەتە تەگەرە بەر هەوڵەکانی ناساندنی یاسایی ئەو تاوانانە بە کۆمەڵکوژی.
مەحمود حاجی ساڵح، وەزیری كاروباری شەهید وئەنفالكراوان، وسەرۆكی لیژنەی بەجینۆسایدناساندنی تاوانەكانی دژ بەمەسیحی وكوردی ئێزدی، ئەم خاڵەی پشتڕاستكردەوە ودووپاتیكردەوە کە "تا ئێستا عیراق ئامادە نیە ببێتە ئەندام لەو دادگایەدا، بەم شێوەیەش رێكاری یاسایی لەبەرامبەر بەجینۆسایدناساندنی ئەم تاوانانە بەڕێگایەكی سەختدا تێدەپەڕێت".
وەزیری كاروباری شەهید وئەنفالكراوان لەلێدوانێكی تایبەت بەماڵپەڕی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند، "مەرجی هەرە سەرەكی دادگاییكردنی ڕێكخراوی تێرۆریستی داعش و بەجینۆسایدناساندنی تاوانی دژ بە كوردی ئێزیدی و پێكهاتە ئاینی و نەتەوەییەكانی دیكە، بەئەندامبوونی عیراقە لە دادگای تاوانی نێودەوڵەتیدا، بەڵام لەمیانەی گفتوگۆی لیژنەكەیان لەگەڵ سێ باڵوێزی عێراق لە چەندین دەوڵەتی ئەورووپاییدا، وا روون بۆوە كە عێراق ئامادە نیە ببێتە ئەندام لە دادگای ناوبراودا".
وەزیر رایگەیاند، ئەم هەڵوێستەی عیراق رێگرە لەبەردەم دروستبوونی دادگایەكی لەم جۆرە لەعیراق ولەهەرێمی كوردستان ولە یاسای عێراقیدا هیچ بڕگەیەك نیە باس لە كۆمەڵكوژی بكات، بۆیە تاكە چارەسەری لەم حاڵەتەدا ئەوەیە "عێراق ڕازی بكرێت كە تەنها بۆ ئەم كەیسە ڕەزامەندی بداتە دادگا بۆ ئەوەی لێی بكۆڵێتەوە، ئەمەش هەوڵێكی زۆری دەوێت لەلایەن نوێنەرانی كورد لە مەركەزی بڕیاردان لە حكومەتی فیدرالی بۆ دەركردنی بڕیارێكی لەو جۆرە بەمەرجێك عێراق كەیسی دیكەی لەگەڵدا تێكەڵ نەكات".
دوای هێرشەكانی داعش بۆ سەر مووسڵ وچەندین ناوچەی دەورووبەری كە زۆرینەی دانیشتوانی كوردی ئێزدی وپێكهاتە ئایینیەكانی دیكەن، چەندین تاوانی کوشتاری لەدژیاندا ئەنجامدا. هەربۆیەش، حكومەتی هەرێم بەپێی فەرمانی سەرۆكایەتی ئەنجوومەنی وەزیران لە 17ی ئاب 2014دا لیژنەیەكی بۆ ئەم پرسە پێكهێنا وهەر زوو لیژنەكە دەستیكرد بە كۆكردنەوەی ژمارەیەكی زۆری بەڵگەنامەو كورتە فیلم ووەزارەتی كاروباری شەهید وئەنفالكراوانیش ناوەندێكی تایبەت بە لێكۆلینەوە و كۆكردنەوەی بەڵگه و تاوانی لە دهوك دامەزراند كە تا ئێستا زیاتر لە 300 دوسێی ئامادەكردووە و لێكۆلینەوە لێیان بەردەوامەو 65 دۆسێیان بۆ دادگا ئامادەیە.
وەزیر رایگەیاند بەئەندامبوونی عیراق لەو دادگایەدا بەرپرسیارێتی قورس دەخاتە ئەستۆی كە رەنگە نەتوانێ جێبەجێی بكات. بۆیە بەهەر بیانوێك بێت خۆی ئەو پرسەی پشتگوێخستووە، هاوكات ئەوەشی خستەڕوو ئەگەر ئەم رێكارە یاساییە ورێكارە پێشنیاركراوەكانی دیكە سەرنەكەوت ئەوا پێویستە "لەڕێی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتییەوە بڕیارێكی تایبەت دەربكرێت بۆ دەستبەكاربونی دادگا لە كەیسی ناوبراو یاخود بۆ دامەزراندنی دادگایەكی تایبەت بەو كەیسە بەهەمان شێوەی دادگای تاوانەكانی یوگوسلاڤیا و دادگای تاوانەكانی ڕواندا".
ئاماژەی بەوەشدا، ئەو لیژنەیەی خۆی سەرۆكایەتی دەكات پێشنیاری كردووە شاندێک "بنێرێتە بەغدا بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ هەر سێ سەرۆكایەتییەكەی عیراق ووەزارەتی دەرەوە و دادی بەمەبەستی وەرگرتنی رەزامەندی بۆ سپاردنی ئەم كەیسە بە دادگای تاوانی نێودەوڵەتی و وڵاتانی ئەندامانی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایش بهێنرێنە سەر ئەو بڕوایەی بڕیارێكی تایبەت بە مەبەستی سپاردنی كەیسەكە بە دادگای تاوان دەربكات".
مەحمود حاجی ساڵح، ئاماژەی بە مەترسی كاری یەك لایەنەی لەبارەی ئەم كەیسانەوە كرد وراشیگەیاند کە حكومەتی هەرێم هەموو رێكارێكی یاسایی دەگرێتەبەر بۆ ڕێگەگرتن لەو هەوڵانەی كە هەندێك كەس و لایەن دەیدەن بۆ ناساندنی كوردی ئێزدی وەكو گەلێكی جیاواز لە كورد و خۆجیاكردنەوە لە گەلی كوردستان. بەپێویستیشی زانی پرسی پاڵپشتی نێودەوڵەتی بۆ پێشمەرگە لەشەڕی دژی تیرۆر بەتەواوی بۆ باسكردنی ئەم پرسە سوودی لێوەربگیرێت.
بۆ باسكردنی ئەو پرسە وخستنەڕووی ئەو تاوانانەی لەدژی كوردی ئێزدی ومەسیحی ئەو ناوچانەی كە بەدەستی داعشەوەبوون، رۆژانی 8 و 9ی شوباتی رابردوو لەهۆڵی مامۆستا سەعد عەبدوڵلا لە هەولێر، كۆنفڕانسێك بەبەشداری حكومەتی هەرێمی كوردستان وژمارەیەكی زۆر لە رێكخراوە نێودەوڵەتیەكان وشارەزایان لەبواری یاسای نێودەوڵەتی وكۆمەڵكوژی وچەندین كەسایەتی ئایینی ئیسلام ومەسیحی وئێزدی بەڕێوەچوو، تیایدا لەچەندین دانیشتنی جیاوازدا باس لەو رێوشوێن وچارەسەریە یاساییانە كرا كە پێویستە بۆ بەجیهانی ناساندنی ئەم تاوانانە بگیرێنە بەر، ئەمە جگە لەوەرگرتنی شایەدی ژمارەیەک لە رزگاربووان لە دەستی تیرۆریستان لەبارەی ئەو تاوانانەی لەدژی ئەواندا كراون.
نیهاد قازی سەرۆكی رێكخراوی پاراستنی ئایینەكانی عیراق لەلێدوانێكی تایبەت بۆ ماڵپەڕی حكومەتی هەرێمی كوردستان مەترسی خۆی لەئایندەی ئایینەكانی عیراق وناوچەكە نیشاندا ودووپاتیكردەوە لەدوای هێرشەكانی داعش بۆ سەر عیراق وبەكۆمەڵكوشتنی ژمارەیەكی زۆر لەئێزدی ومەسیحی وتەنانەت موسڵمانیش بەجیاوازی ئایین ومەزهەبەكانیانەوە، ناوچەكەی خستە ژێر مەترسیەكی زۆر گەورە كە دەرچوون لێی كارێكی ئاسان نییە وبەتاكە كەس ولایەن ناكرێت.
ئاماژەی بەوەشدا "پێویستە حكومەتی عیراق درك بەو مەترسیە بكات كە زۆر دەمێكە هۆشداری لەبارەوە دراوە و ئەو وێنە سلبیەی لەبارەی رەوشی مەترسیداری ئایینەكان تیایدا نەمێنێت وهەنگاوی جدیتر بۆ دەرچوون لەو گرفتانەوە بنێت".
قازی ئەوەشی خستەڕوو،" لەمیانەی ئەو كۆنفڕانسەی لەهەولێردا بەڕێوەچوو، هەموو لایەك لەسەر ئەوە هاوڕابوون كە پێویستە لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیدا پاڵپشتی كەیسەكانی كۆمەڵكوژی كوردی ئێزدی ومەسیحی بكرێت وچیتریش كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەئاست ئەو تاوانانە بێ دەنگ نەبێت بەڵام ئەوەش بەبێ هەوڵی جدی حكومەتی عیراق كارێكی ئاسان نیە".
سەرۆك وه‌زیرانی هەرێمی كوردستان، تێكدانی مۆزەخانەی شارستانیی مووسڵ شەرمەزار دەكات
نێچیرڤان بارزانی، سەرۆك وه‌زیرانی هەرێمی كوردستان، لە پەیامێكدا تێكدانی مۆزەخانەی شارستانیی مووسڵی لە لایەن ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعشەوە بە توندی شەرمەزار كرد و ڕایگەیاند ئەو كردەوەیەی داعش نیشانی دەدات كە ئەو ڕێكخراوە تیرۆریستییە، بۆ سەر مێژوو و شارستانیەتی هەموو جیهان، مەترسییە.
ئەمەش دەقی پەیامەكەی نێچیرڤان بارزانی یه:
ئەمڕۆ هەموو خەڵكی عێراق و كوردستان، بە دیمەنەكانی وێرانكردنی مۆزەخانەی شارستانیی مووسڵ، خەمبار بوو. ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش بە شێوەیەكی زۆر دڕندانه ئەو پەیكەر و شوێنەوارە مێژووییانەی تێكدا كە هەڵگری مێژووی سەدان ساڵی پێش زایین بوون.
وێرانكردنی ئەو مۆزەخانەیە و تێكدانی ئەو شوێنەوارانە، زیانگەیاندنێكی زۆر گەورە بوو بە شارستانیەتی هەموو جیهان. لەو باوەڕەشداین هەموو جیهان لەگەڵ ئێمەدا خەمگین دەبێت بۆ لەنێوبردنی ئەو هەموو شوێنەوارە مێژووییانەی شارستانیەتی میزۆپۆتامیا، ئاشوورییەكان، كلدانییەكان، میدییەكان و چاخە كۆنەكانی ئیسلام، ئەوە زیانێكی زۆرە بۆ میراتی مرۆڤایەتی. ئەو كردەوەیەی داعش جارێكی دیكە ئەوەی دەرخستەوە، كە تەنیا دژی مرۆڤ نییە، بەڵكو دژی هەموو میرات و بەها مرۆڤایەتییەكان و شارستانیەتی گەلانیشە.
ئێمە لێرەدا وێڕای بە توندی شەرمەزاركردنی وێرانكردنی ئەو مۆزەخانەیەی كە نیشانەی پێكەوەژیانی گەلانی ناوچەكە بوو، لە هەمان كاتدا دەنگمان دەخەینە پاڵ دەنگی پارێزگاری مووسڵ، بۆ ئەوەی داوا لە ڕێكخراوی یوونسكۆ و هەموو وڵاتانی ناوچەكە بكەین، ڕێگە لە دەرچوونی ئەو پارچە شوێنەوارانە بگرن، كە ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش پێش وێرانكردنی مۆزەخانەكە، لەو مۆزەخانەیەی دزیون، چونكە ئەوانە بەشێكن لە سامانی گرنگی عێراق و ناوچەكەمان.
نێچیرڤان بارزانی
سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان
2015/2/26
ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 2015/2/25 به‌ڕێز نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرانى هه‌رێمى كوردستان، پێشوازى له به‌ڕێز "ڕۆسته‌مى قاسمى" سه‌رۆكى ده‌سته‌ى په‌ره‌پێدانى ئابووریى ئێران و عیراق، له‌گه‌ڵ شاندێكى یاوه‌رى كرد.
له دیدارێكدا په‌یوه‌ندیى دوولایه‌نه‌ى دێرینى نێوان كۆمارى ئیسلامیى ئێران و هه‌رێمى كوردستان و بایه‌خدان و چۆنیه‌تیى په‌ره‌پێدانى زیاتر به هه‌موو بواره‌كانى په‌یوه‌ندیى ئابوورى و وزه و ژێرخان به شێوه‌یه‌كى گشتى و هه‌ماهه‌نگیى زیاترى نێوان هه‌ردوولا له‌م بوارانه‌دا، تاوتوێ كرا. هه‌روه‌ها تیشك خرایه سه‌ر ڕه‌وشى ناوچه‌كه به‌گشتى و په‌ره‌سه‌ندنه‌كانى عیراق و هه‌رێمى كوردستان و شه‌ڕى دژى تیرۆر به‌تایبه‌تى.
به‌ڕێز "قاسمى" له‌م سه‌ردانه‌یدا بۆ هه‌رێمى كوردستان، له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌كه له به‌ڕێزان وه‌زیرانى سه‌رچاوه سروشتییه‌كان و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ى هه‌رێمى كوردستان كۆده‌بێته‌وه و پێكه‌وه له چۆنیه‌تیى هاوكارى و هه‌ماهه‌نگیى كۆمارى ئیسلامیى ئێران و هه‌رێمى كوردستان له بواره‌كانى وزه و سه‌رچاوه سروشتییه‌كان و ئاوه‌دانكردنه‌وه و ژێرخاندا، ده‌كۆڵنه‌وه.
بە مەبەستى ئاگاداربوون لە ناوەڕۆکى ڕێکەوتنى نەوتى نێوان حکومەتى هەرێمى کوردستان و حکومەتى فیدڕاڵى عێراق، کاروان جەمال جێگرى بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت بەشدارى لە کۆبوونەوەى نێوان نوێنەرانى حکومەتى هەرێم و کونسوڵى ووڵاتانى بیانى لە هەرێم کرد.
لەسەرەتاى کۆبوونەوەکە، جێگرى بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت بە ئامادە بوونى هەریەک لە بەڕێزان ئاشتى هەورامى وەزیرى سامانە سروشتیەکان و على سندى وەزیرى پلان دانانى حکومەت بە ناوى فەرمانگە بەخێرهاتنى سەرجەم کونسوڵ و نوێنەرانى ووڵاتانى بیانی لە هەرێمى کوردستان کرد.
لەدوایدا، وەزیرى سامانە سروشتیەکانى حکومەتى هەرێم پوختەیەکى سەبارەت بە ناوەڕۆکى ڕێکەوتنى نەوتى نێوان حکومەتى هەرێم و حکومەتى فیدڕاڵى عێراق پێشکەشکرد. پاشان ناوبراو روونکردنەوەى پێویستى سەبارەت بە هەندى خاڵى لێکنەگەیشتنى هەندێ لە بەندەکانى ناو ڕێکەوتنامەکە دا کە ئەویش ناردنى بڕى (٥٥٠) هەزار بەرمیل نەوت بوو لە ڕۆژێکدا.
لەم بارەویەوە، بەڕێزیان ئاماژەى بە خشتەى هەناردە کردنى نەوت لەلایەن حکومەتى هەرێم و ئەو گرفتە تەکنیکی و دارایی و ئاسایشیانەى بەردەم جێبەجێکردنى ڕێکەوتنامە کرد. بۆ ئەو مەبەستە، ناوبراو ئاماژەى بە قوڵبوونەوەى کێشەکان بە هۆى سەرهەڵدانى قەیرانە داراییەکانى حکومەتى عێراق و هەرێمى کوردستان و ڕووبەڕوو بوونەوەکانى چەکدارانى ڕێکخراوى داعش کرد کە بوونەتە لەمپەر لە بەردەم جێبەجێکردنى ناوەڕۆکى یاداشتەکانى نێوان هەرێمى کوردستان و حکومەتى فیدڕاڵ دا.
لەلایەن خۆیەوە، وەزیرى پلان دانانى حکومەتى هەڕێم جەختى بە پابەندبوونى حکومەتى هەرێمى کوردستان کردەوە سەبارەت بە جێبەجێکردنى ناوەڕۆکى ڕێکەوتنامە نەوتیەکەى نێوان هەڕێمى کوردستان و حکومەتى ناوەند کردەوە .
لەکۆتایدا، نوێنەرانى کونسوڵگەریە بیانیەکان لە هەرێمى کوردستان سەرنج و تێبینى خۆیان سەبارەت بە کێشەکانى نێوان حکومەتى هەرێم و حکومەتى فیدڕاڵى و کێشەکانى سەبارەت بەوت و ناردنى بۆ دەرەوە روونکردنەوەى پێویستیان دا.
حکومەتی بەریتانیا ستایشی قارەمانییەتی هێزی پێشمەرگەی کوردستان دەکات
له میانه‌ی سه‌ردانه‌که‌یدا بۆ ووڵاتی به‌ریتانیا فه‌لاح مسته‌فا به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه چاوی که‌وت به تۆبایه‌س ئێڵوود وه‌زیری کاروباری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راست له حکومه‌تی ئه‌و ووڵاته. له‌دانیشتنەکە‌دا باس له ڕه‌وشی ئێستای کوردستان و عیراق و هه‌ڕه‌شه‌کانی تیرۆریستانی داعش کرا.
به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه ئاماژه‌ی به سه‌رکه‌وتنه‌کانی هێزه‌کانی پێشمه‌رگه‌دا و ووتی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌و گرووپه تیرۆریستیه به‌رده‌وام کاریگه‌ری له‌سه‌ر بارودۆخه‌که هه‌یه و پێویسته تواناکانمان به یه‌که‌وه بخه‌ینه گه‌ڕ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و گرووپه له‌ناو ببه‌ین. ووتیشی: " ده‌بێت ئامانجی ئه‌و شه‌ڕه له‌ناوبردنی داعش بێت، نه‌وه‌ك له خۆگرتن و لاوازکردنی، چونکه ئه‌و گرووپه تیرۆریسیه هه‌ڕه‌شه‌یه بۆ سه‌ر هه‌موو جیهان. ئه‌گه‌ر له‌ناو نه‌بردرێت ئه‌وا ڕۆژ له دوای ڕۆژ ته‌شه‌نه‌ی زیاتر ده‌کات و هه‌ڕه‌شه‌که‌شی له‌سه‌ر ناوچه‌که و جیهاندا زیاتر ده‌بێت."
وتیشی: "بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و ئامانجه بپێکین، پێویسته چه‌کی قورسی زیاتر بدرێته هێزی پێشمه‌رگه و ڕاهێنانی زیاتری بۆ بکرێت بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت زه‌بری کوشنده‌تر له‌و تیرۆریستانه بدات." ده‌رباره‌ی ئازادکردنی موسڵیش، به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه ئاماژه‌ی به‌وه‌دا که پێشمه‌رگه ده‌توانێت ڕۆڵی به‌رچاو ببینێت له‌و پڕۆسه‌یه، به‌ڵام ده‌بێت لایه‌نی عیراقی و بە تایبەتیش پێکهاتەی سوننە ڕۆڵی سه‌ره‌کی هه‌بێت و ئاماده‌باشی زیاتریشی بۆ بکرێت.
فه‌لاح مسته‌فا هه‌روه‌ها ووتی که داعش ته‌نها به شه‌ڕ له‌ناو نابردرێت، به‌ڵکو ده‌بێت سه‌رچاوه دارایی و ئابووری و ئایدیۆلۆژیاکه‌شی ڕابگیردرێت. هه‌روه‌ها ووتی ده‌بێت حکومه‌تی عیراقی کار له‌سه‌ر ئه‌وه بکات که پێکهاتەی سووننه پشتگوێ نه‌خرێن و ڕۆڵی خۆیان له پڕۆسه‌ی سیاسی عیراقدا هه‌بێت. له لایه‌کی تره‌وه به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌کانی ده‌ره‌وه جارێکی تر نیگەرانی حکومه‌ت و گه‌لی کوردستانی له‌سه‌ر بەشدارینەکردنی کورد لە کۆنفڕانسه‌که‌ی هاوپه‌یمانان له‌سه‌ر داعش که له له‌نده‌ن له‌م دواییانه‌دا به‌سترا دووپات کرده‌وه. ووتیشی که پێویسته ڕۆڵی سه‌رکردایه‌تی کورد و پێشمه‌رگه‌ی کوردستان له شه‌ڕ له دژی داعش و گۆڕینی هاوکێشه‌کان له‌به‌رچاو بگیردرێت، چونکه له سه‌ر ئه‌رزی واقیعدا پێشمه‌رگه‌ی کوردستانه توانیویه‌تی شکست به‌و تیرۆریستانه بێنێت و هێزه‌کانیان لاواز بکات.
سه‌باره‌ت به کێشه‌کانی نێوان به‌غدا و هه‌ولێر، فه‌لاح مسته‌فا ئه‌وه‌ی دووپات کرده‌وه که حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان به‌رده‌وام ده‌بێت له پابه‌ندبوون به‌و ڕێککه‌وتننه‌ی که له‌گه‌ڵ به‌غدا به‌م دواییانه واژووی کردووه، به‌ڵام له هه‌مانکاتدا پێویسته به‌غدا پابه‌ند بێت به ڕێککەتن و به‌ڵێنه‌کان به تایبه‌تیش له ڕووی دابینکردنی بودجەی هەرێم و مووچه‌ی هاووڵاتیان و بودجه‌ی پێشمه‌رگه. هه‌روه‌ها ووتی: " به‌غدا وەکو پێویست هاریکاریمان ناکات له شه‌ڕ له دژی داعش. پێویسته بەغدا مافی خۆمان له بودجه ڕه‌وانه بکات و له ڕووی سه‌ربازیشدا هاریکاری زیاترمان بکات."
هه‌ر له کۆبوونه‌وه‌که‌دا فه‌لاح مسته‌فا ئاماژه‌ی به‌وه‌دا که پێویستە بەریتانیا سیاسەتێکی واقیحبینانە پەیڕەو بکات بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ بارودۆخی ئێستای عیراق. داوای هاریکاری زیاتری سه‌ربازی و مرۆییشی له حکومه‌تی به‌ریتانیا کرد و ووتی که له کوردستان 2 ملیۆن ئاوارەی ناوخۆ و پەنابەر هەیە. ووتیشی ئه‌و ژماره گه‌وره‌یه پاڵه‌په‌ستۆیه‌کی یه‌کجار زۆری خستۆته سه‌ر حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان. ووتیشی له‌گه‌ڵ سوپاسمان بۆ ئه‌و هاوکاریانه‌ی که حکومه‌تی به‌ریتانیا و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی تا ئێستا پێشکه‌شی کردوون، داوای یارمه‌تی زیاتر ده‌که‌ین بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین به‌رده‌وام بین له دابینکردنی پێداویستیه‌کانی ڕۆژانه‌ی ئه‌و په‌نابه‌رانه.
له لای خۆیه‌وه‌ش تۆبایه‌س ئێڵوود وه‌زیری کاروباری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست له حکومه‌تی به‌ریتانیا ستایشی قاره‌مانییه‌تی و ڕۆڵی گه‌وره‌ی پێشمه‌رگه‌ی کوردستانی کرد له ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی داعش و شکستهێنان به‌و گرووپه تیرۆریستیه. ووتیشی که هه‌موو جیهان شانازی به‌و ڕۆڵه‌ی پێشمه‌رگه ده‌کات، بۆیه‌ش له هه‌موو لایه‌که‌وه هاریکاری پێشکه‌ش ده‌کرێت. له هه‌مان کاتیشدا ئه‌وه‌ی دووپات کرده‌وه که ووڵاته‌که‌ی به‌رده‌وام ده‌بێت له پێشکه‌شکردنی هاریکاری و یارمه‌تی سه‌ربازی بۆ له‌ناوبردنی داعش. له لایه‌کی تریشه‌وه جه‌ختی له‌سه‌ر ئه‌وه کرده‌وه که ووڵاته‌که‌ی له ڕێگای باڵیۆزخانه‌که‌یان له به‌غداوه به‌رده‌وام ده‌بێت له پێشکەشکردنی هاریکاری بۆ یەکلاییکردنەوەی کێشەکان بە تایبەتیش لە بواری پێشکەشکردنی هاریکاری زیاتر و یەکلاییکردنەوەی پرسی بودجەی هەرێم.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەگەڵ ڕێكخەری گشتیی بزووتنەوەی گۆڕان كۆبۆوە
ئەمڕۆ دووشەمە 23ـی 2ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە بەڕێز نەوشیروان مستەفا ڕێكخەری گشتیی بزووتنەوەی گۆڕان كرد.
لە كۆبوونەوەیەكدا بە وردی ڕەوشی بەرەکانی ڕووبەرووبوونەوە لەگەڵ تیرۆریستان خرایە بەرباس و سەرکەوتنەکانی پێشمەرگە بەرز نرخێندران. هەروەها بارودۆخی سیاسیی هەرێم و پەیوەندییەکانی هەرێم و بەغدا خرایە بەر باس و ڕێککەوتنی نێوان هەرێمی کوردستان وبەغدا بە هەنگاوێکی ئیجانی لەقەڵەم درا.
لە دانیشتنەکەدا جەخت لەسەر یەكدەنگی و یەكهەڵوێستیی هێز و لایەنە سیاسییە كوردستانییەكان کرایەوە و بەڕێزەوە باسی خۆڕاگریی خەڵکی کوردستان کرا و تەئکیدیش کرایەوە کە بارودۆخی ئێستا کاتییە و کوردستان بە سەربەرزییەوە ئەم دۆخەی ئێستا تێدەپەڕێنێت.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە وەزیری ناوخۆی عێراقی فیدڕاڵ دەكات
ئەمڕۆ سێشەممە 24ـی 2ـی 2014 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە محەمەد سالم ئەلغەبان وەزیری ناوخۆی عێراقی فیدڕاڵ و شاندێكی یاوەری كرد.
لەم دیدارەدا بارودۆخی سیاسی و ئەمنیی عێراق و ئەو تەحەدییاتەی ڕووبەڕووی پێكهاتەكانی عێراق بووەتەوە خرایە بەر باس و گفتوگۆ و قسەیش لەبارەی هەڕەشەكانی تیرۆریستان و بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان كرا.
لەم دیدارەدا وەزیری ناوخۆی عێراق ڕۆڵی سەرۆك بارزانی و هێزی پێشمەرگە و سەركەوتن و قوربانیدانی هێزی پێشمەرگەی لە شەڕی دژی تیرۆریستان بەرز نرخاند. هەروەها سوپاس و پێزانینی خۆیشی ئاراستەی سەرۆك بارزانی و گەلی كوردستان كرد كە بە بوونەتە پەناگەی سەدانهەزار ئاوارەی ناوخۆی عێراق و ئاماژەی بەوەدا كە ئەوەیان بارێكی قورسە كەوتووەتە سەر شانی هەرێم.
هەماهەنگیی نێوان دەزگە ئەمنییەكانی هەرێمی كوردستان و عێراق تەوەرێكی دیكەی كۆبوونەوەكە بوو و وەزیری ناوخۆی عێراق وێڕای ئاماژەدان بە سەركەوتوویی وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی كوردستان داوای كرد كە وەزارەتی ناوخۆی عێراقی سوود لە ئەزموونی وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی كوردستان وەربگرێت لە بەپیشەییكردنی كاروبار و ئەركەكانی وەزارەت.
لە بەشێكی دیكەی ئەم دانیشتنەدا پەیوەندییەكانی هەرێم و بەغدا تاوتوێ كرا و جەخت لەوە كرایەوە كە پێویستە پەیوەندی و دیالۆگ و گفتوگۆی بەردەوام لەنێوان هەردوولا هەبێت بۆ چارەكردنی كێشەكان و لێكتێگەییشتنی نێوانیان و بوونی دوژمنێكی دڕندە و هاوبەشی وەك تیرۆریستانی داعش دەبێ هانی حكوومەتی عێراقی و هەرێمی كوردستان بدات كە هەماهەنگی و هاوكاری و نزیكبوونەوەی زیاتریان هەبێت.
سەرۆکى پەرلەمانى هەرێمى باسک: هەرێمى کوردستان بە تەنها شەڕى دیموکراسى لە ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست دەکات
لە میانەى دڕێژەدان بە کاروچاڵاکیەکانى بۆ پتەو کردنى پەیوەندیەکان، دابان شەدەڵە نوێنەرى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە ئیسپانیا سەردانى هەرێمى باسکى ئیسپانیاى کرد و لەلایەن خاتوو باکاراتخۆ تێژێرییە ئۆتێرمین سەرۆکى پەرلەمانى هەرێمى باسک بە فەرمى پێشوازى لێکرا.
لە دیدارێکدا، نوێنەرى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە ئیسپانیا سوپاسى هەڵوێستى نوێنەرانى هەرێمى باسکى ئیسپانى کرد سەبارەت بە دەرکردنى بەیاننامەیەکى فەرمى لەلایەن پەرلەمانى ئەم هەرێمەوە کە تیایدا پشتگیرى خۆى بۆ هەرێمى کوردستان لەشەرى دژ بە تیرۆر دەردەبڕێت و تیایدا ئامادەییى خۆیان بۆ پێشکەشکردنى هەر هاوکاریەک وپشتگیریەک بۆ حکومەتى هەرێمى کوردستان دووپاتکردۆتەوە.
هاوکات، نوێنەرى حکومەتى هەرێم لە ئیسپانیا ئاماژەى بە دۆخى هەنووکەیى هەرێمى کوردستان لە رووى سیاسى و ئابوورى و لە خۆگرتنى ئەو ژمارە زۆرەى ئاوارە کە روویان لە هەرێمى کوردستان کردووە لەگەڵ ئاماژەدان بە بارو دۆخى ئاوارە مەسیحیەکان و دابینکردنى پێداویستیە سەرەتاییەکان بۆیان.
لەلایەن خۆیەوە، سەرۆکى پەرلەمانى هەرێمى باسک ستایشى رۆڵى پێشمەرگەى لە بەرامبەر ڕاگرتنى پێشڕەویەکانى چەکدارانى ڕێکخراوى داعش کرد، بۆ ئەم مەبەستە، باسى لە گرنگى هەڵوێستى گۆمەڵگاى نێودەوڵەتى لە چارەسەرکردنى کێشەى دارایى نێوان حکومەتى هەرێم و ناوەند و پاڵپشتیەکانى حکومەتى ئیسپانیا بۆ هەرێمى کوردستان کرد، چونکە ئێستا هەرێم لە بڕى هەمووان شەرى تیرۆردەکات. هەروەها ستایشى رۆڵى سەرکردایەتى هەرێمى کوردستان کرد کە بە تەنها شەڕ لە پێناو دیموکراسى و ئازادى لە ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست دەکەن بۆیە پێویستە ئەم هەڵوێستەى هەرێم لەلایەن کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى و حکومەتى ئیسپانیا بە هەند وەربگیرێت و کارى لەسەر بکرێت.
لە کۆتایدا، هەردوولا باسیان لە هەماهەنگى و میکانیزمى تازە کرد بۆ پتەوکردنى پەیوەندیە دوولایەنەکان و دۆزینەوەى ڕێگا چارەیەک بۆ یارمەتى دانى زیاترى هەرێم لەلایەن حکومەتى ئیسپانیاوە.
فەلاح مستەفا لەگەڵ باڵیۆزی ژاپۆن لە عیراق كۆبووەوە
بەڕێز فەلاح مستەفا بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت پێشوازى لە بەڕێز كازویا ناشیدا باڵیۆزی ژاپۆن لە عیراق كرد. لە دیدارێکدا باس لە پەیوەندیەکانى نێوان هەرێمى کوردستان و ووڵاتى ژاپۆن کراو تیشک خرایە سەر ئاستى یارمەتیە مرۆییەکان بۆ ئاوارەکانى ناوخۆ و پەنابەرانى سوریا، لەم ڕووە بەرپرسى یەیوەندیەکانى دەرەوە سوپاسى ووڵاتى ژاپۆنى کرد بۆ پێشکەشکردنى ئەم هاوکاریانەو جەختى لە بەردەوامى هاوکارییەکان کردەوە بەهۆى ئەوەى کە ئەم قەیرانە تا ئێستا بەردەوامە.
لە تەوەرەیەکى ترى دیدارەکە باس لە مەترسى و هەڕەشەکانى ڕێکخراوى تیرۆرستى داعش بۆ سەر هەرێمى کوردستان و ناوچەکە کرا کە هیچ بەهایەکە مرۆڤایەتى نیەو جیاوازى ناکەن لە نێوان هاووڵاتیان ئەگەر سەر بەهەر ڕەگەز و ئاین و نەتەوەیەک بن. هەروەها باسی لە ڕەوشی بەرەكانی شەڕی دژی تیرۆریستانی داعش و سەركەوتنە بەردەوامەكانی هێزی پێشمەرگە و پێداویستییەكانیان لەو شەڕەدا كرد، بەرپرسى پەیوەندیەکانى دەرەوەى حکومەت گووتى پێویستە هاوپەیمانان و کۆمەڵگاى نێودەوڵەتى بەیەکەوە کاربکەن بۆ لەناوبردنى ئەم ڕێکخراوە تیرۆریستیە ئەویش بە گورزى سەربازى و بڕینى سەرچاوە داراییەکان و ئاشکرا کردنى رووى شاراوەى ئەم ئایدۆلۆژیا شەڕانگێزە.
باڵیۆزی ژاپۆن لە عیراق سوپاس و پێزانینی وڵاتەكەی بۆ هەرێمی كوردستان خستەڕوو لە بەرامبەر ئیدانەكردنی ئەو تاوانەى گەورەیەى بەرامبەر هاووڵاتییەكی ژاپۆنی لە لایەن تیرۆریستانی داعشەوە ئەنجامدرا، لە هەمان كاتدا هاوسۆزى و سەرەخۆشیی خۆی ئاراستەى خانەوادەی ئەو پێشمەرگانە كرد كە لە شەڕی دژی تیرۆردا شەهید بوون.
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە ئەندامی كۆمیتەی بەرگریی ئەنجوومەنی پیرانی ئەمەریكا دەكات
ئەمڕۆ شەممە 21ـی 2ـی 2015 لە سەلاحەدین بەڕێز مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە جەك ڕید سێناتۆری ویلایەتی ڕۆدئایڵەند لە پارتی دیموكراتی ئەمەریكا و ئەندامی كۆمیتەی بەرگریی ئەنجوومەنی پیرانی ئەمەریكا و شاندێكی یاوەری كرد كە پێكهاتبوون لە ستیوارت جۆنز باڵیۆزی ئەمەریكا لە عێراق و ژۆزێف پێنینگتۆن كونسوڵی ئەمەریكا لە هەولێر و ژمارەیەك ئەفسەر و ڕاوێژكاری سیاسی و سەربازی ئەمەریكایی.
لە دیدارەكەدا سێناتۆر جەك ڕید سوپاسی سەرۆك بارزانی كرد بۆ ڕەخساندنی ئەم دیدارە و هەروەها لە گوتەیەكدا پێزانینی خۆی نیشاندا بۆ ڕۆڵی سەرۆك بارزانی لە سەركردایەتییكردنی شەڕی دژی تیرۆر و هەروەها ئازایەتیی پێشمەرگە و قوربانیدانی هێزی پێشمەرگە و گەلی كوردستان لە شەڕی دژی تیرۆریستان و سوپاسی دەستكراوەیی و بەخشندەیی خەڵكی كوردستانیشی كرد كە لە بارودۆخێكی زۆر سەختدا سەدانهەزار ئاوارەیان لەباوەش كردووە و دەیانپارێزن. لە درێژەی قسەكانیدا سێناتۆر ڕید ئەوەیشی خستەڕوو كە پێویستە هێزی پێشمەرگەی كوردستان لەڕووی دابینكردنی چەك و پێداویستی زیاتر هاوكاری بكرێت و وڵاتەكەی كار بۆ ئەم بابەتە دەكات. هەروەها جەختیشی لە بەردەوامی و پەرەپێدانی پەیوەندیی نێوان گەلی ئەمەریكا و گەلی كوردستان كردەوە.
لەبەرانبەردا سەرۆك بارزانی بەخێرهاتنی شاندی میوانی كرد و سوپاسی پشتیوانیی گەل و حكوومەتی ئەمەریكای كرد بۆ هەرێمی كوردستان و وێڕای ئاماژەدان بە سەركەوتنەكانی پێشمەرگە و بارودۆخی مەیدانیی بەرەكانی شەڕ هێمای بەوەدا كە كوردستان ئەوەی لەدەستی هاتووە لەشەڕی تیرۆریستان و هاوكاریكردنی لێقەوماوان كردوویەتی و ئەوەی دووپاتكردەوە كە بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ تیرۆریستانی داعش تەنیا یەك ڕێگە هەیە ئەویش شەڕكردن و شكاندنیەتی و ئەوەیشی خستەڕوو كە ئەم شەڕە بەتەنیا شەڕی كوردستان و هاوپەیمانان نییە بەڵكو پێویستە شەڕی هەموو لایەك بێت لەگەڵ تیرۆریستان و ئەوەی ئازادی و كەرامەتی مرۆڤی دەوێ پێویستە لەم شەڕەدا بەشدار بێت. هەروەها بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان تەنیا ڕێگەچارەی سەربازی كافی نییە بەڵكو لەڕووی فكری و ئابوورییەوە دەبێ شەڕی تیرۆریستان بكرێت و و ڕێگە لە هاتوچۆیان بگرن و پێویستە وڵاتان كار بۆ نەهێشتنی ئەو ناوەندانە بكەن كە تێیدا هزی تیرۆر و توندڕۆیی بڵاو دەكرێت.
سەرۆك بارزانی ئاماژەی بەو ناوچانەدا كە لەژێر دەستی داعش ڕزگاركراون و ئەوەی باسكرد كە پێشمەرگە یارمەتیی ئەو خەڵكانەی داوە كە دەستیان لەگەڵ داعش نەبووە و ئەوەی دووپاتكردەوە كە چارەنووسی ئەو كەسانەی یارمەتیی داعشیان داوە و لەگەڵ داعش ڕۆییشتوون بە چارەنووسی داعش بەستراوەتەوە و هەمان چارەنووسی داعشیان دەبێت.
هەر لەم دیدارەدا ئاستی هەماهەنگیی نێوان هێزی پێشمەرگە و هێزی هاوپەیمانان قسەی لەبارەیەوە كرا و ئامادەكارییەكانی پڕۆسەی ئازادكردنی موسڵیش خرایە بەر باس.
پەیوەندیی نێوان لایەنە سیاسییەكانی عێراق و قۆناغی دوای داعش تەوەرێكی دیكەی ئەم دانیشتنە بوو.
More...
نێچیرڤان بارزانی و داوودئۆغلو په‌یوه‌ندییه‌كانی هه‌ولێر و ئه‌نقه‌ره تاوتوێ ده‌كه‌ن
نێچیرڤان بارزانی و ئه‌ردۆغان له ڕه‌وشی ناوچه‌كه ده‌كۆڵنه‌وه
سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە سەرۆكی كۆمیتەی بەهاناوەچوونی نێودەوڵەتی كرد
دوایین هەواڵەکان
- سهركۆمارى توركيا بهردهواميى پشتگيريى وڵاتهكهى بۆ عێراق و هه‌رێمى كوردستان دووپات كردهوه
- پەیامی سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لە ساڵیادی ڕۆژنامەگەریی کوردیدا
- نێچيرڤان بارزانى: دهبێ نيشتمان كۆكهرهوهى ههموومان بێت
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى له‌گه‌ڵ باڵيۆزى يهكێتيى ئهورووپا كۆبووهوه
- سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان پێشوازى له باڵيۆزى فهرهنسا كرد
- سه‌رۆك نێچيرڤان بارزانى پێشوازى له باڵيۆزى بهريتانيا كرد
- سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق دەکات
- عەباس غەزالی: نووسین و چاپکردنی "فەرھەنگیی زارەکیی موکریان" شانازییەکی بێ پایانە
- پەیامی پیرۆزبایی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی جەژنی نەورۆز
- سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان نامهيهكى پيرۆزبايى له وهزيرى دهرهوەى توركياوه پێدهگات